Vakkas Burak Koç
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
ymm.vbk@gmail.com

Mal Teslim ve Hizmet İfa Alacağını, Borçludan Değil Başkasından Banka-PTT Yoluyla Tahsil Eden İle Başka Mükellefin Ödeme (Pos) Cihazlarını Kullanan Firma ve Mail Order (Sanal Pos) Kullanan Firmalar Hakkında Değerlendirme

7524 Sayılı Yasa ile Vergi Usul Kanunu Mükerrer 355’nci Maddesine aşağıdaki ek fıkralar eklenmiştir; söz konusu fıkralar, hasılatını başka firma üzerinden elde eden bayi, acenteler ile stok borcunu müşterisinden (bankacılık kullanılarak) gönderenler gibi ayrımlar konusunda tereddütler hasıl olmuştur.

ALACAK TAHSİLATINI, BORÇLU İŞLETME HESABINA, BAŞKASININ BANKA-PTT HESABINDAN TAHSİL ETMEK;

(Ek fıkra:28/7/2024-7524/13 md.) Mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatların, banka ve benzeri finans kurumları, ödeme kuruluşları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla başkalarının adı ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 10’u nispetinde, mal teslimi veya hizmet ifasını yapanlar ile adına ve/veya hesabına ödeme yapılanlara ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilir…

Burada, mal teslimi ve hizmet ifası yapan alacaklı (örn. Toptancı), yapmış olduğu tahsilatı, “Banka-PTT transferi yoluyla” başkası hesabına ve adına (örn. mal, hizmet teslim ettiği borçlu işletme), başkalarından yapması durumunda, borçlu ve alacaklı işletmeler cezaya konu olur, “ödeme” yi yapan nihai tüketici, vatandaşların söz konusu cezayla ilgisi yoktur. Onlar istediği şekilde (başkasının kartı, ibanı vs.) ödemesini yapabilir. Onlara alacaklısının ibanını vererek, satış yapan işletme ve tahsilatı yapan alacaklı işletme cezaya muhataptır.

Kısaca; Mal hizmet teslimi nedeniyle, Alacaklı işletme <---  borçlu işletme <-------- nihai tüketici burada borçlu işletmenin, borcuna mahsuben, nihai tüketicinin ödeme havalelerini alacaklı işletmeye, banka-PTT yoluyla transfer ettirmesi, aradan çekilmesi durumu söz konusudur. Nihai tüketiciye (borçlu işletme) fatura düzenlememesi veya tüketici haklarının zayi edilmesi gibi sonuçlar da doğurabilecektir. Ödeme yapılan işletme, mal veya hizmetin satın alındığı işletme olmalıdır.

BAŞKASININ POS CİHAZINI KULLANAN İŞLETMELER VE MAİL ORDER (SANAL POS) KULLANANLAR

(Ek fıkra:28/7/2024-7524/13 md.) 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu uyarınca izin verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçları kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen tahsilatların, kendi mükellefiyeti adına kayıtlı olmayan ödeme sistemleri veya cihazları aracılığıyla yapılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve kendi adına kayıtlı olan bu sistemleri veya cihazları kullandıranlara ayrı ayrı her bir işlem için bu maddeye göre tatbik olunan özel usulsüzlük cezasının üç katı uygulanır. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon Türk lirasını geçemez.

Söz konusu fıkrada, ödeme sistemlerini başkalarına kullandıranlar ve kullananlara ceza uygulaması önerilmiş, başkasının pos cihazını işyerinde kullanmak, hasılat gizlemek, belge düzenlememek, KDV oranlarının farklı uygulanması gibi durumlara sebebiyet verebilmektedir.

