Vakkas Burak Koç
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
ymm.vbk@gmail.com

Vergi Denetim ve İnceleme Artışlarının Etkisi, Mükelleflerin Vergi Mevzuatına Uyum ve Ceza Riskini Azaltma Yönünden Alması Gereken Önlemler

Ekonomi yönetiminin enflasyonu dizginlemek için, talebi kısmak, yatırımları teşvik etmek ve hazineye ek gelir sağlamak gibi bir dizi bilimsel uygulamaları hız kesmeden devam ettireceği yeni bir yıla girdik.

2025 yılında, T.C. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek medya ve sosyal medyada duyurduğu haber ve paylaşımlarına bakıldığında, yoğun ve yaygın olarak sektörlerin denetleneceği ve vergi incelemelerinin yaygınlaştırılacağını anlamak mümkün bulunmaktadır. Zira son haberlerde Maliye tarafından 132,5 Milyar TL’lik kayıt dışı hasılat için, mükelleflerden izahat istendiği, Vergi Denetimlerinde 2024 yılında 120 Milyar TL kamu alacağının tahakkuk ettirildiği bilgileri medyayla paylaşılmıştır.

 Yapılan çalışmaların; Vergide Adalet ve Etkinlik ilkeleri gereğince, Kayıt Dışı Bırakılan Hasılatın önüne geçileceği gibi amaçlara yapıldığı ve katbekat artarak devam edeceği kurumlar ve Sayın Bakan tarafından her fırsatta paylaşılmaktadır.

Gelir İdaresine Bağlı Defterdarlıkların Denetim ve Koordinasyon birimleri tarafından, sektörlere yönelik elde edilen verilere göre mükelleflere “İzahat” davetiyesi gönderilmekte, tespit edilen uyumsuzluklar için matrah artırıcı düzeltme beyanı verilmesini talep etme veyahut Vergi Denetim Kurulunca sektörel vergi incelemelerine ağırlık verildiği görülmektedir.

MATRAH ARTIRIMI KONUSU

2025 yılında; Hazine ve Maliye Bakanlığının yapay zeka destekli Risk Analiz Merkezi tarafından, riskli olduğu tespit edilen sektörlere, geçmiş dönem beyanlarındaki matrahlarının artırmalarına yönelik, “İzaha Davet” müessesesi işletilmekte ve bu yöntemle mükellefler, zamanaşımı süresi dolmamış geçmiş ve gelecekteki beyanlarda da matrahlarını artırmaya teşvik edilmektedir.

Cari ve devamındaki hesap dönemleri için mükelleflerin, kayıt dışı satışlarını engellemeye yönelik ceza tutarlarının artırılması, alıcının ve mükellef olmayanların da ceza kapsamına alınması, başkasının İBAN ve POS hesaplarının kullanılması ve kullandırılması gibi durumunda ceza öngörülmesi ve tutarlarının artırılması ile kayıt dışılığı caydırıcı önlemler alınmıştır.

Uygulanan politikalar değerlendirildiğinde, vergi adaleti, etkinliği ve vergi uyumuna fayda sağlayacak, kazanç elde edenin vergiden kaçması veya kaçınması olasılığını azaltacak, gelişmiş ülkelerde uygulanması gereken politikalar olduğu ve ekonominin gelişmesine fayda sağlayacağı aşikardır.

İdarenin yaygınlaştırmış olduğu uygulamalarda, mükelleflerin izahat sistemiyle beyanlarını artırmaları sağlanacak, belirtilen sürede beyanını artırmayanlar ile ilgili gerekli görüldüğünde “vergi incelemesi” yoluyla cari ve zamanaşımı içindeki geçmiş beyanları incelenebilecek ve denetim tamamlanacaktır.

Burada İdare geçmişte uyguladığı matrah artırımı Yasalarıyla kendini “inceleme yapmama” kısıtlamasına tabi tutmamaktadır. İlgili yöntemler vergide adalet, etkinlik, kayıt dışılıkla mücadele ilkelerine ne yazık ki hizmet edememiştir ki, İdare bu taahhüt ve yoldan döndüğünün sinyallerini veren, yukarıda belirtilen uygulamalara girişmiştir. İzahat ve Denetim yanında, Asgari Kurumlar Vergisi ve Günlük Hasılat Denetimi gibi cari dönem matrahına etki edecek düzenlemeler de hayatımıza girmiştir.

İdare yapmış olduğu denetim ve vergi incelemeleriyle, Kayıt Dışı hasılat tespitiyle Vergi alma yetkisini tam olarak zamanaşımı süresi içinde kullanabilecek olması, izah, denetim yoluyla, beyanlardaki matrahların artırımı ve vergi incelemeleriyle daha fazla ve sağlıklı bir gelir elde edebileceği, bu yöntemle mükelleflerin vergi konusunda uyumun ve bilinçlerinin artırılması ve diğer vergilendirme ilkelerinin de olumlu yönde gelişmesine katkı sağlayarak sürdürülebilir ve artan oranda bir vergi geliri artışına neden olacağı düşünüldüğünde, af ve İdarenin kendisini kısıtlayıcı (incelememe sözü vermek gibi) bir matrah artırım yasası çıkarmayacağını anlamak ve öngörmek zor değildir.

