Dr. Ünal Şerifler
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
İç Denetim ve Finansal Raporlama Yöneticisi
Ata Holding A.Ş.
unalserifler@gmail.com

IAS 16: Amortisman Ayırmaya Ne Zaman Başlanır?

TMS 16 Maddi Duran Varlıklar standardının amacı, finansal tablo kullanıcılarının işletmenin maddi duran varlıklardaki yatırımını ve bu yatırımdaki değişimleri belirleyebilmelerini sağlayan maddi duran varlıklarla ilgili muhasebe işlemlerini düzenlemektir. Sözkonusu muahsebe işlemleri sırasıyla şunları içerir;

·         Varlıkların muhasebeleştirilmesi,

·         Defter değerlerinin belirlenmesi ve bunlarla ilgili olarak finansal tablolara yansıtılması gereken amortisman tutarları ve

·         Değer düşüklüğü zararları

IAS 16 kriterleri nedir?

Varlıkların muhasebeleştirilmesinin ardından amortisman hesaplanmasına ne zaman başlanacağı ise uygulamada çoğunlukla hatalı uygulanmakta olan bir husus olarak göze çarpmaktadır.

IAS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı 55. Paragrafı der ki, “amortisman”, maddi duran varlığın "kullanıma hazır halde olduğu ve/veya kullanılacağı lokasyona istenen şartlarda teslim edilmesi" ile başlar.

Yukarıdaki örnekte, yeni üretim hattı için kullanıalcak ekipmanlar, şirketin depolarında (lokasyon) ve kullanım için uygun durumda. Amortisman ayrılması için ekipmanın kurulumu ya da işler hale gelmesine gerek yok.

Bu ekipmanın henüz depolarda olduğunu, üretimde kullanılmadığını ve bu yüzden amortisman ayrılmaması gerektiğini söyleyebilirsiniz. Fakat gelen denetçinin bunu dinleyeceğini beklemeyin.

 

 

“Kullanıma hazır olma” ve “Kullanılmaya başlama” ile ilgili birkaç örnek vereceğim.

Örnek 1. Yatırım Amaçlı Gayrimenkul

Şubat 2012 tarihinde birkaç evden oluşan bir site kompleksi aldığınızı düşünün.

Amacınız burayı biraz elden geçirdikten sonra kiraya vermek olsun.

Mart 2012 ve Nisan 2012 tarihlerinde evlerine boyaların ve tadilatlarını yaptınız ve Mayıs 2012 tarihinde kira kontratlarınızı oluşturdunuz ardından kiramak için gazeteye reklam verdiniz.

İlk kiracınız Haziran 2012’de geldi ve evlerin birine yerleşti.

Bu örnekte evin;

Kullanıma hazır hale geldiği tarih Nisan 2012,

Kullanılmaya başladığı tarih ise, ilk kiracının gelip yerleştiği Haziran 2012 tarihidir.

IAS 16’ya göre bu sabit kıymetniz için Nisan 2012’nin sonundan itibaren amortisman ayırmaya başlamalısınız. (Sabit kıymet, “gerçeğe uygun değer” – fair value – üzerinden izlenmiyorsa)

Örnek 2. Özellikli Makine

X A.Ş. firması, üretim hattında kullanmak üzere yeni bir makinenin siparişini Ocak 2014 tarihinde vermiş olsun ve makine Mart 2014 tarihinde X A.Ş.’ye teslim edilsin.

Makinenin “kullanıma başlaması”ndan önce teknisyenler tarafından kurulum ve test edilmesi gerektiği için Nisan ve Mayıs ayları bu işlerle geçsin farzedelim.

Tüm bu çalışmalardan sonra X A.Ş., Haziran Ayı’nda yeni üretim hattını devreye almış olsun.

Bu örnekte;

Makinenin kullanıma uygun hale geldiği tarih; Mayıs 2014’tür.

Makinenin kullanılmaya başlandığı tarih ise; Harizan 2014’tür.

Bu durumda X A.Ş., Mayıs 2014 tarihinden itibaren makineye amortisman ayırmalıdır.

Ayrılan Amortismanın Giderleştirilmesi

Bir sabit kıymetin “kullanıma hazır hale gelmesi” ile “kullanılmaya başlaması” kavramları artık daha net sanırım. Fakat şimdi de başka bir problemimiz var ki; Amortisman ayırmaya başladığımız makine henüz kullanılmadığı için gelir yaratamıyor. Diğer bir deyişle makineden “Ekonomik fayda” sağlayamaya henüz başlamadım. Bu durumda, amortisman tutarlarını gider yazarken, bunun karşılığında gelir olarak henüz bir kaydım yok. Makine üretime girince üretilecek ürünler satılacak ve gelir yazılmış olacak. Böyle bakınca da döneme ait gelir – giderlerin eşleşmemesi gibi bir problem var gibi görünüyor. Tabi eğer, amortisman yöntemi olarak “normal amortisman” dan farklı bir amortisman yöntemi hakkında fikriniz yoksa.

IAS 16, amortisman yöntemi olarak birden fazla yöntemin kullanımına izin veriyor. “üretim birimlerine göre amortisman”, "azalan bakiyeler yöntemi" ya da sabit kıymetin belirli periyotlarla ekonomik ömrünün tükendiğini gösteren farklı herhangi bir yöntemi uygulayabilirsiniz. Bu şekilde, kullanmadığınız dönemler için herhangi bir amortisman tutarı hesaplamanıza gerek kalmaz. Tabi ki bunu yaparken, vergi sisteminizin de hangi metodlara izin verdiğini bilmeniz de faydalı olacaktır. Nitekim Türk Vergi Sistemi'nde de bu farklılıklar var. Ancak yine de vergi otoritesi izin vermiyor olsa bile, IFRS’te farklı bir amortisman yöntemi uygulayabilirsiniz. Fakat bu durumda IAS 16'ya göre hesapladığınız dönem amortismanı ile vergi kuralları gereği hesapladığınız amortisman giderleri farklılaşacak. Bu da başka bir konuyu ortaya çıkarıyor:

Evet, “Ertelenmiş Vergi”ye konu olacak geçici bir farklılık.

Ertelenmiş vergi ise, ayrı bir yazının konusu.

29.01.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.