Mail order yöntemi, Bankacılık mevzuatının izin verdiği, internet üzerinden kullanılan bir pos cihazı olarak tanımlanabilir. Bu sistemi başka işletmenin kullandığı veya tüketicilerin doğrudan bu sistemi kullanıp kullanmadığının tespiti zordur. Sistem interneti olan herkes tarafından kullanılmaya açık ve yasal bir ödeme alma yöntemidir. Burada malı veya hizmeti teslim eden ile ödeme alan mükelleflerin farklı olması iddiası veya tespiti varsa, işlemin gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılması inceleme sonucu ortaya çıkarılabilecektir.

Sistem herkes tarafından kullanıma açık olduğu için, malı teslim eden mükellef, mail order ile başkasının posundan tahsilat yapıyorsa, aslen kendisi aracılık hizmeti sunmuş, hasılat tahsilini sanal pos sahibi firmaya devretmiş olmaktadır. Satıştan dolayı belge düzeni ve ana firma ile buna uygun sözleşmelerinin yapılmış olması ve işlemin gerçek mahiyetine uygun olarak nedeni ortaya konulmalıdır.

Örneğin, aracılık yapan internet siteleri (Yemeksepeti, Trendyol, Hepsiburada vs.) ödemeyi kendileri hesabına almakta, satıcının hesabına komisyon kesintisinden sonra kalan tutar yatırılmakta, mal veya hizmet teslimi doğrudan nihai tüketiciye, satıcı tarafından gönderilmekte ve faturalandırılmaktadır. Bu sistemin hem belgelendirme, hem de nihai tüketiciyi ürün iadesi veya hatası durumunda korumak, tutarın muhafazasını ve gerektiğinde iadesini garanti etmek gibi faydaları vardır.

Mail order kullanan işletmeler de işlemin gerçek mahiyetine dikkat etmeleri gerekmektedir. Yapılan satışın aracısı, komisyoncusu, teslimatçısı, bayisi, acentesi konumundalarsa, aracılık, komisyonculuk veya ürünlerinin satışını yaptığı işletme ile sözleşmelerinin, kayıt ve belgelemelerini buna uygun olarak düzenlemeleri gerekmektedir.

 Yine aynı örneğe benzer, sigorta acentelerinin, nihai tüketicinin ödemesini, sigorta şirketi mail orderinden almaları ve buna göre poliçe düzenlemeleri gösterilebilir. Poliçede sigorta şirketi ve aracı acentenin adı yer almakta, acente komisyon geliri elde etmekte, hizmeti sigorta şirketi sağlamaktadır.

Mal teslimlerinde de mail orderi kullandıran işletme, bu tahsilatın gerçek mahiyetine uygun şekilde belge ve kayıtlarını düzenlemeye özen göstermeli, satışı yapılan ürünleri kendisi gönderiyorsa, tahsilat karşılığında gönderilen ürünlerin belli olması, ürünleri kendisi göndermiyor, satıcı firma stoklarından karşılanıyorsa, bu alacağı tahsil etme amacına yönelik (garanti, konsinye bayilik, acentelik) sözleşmelerinin buna uygun düzenlenmiş olması, teslimatı ve satışı yapan firmanın, tüm satışlarını, sözleşmeye uygun olarak, aynı yöntemle yapması, (sadece stok borcu ödemesi için değil) buna uygun sözleşmesinin varlığı ve olayın gerçek mahiyetine uygun olarak, hasılat, alacak, gelir bilgi, yasal defter kayıtları ve belgelerin yasaya uygun olarak ortaya konulması gerekmektedir.

Günümüz ticari hayatında, elektronik pos cihazları, uzaktan satış yöntemleri, internet satış pazarları, bayilik, acentelik yöntemleri gelişmekte olup, yasal zeminde izin ve imkan olan satış ve tahsilat yöntemlerini engellemek, Kanunların amacı olmayıp, mal ve hizmet tesliminin safhalarının gizlenmesini engellemek, vergi kayıp ve kaçağının önüne geçmek, ayrıca tüketiciyi korumak gibi amaçlar için getirilen düzenlemeler söz konusudur.

07.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.