Bu bağlamda mükelleflerin hesap, kayıt, beyan ve işlemlerini ileride af veya matrah artırımı yasaları çıkacağı beklentisiyle yapmaları hatalı bir davranış olacaktır. Zira denetim ve cezaların katbekat arttırıldığı bir döneme girmiş bulunuyoruz.

CARİ DÖNEM VERGİ ÖNLEMLERİ

İdare yapılan denetim, izahat ve vergi incelemeleriyle vergi bilincinin artırılarak, sektörlerin cari matrahlarının artırılmasına da hizmet etmektedir. Zira sektörlerden örnekleme firmalarda inceleme yapılması dahi sektörün tamamını etkileyecek ve genel bir matrah artışına sebebiyet verecektir.

Asgari Kurumlar Vergisi uygulaması 01.01.2025 itibariyle hayatımıza girmiştir. Geçici vergi dönemleri itibariyle uygulanmaya başlamış olup, bazı verimsiz istisna ve matrahı aşındıran beyanname indirimleri, istisnaları uygulanmadan ve geçmiş yıl zararları da indirilmeden önce kazancın %10’u vergilemeye tabi tutulacaktır. Vergi idaresi kazanandan, kanunen öngörülen istisna ve indirimlerden önce verginin asgari kısmını alıp, hazineye aktarılmasını talep etmektedir.

Günlük, aylık hasılat denetimlerinin tespiti ile özellikle nakit ve yoğun çalışabilen sektörlerde etkisini gösterecek yoklama denetimleriyle de işletmelerin matrahlarını artırmaları sağlanacaktır.

MÜKELLEFLERİN VERGİYE UYUM VE TARHİYAT CEZA RİSKİNDEN KORUNMASININ ÖNEMİ

İlan edilen, kayıt dışı hasılatın tespiti, denetim ve incelemelerle vergide adalet, uyum ve vergi bilincinin artırılması noktasında, mükelleflerin hasılatlarını kayıt dışı bırakmaması, kendi vergi öz denetim sistemlerini kurmaları ve işletmelerinin önemi artmaktadır.

Zira idarenin tespit ettiği matrah farkına uygulanacak ceza ve gecikme zammı oranlarının arttığı düşünüldüğünde, resen tarh yerine, vergi mevzuatına uyumlu beyanname veya düzeltme beyanları verilmesinin önemi günden güne artmaktadır.

ŞİRKETLERİN VERGİ MEVZUATI DENETİMİNİ YAPTIRMASI - TAM TASDİK AMACI VE DEĞERLENDİRME

Mükelleflerin vergi mevzuatı açısından beyannamelerini denetletme zorunluluğu kapsamında eskiden uygulanmış yasal düzenleme günümüzde bulunmamakta, Ancak denetimlerin arttığı ve buna bağlı olarak tarhiyat ve ceza riskinin arttığı göz önüne alınırsa, ceza riskine maruz kalmamak için mükelleflerin beyannamelerini vergi mevzuatı yönünden denetleterek (tam tasdik) raporlarını süresi içinde vergi dairelerine ibraz etmeleri faydalarına olacaktır.

Bu denetim için,   213 Sayılı V.U.K. Mükerrer 227 Maddesine dayanılarak 37 Sıra Nolu Genel Tebliğde belirtilen, özel belirleme yapılmadığı halde, bu hadlerin yeniden değerleme oranlarına göre artırılmış limitlerin uygulanacağı hükmüne göre; 2024 yılında aşağıdaki tabloda belirtilen limiti (115.845.000 TL satış/hasılat tutarı) aşan mükelleflerin özellikle dikkat etmesi gerektiğini tavsiye ediyoruz. Zira bir vergi incelemesinde, hasılat hacmi yüksek olduğundan, düşük oranlarda dahi bulunacak matrah farkının ceza ve artan faiz (gecikme zammı) oranları düşünülecek olduğunda, katlanarak büyüyüp, yüksek tutarda ceza ve faiz maliyetine dönüşme riski bulunmaktadır.

Ayrıca bu hasılat hacmini aşan işletmelerde, uygulanan Enflasyon düzeltmesi, teşvik, iade, indirim, maliyet, asgari kurumlar vergisi vb. gibi vergi mevzuatına temas eden işlem hacminin de büyük olacağından, bunlarda tarhiyat, ceza ve gecikme faizi/zammı riskleri değerlendirilerek, mükelleflerin önleyici ve düzeltici vergi mevzuatı denetimi (tam tasdik) yaptırıp, yaptırmamaya karar vermeleri gerekmektedir.

Ayrıca aşağıdaki tabloda gösterilen, teşvik, iade ve indirimlerde “süresinde tam tasdik sözleşmesi” yapılması koşuluyla yararlanabilecekleri limitler gösterilmiştir. Süresinde tam tasdik şartını sağlamak için Ocak/2025 döneminde sözleşmenin imzalanması ve en geç Şubat/2025 döneminde YMM Odası ve İnternet Vergi Dairesi sistemine bildirim yapılması gerekmektedir.

