Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Tevkifatlı Fatura İadesi ve Muhasebe Kayıtları

Giriş

Tevkifatlı faturalar, alıcı ve satıcı arasında vergi yükünün paylaşılmasını sağlayan önemli bir muhasebe uygulamasıdır. 2025 yılı itibarıyla tevkifatlı fatura düzenleme sınırının KDV dahil 9.900,00 TL olarak belirlenmesi nedeniyle, bu tutarı aşan faturaların her koşulda satıcı ve alıcı arasında e-fatura veya e-arşiv fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu doğrultuda, faturanın düzenlenmesini takip eden 7 gün içerisinde e-Fatura İptal veya e-Arşiv Fatura İptal portalı üzerinden iptal edilmesi ve muhasebe kayıtlarına alınmadan sürecin tamamlanması mümkün hale gelmiştir. İade işlemlerinin doğru muhasebeleştirilmesi, Katma Değer Vergisi (KDV) beyannameleri ile uyumlu olması ve Vergi Usul Kanunu'na uygun şekilde gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu makalede, tevkifatlı faturaların iade süreci, muhasebe kayıtları ve GİB e-fatura/e-arşiv sistemindeki uygulamalar detaylandırılmıştır.

---

1. Tevkifatlı Fatura İadesinin Muhasebesel Süreci

Tevkifatlı olarak alınan bir faturanın iadesi sırasında muhasebe kayıtlarının doğru yapılması, KDV beyannamesine uygun hareket edilmesi ve Vergi Usul Kanunu'na (VUK) göre işlem gerçekleştirilmesi önemlidir. İade işlemi, mal ve hizmet türüne, KDV2 beyannamesi verilmiş olup olmamasına göre değişiklik göstermektedir.

---

2. Tevkifatlı Fatura İadesinin Genel Esasları

Tevkifatlı fatura iadesi şu durumlara göre düzenlenmelidir:

• Mal İadesi → Alıcı, satıcıya tevkifatlı iade faturası düzenler.
• Hizmet İadesi ve KDV2 Beyannamesi Durumu → Hizmet alımı için sorumlu sıfatıyla KDV2 beyannamesi verilmiş ve ödeme yapılmışsa, hizmet iadesinde tevkifat KDV'si iade işlemine konu edilmez.
• Muhasebe Kaydı → İlgili kanun maddeleri doğrultusunda muhasebe kaydı yapılmalıdır.

---

3. Tevkifatlı Mal İadesinin Muhasebe Kaydı

Örnek Senaryo: XYZ Ltd. Şti., ABC A.Ş.'den 100.000 TL + %20 KDV ile tevkifatlı bir mal satın almıştır. KDV tevkifat oranı 5/10 olup, fatura şu şekildedir:

• Mal Bedeli: 100.000 TL
• Hesaplanan KDV: 20.000 TL
• Tevkifata Tabi KDV (%50 - 5/10): 10.000 TL
• Ödenecek KDV: 10.000 TL
• Toplam Fatura Tutarı: 110.000 TL

Satın Alma Muhasebe Kaydı:

153 Ticari Mallar                         100.000 TL 

191 İndirilecek KDV                       20.000 TL 

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (Tevkifat KDV)  10.000 TL 

320 Satıcılar                              110.000 TL 

İade Faturası Düzenlenirken: XYZ Ltd. Şti., aldığı ürünü ABC A.Ş.'ye tevkifatlı olarak iade ediyor:

• Mal Bedeli: 100.000 TL
• Hesaplanan KDV: 20.000 TL
• Tevkifata Tabi KDV (5/10): 10.000 TL
• İade Fatura Toplamı: 110.000 TL

İade Muhasebe Kaydı:

320 Satıcılar                             110.000 TL 

153 Ticari Mallar                         100.000 TL 

391 Hesaplanan KDV                        10.000 TL 

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (Tevkifat KDV)  10.000 TL 

---

4. Tevkifatlı Hizmet İadesinin Muhasebe Kaydı (KDV2 Beyannamesi Verilmişse)

Örnek Senaryo: XYZ Ltd. Şti., ABC A.Ş.'den 80.000 TL + %20 KDV ile hizmet almıştır. KDV tevkifat oranı 7/10 olup, KDV2 beyannamesi ile 11.200 TL KDV ödenmiştir.

Hizmet Alımı Muhasebe Kaydı:

770 Genel Yönetim Giderleri            80.000 TL 

191 İndirilecek KDV                    16.000 TL 

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (Tevkifat KDV)  11.200 TL 

320 Satıcılar                           84.800 TL 

KDV2 Beyannamesinin Kaydı:

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar            11.200 TL 

100 Kasa / 102 Banka                     11.200 TL 

İade Faturası (KDV2 Beyanı Yapıldığı İçin Tevkifatsız Kesilir):

320 Satıcılar                             84.800 TL 

770 Genel Yönetim Giderleri              80.000 TL 

391 Hesaplanan KDV                         4.800 TL 

---

5. GİB E-Fatura ve E-Arşiv Sisteminde İade Süreci

• E-Fatura Kullanıcıları:
  • "İade" türü seçilir.
  • Asıl faturanın numarası ve tarihi eklenir.
  • Mal iadesi için "alış iade tevkifat" seçeneği işaretlenir.
  • Hizmet iadesinde tevkifat gösterilmez.
• E-Arşiv Kullanıcıları:
  • "İade Faturası" olarak düzenlenir.
  • Asıl fatura bilgileri referans olarak eklenir.

---

6. Kanuni Dayanaklar

• Vergi Usul Kanunu (VUK) Madde 229-231: Fatura düzenlenmesine ilişkin hükümler.
• Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) Madde 9: Tevkifat hükümlerinin uygulanma esasları.
• 213 Sayılı VUK ve 3065 Sayılı KDV Kanunu: KDV tevkifatı ve sorumluluk esasları.
• Gelir İdaresi Başkanlığı Tebliğleri (GİB): E-fatura ve e-arşiv düzenlemeleri.

---

7. Sonuç ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

✅ Mal iadesinde tevkifatlı fatura kesilmeli, hizmet iadesinde ise KDV2 beyan edilen tevkifat iade edilmemelidir.
✅ İade faturasında asıl faturanın bilgileri yer almalıdır.
✅ E-fatura ve e-arşiv düzenlerken ilgili GİB seçenekleri doğru seçilmelidir.
✅ Faturanın düzenlenmesini takip eden 7 gün içinde e-Fatura İptal veya e-Arşiv Fatura İptal portalı üzerinden iptal edilmesine dikkat edilmelidir, aksi takdirde makale içeriğinde belirtilen süreçlere göre işlem yapılmalıdır.

04.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.