Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Kıdem Tazminatı: Gün Esaslı Hesaplama ve Hukuki Yönleri

Kıdem tazminatı, çalışanların işten ayrıldıklarında belirli şartlar altında hak kazandıkları önemli bir ekonomik güvencedir. İş Kanunu'na göre kıdem tazminatı, çalışanın işyerindeki hizmet süresine ve aldığı ücrete bağlı olarak hesaplanır. Ancak bu hesaplama süreci, özellikle kıdeme esas ücretin belirlenmesi ve gün esaslı yöntemlerin uygulanması noktasında bazı teknik detaylar içerir. Yan hakların ve ayni ödemelerin bu hesaplamaya dahil edilip edilmeyeceği gibi konular da süreçte kritik bir rol oynar.

Bu makalede, kıdem tazminatının hesaplanmasında izlenecek yollar, gün esaslı hesaplama yöntemleri ve Yargıtay kararları ışığında hukuki detaylar ele alınacaktır.

---

Kıdeme Esas Ücretin Belirlenmesinde İzlenecek Yol

1. Kıdeme Esas Ücret Nedir? Kıdeme esas ücret, bir çalışanın işyerindeki toplam hizmet süresine dayalı olarak hesaplanan tazminat miktarının temelidir. Bu ücret, çalışanın ayrıldığı tarihteki brüt maaşını ve belirli yan çıkarları kapsar.
2. Brüt Maaşın Tespiti Brüt maaş, çalışanın sözleşmesinde belirtilen aylık temel ücrettir. Ancak kıdeme esas ücret hesaplanırken yalnızca temel maaş değil, çeşitli yan haklar ve ayni ödemeler de dikkate alınabilir.
3. Hizmet Süresinin Belirlenmesi Hizmet süresi, çalışanın işyerinde çalıştığı toplam süredir. Kıdem tazminatı hesabında hizmet süresi gün esaslı olarak hesaplanır. Her tam yıl için bir aylık brüt maaş tutarı esas alınırken, artan günler orantılı olarak dikkate alınır.

---

Yan Hakların ve Ayni Ödemelerin Dahil Edilmesinde İzlenecek Yol

1. Yan Haklar Nelerdir? Yan haklar, çalışanın temel maaşına ek olarak alabileceği, işveren tarafından sağlanan ödemeler ve faydalardır. Bunlar:
   • Prim ve ikramiyeler,
   • Yemek yardımı,
   • Yol yardımı,
   • Kira yardımı gibi nakdi yardımlar olabilir.
2. Ayni Ödemelerin Dahil Edilmesi Ayni ödemeler, çalışana para yerine mal veya hizmet şeklinde sunulan faydalardır. Örneğin:
   • Şirket aracı,
   • Konaklama imkanı,
   • Yemek kartı gibi uygulamalar bu kategoriye girer.

Dahil Edilme Koşulları:

1. • Bu ödemelerin düzenli ve sürekli olması gerekir.
   • Çalışan tarafından kazanılmış bir hak olarak değerlendirilmelidir.
2. İş Mahkemesi ve Yargıtay Kararlarında Yer Alan Uygulamalar Yargıtay kararlarında, yan hakların ve ayni ödemelerin kıdeme esas ücrete dahil edilip edilmeyeceği genellikle ödemelerin düzenli, sürekli ve parasal değer taşıyor olması kriterlerine bağlıdır. Örneğin, bir defaya mahsus olarak ödenen primler veya düzenli olmayan sosyal yardımlar kıdeme esas ücrete dahil edilmez.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2021/3424 Esas ve 2022/845 Karar Sayılı Kararı: Bu kararda, düzenli olarak ödenen yemek ve yol yardımlarının kıdeme esas ücrete dahil edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

---

Gün Esaslı Hesaplama ve Örnekler

Bir çalışanın şu bilgilerine sahip olduğunu varsayalım:

• Brüt maaş: 20.000 TL
• Yemek yardımı (nakdi): 500 TL
• Yol yardımı: 1.000 TL
• Hizmet süresi: 5 yıl 120 gün

Adım	Hesaplama	Sonuç
Adım 1: Kıdeme Esas Ücret	Brüt maaş + Yemek yardımı + Yol yardımı	20.000 + 500 + 1.000 = 21.500 TL
Adım 2: Hizmet Süresi	5 yıl = 5 × 365 gün + 120 gün	1.825 + 120 = 1.945 gün
Adım 3: Günlük Tazminat Tutarı	Kıdeme esas ücret / 360	21.500 / 360 = 59,72 TL
Adım 4: Toplam Tazminat	Günlük tazminat × Hizmet süresi	59,72 × 1.945 = 116.115,40 TL
Adım 5: Damga Vergisi Kesintisi	Toplam tazminat × 0,00759	116.115,40 × 0,00759 = 881,62 TL
Adım 6: Ödenecek Net Tazminat	Toplam tazminat - Damga vergisi	116.115,40 - 881,62 = 115.233,78 TL

---

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Kıdem tazminatına hangi durumlarda hak kazanılır?
   • İşveren tarafından haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılma,
   • Çalışanın haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi,
   • Erkek çalışanlar için askerlik nedeniyle işten ayrılma,
   • Kadın çalışanlar için evlilik nedeniyle bir yıl içinde işten ayrılma gibi durumlarda hak kazanılır.
2. Yan haklar hangi durumlarda kıdem tazminatına dahil edilmez?
   • Düzenli olmayan ödemeler (örneğin, performans primleri),
   • Sosyal yardımlar ve bir defaya mahsus ikramiyeler.
3. Damga vergisi dışında başka kesintiler yapılır mı?
   • Hayır, kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi kesilir.

---

Sonuç

Kıdem tazminatı, çalışanların iş hayatları boyunca kazandıkları önemli bir hak olup, bu hakkın doğru şekilde hesaplanması çalışan ve işveren arasındaki hukuki uyumu sağlar. Gün esaslı hesaplama yöntemi, özellikle hizmet sürelerinin doğru bir şekilde değerlendirilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Hukuki ihtilafları önlemek adına her iki tarafın da uzman görüşü alması önerilir.

11.02.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.