Son söz olarak; belirli iş hacminin üzerinde olan mükelleflerin, geçmişte olduğu gibi tam tasdik denetimlerini teşvik eden, zorunlu tutan yasal düzenlemelerle, mükelleflerin vergiye uyumu, öz denetimleri, kurumsallaşmaları, mesleki gelişim ve mesleğin verimi açısından önemli olduğu, mükellefler nezdinde vergi bilinci, disiplininin gelişmesi, vergi cezası riskinin azaltılması, kurumsallaşma yönlerinden, İdare yönünden ise vergi matrahlarının ve teşvik iade sisteminin doğru işletilmesi ve kısıtlı olan denetim gücünün etkin kullanılması, meslek mensupları yönünden ise SUD (Sınırlı Uygunluk Denetimi)’ni tamamlayıcı mevzuat denetimi, sorumluluk ilkesinin uygulanmasına ve mesleki gelişime fayda sağlayacaktır.

Ekonomiyi etkiyecek iktisadi birimlerin vergi yükümlülüklerini doğru yerine getirmeleri, kalkınma ve toplumsal refaha hizmet edecek derecede önemli olup, örneğin; en az yapı denetim, e-beyanname imzalatma sözleşmesi, avukat/hekim bulundurma, osgb vb. zorunluluklar kadar olması gereken, uygulayan ve uygulatana faydalı, mesleğin de ana fonksiyonunu (mevzuat denetimi ve tasdik) işletecek bir konu olup, uygulanması, TÜRMOB ve Bakanlık tarafından yönlendirilmeli ve teşvik edilmelidir.

2025 YMM TAM TASDİK LİMİTLERİ (TL)		AÇIKLAMA
Aktif Toplamı	57.937.000	213 Sayılı V.U.K. Mükerrer 227 Maddesine dayanılarak 37 Sıra Nolu Genel Tebliğde belirtilen, özel belirleme yapılmadığı halde, bu hadlerin yeniden değerleme oranlarına göre artırılmış limitlerin uygulanacağı hükmüne göre tespit edilen limitler olup, yaptırmak mükelleflerin ihtiyarındadır.
Satış/Hasılat Toplamı	115.845.000
KDV İade	1.300.000	KDV Kanununun 11/1-a, 11/1-c, 13/a, 13/d, 14, 15/b, 9 Maddelerine göre yapılacak iadelerde, belirtilen tutarı aşan iade talepleri, Süresinde Tam Tasdik sözleşmesinin varlığı halinde YMM Raporu ile alınabilir. (46 Seri Nolu Genel Tebliğ)
Hizmetlerde KDV Tevkifat İadesi	50.000	KDV Genel Uygulama Tebliğinin I/C-2.1.3. bölümünde sayılan, Temizlik, Bahçe Bakım, Makine Techizat Bakım, Yemek Servisi, Organizasyonu, Etüt,Plan Proje, Yapı Denetim, Fason Tekstil  ve Konfeksiyon İşleri ile Fason ayakkabı ve Çanta Dikim, Yük ve Servis Taşımacılığı, Baskı Basım, Ticari Reklam, İşgücü Temini, Turistik Mağaza Müşteri Bulma HİZMETLERİ ile ilgili KDVİade alacağı 50.000 TL üzerindeki tutarları "Süresinde Tam Tasdik Sözleşmesi" şartına bağlı olarak YMM Raporu ile talep edilebilecektir.
İmalatçı İhracatçılarda Raporsuz KDV iade alma limiti	100.000	Normalde 50.000 TL olan limit, Süresinde Tam Tasdik sözleşmesi halinde 100.000 TL olarak uygulanıyor. (41,52 Nolu KDV Genel Teb.)
İndirimli Oran KDV İade	2.600.000	KDVK'nun 29/2 Mad. İndirimli Orana Tabi İade taleplerinde belirtilen limit aşıldığında, Süresinde Tam Tasdik sözleşmesinin varlığı ile YMM Raporu ile alınabilir. (46 Seri Nolu Genel Tebliğ)
Gelir/Kurumlar Vergisi Kesinti Yoluyla Ödenmiş vergilerin (Stopaj) İadesi	3.461.000	315 Seri Nolu Gelir Vergisi Tebliği İle 252 Seri Nolu Tebliğde Yapılan Değişiklikile belirlenen üst limit olup,   iade alınabilmesi için Süresinde Tam Tasdik sözleşmesi yapılmalıdır.
Taşınmaz/İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası	663.000	V.U.K Mük.353/11'Mad. Göre bu hadleri aşan KVK 5/1-e Taşınmaz/İştirak Hisse Satış Kazancı istisnası ile Yatırım İndirimi İstisnasından faydalananlar Tam Tasdik Raporunu süresinde ibraz etmediğinde, 2024 yılı için 230.000TLden az 2.300.000TL'den fazla olmamak üzere, istisna ve indirimin %5'i oranında özel usl. cezası kesilir.
Yatırım İndirimi İstisnası	1.508.000

24.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.