Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Yıllık İzin Hakkının Düzenlenmesi ve Uygulamaları

4857 Sayılı İş Kanunu, Toplu İş Sözleşmeleri, Yargıtay Kararları ve SGK Müfettişlerinin Görüşleri Çerçevesinde Bir İnceleme

---

1. Yıllık İzin Hakkı ve Kanuni Düzenlemeler

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi, işçilere yıllık ücretli izin hakkı tanır. İşçinin yıllık izin hakkı doğması için aynı işyerinde en az bir yıl çalışması gerekir. Yıllık izin süreleri şu şekildedir:

• 1-5 yıl arası çalışanlar için en az 14 gün,
• 5-15 yıl arası çalışanlar için en az 20 gün,
• 15 yıl ve üzeri çalışanlar için en az 26 gün.

18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük çalışanlar için bu süreler en az 20 gün olarak uygulanır. Bu süreler, kanunun öngördüğü asgari sürelerdir; toplu iş sözleşmeleri veya işyeri politikaları ile artırılabilir.

Kaynak:

• 4857 Sayılı İş Kanunu, Madde 53-56.
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yıllık Ücretli İzin Rehberi (2023).

---

2. Yıllık İzin Süresinin Parçalı Kullanımı

4857 sayılı Kanun’un 56. maddesi, yıllık izinlerin bir bütün halinde kullanılması gerektiğini belirtir. Ancak işçi ve işverenin anlaşması halinde bu izin birden fazla parçaya bölünebilir. Bu durumda, bir parçanın süresi en az 10 gün olmak zorundadır.

Yargıtay Kararları

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2017/17500 E. ve 2018/9281 K. sayılı kararı:

• İşverenin, yıllık izni 10 günden kısa sürelerle parçalaması işçinin rızasına bağlıdır. İşçinin rızası olmadan bu şekilde bir uygulama yapılması halinde yıllık izin hakkının ihlal edildiği kabul edilir.

Kaynak:

• Yargıtay Kararları (9. Hukuk Dairesi, 2017/17500 E. - 2018/9281 K.).

---

3. Yıllık İzin Defteri ve İzin Talep Dilekçesi

İzin Kayıtlarının Tutulması

1. Yıllık İzin Defteri:
   • İşveren, çalışanların izinlerini kaydetmek için bir yıllık izin defteri tutmalıdır.
   • Bu defterde izin tarihleri, izin süresi ve işçinin imzası eksiksiz yer almalıdır.
2. İzin Talep Dilekçesi:
   • İşçi, yıllık izin talebini yazılı olarak iletmelidir. Dilekçede, izin tarihleri açıkça belirtilmeli ve işverenin onayı alınmalıdır.

Kaynak:

• 4857 Sayılı İş Kanunu, Madde 56.
• SGK Denetim Raporları (2022).

---

4. İşverenin İş Akışına Göre Karar Verme Yetkisi

Kanun, işverenin işin akışını dikkate alarak yıllık izinleri düzenleyebileceğini belirtir. Ancak bu yetki kötüye kullanılamaz. İşverenin izin planlamasındaki rolü şu şekilde özetlenebilir:

• İşin yoğun olduğu dönemlerde izinler ertelenebilir.
• İşveren, işin sürekliliğini sağlamak için çalışanların taleplerini değerlendirirken işin gerekliliklerini ön planda tutabilir.

Yargıtay Kararları

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2019/4056 E. ve 2020/2932 K. sayılı kararında, işverenin işin gerekliliklerine göre yıllık izin planlaması yapabileceğini ancak bu planlamanın kötü niyetle yapılmaması gerektiğini vurgulamıştır.

Kaynak:

• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2019/4056 E. - 2020/2932 K.

---

5. Yıllık İzin Kullanımı Esnasında Rapor Durumları

Yıllık izin sırasında işçinin sağlık raporu alması veya mazeret bildirmesi halinde şu uygulamalar geçerlidir:

• Sağlık Raporu: Yıllık izin sırasında alınan sağlık raporu, izin süresini durdurur. Raporlu olunan günler, yıllık izinden düşülmez ve izin, raporun sona erdiği tarihten itibaren devam eder.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2015/23476 E. ve 2016/14632 K. sayılı kararında, rapor süresinin yıllık izin hakkından ayrı değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Kaynak:

• Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2015/23476 E. - 2016/14632 K.

---

6. Öneriler ve İyileştirme Yaklaşımları

6.1. Dijital Yıllık İzin Takip Sistemlerinin Kullanımı

• İşverenler, yıllık izin kayıtlarını elektronik ortamda tutarak uyuşmazlık riskini azaltabilir.
  Kaynak: Şirket İnsan Kaynakları Yönetim Rehberi (2023).

---

6.2. Eğitim ve Bilgilendirme Programları

• Çalışanlara yıllık izin haklarını açıklayan rehberler sağlanmalıdır.
  Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim Programları (2023).

---

6.3. İzin Taleplerinde Adil Yaklaşım

• Tüm çalışanların talepleri eşit şekilde değerlendirilmeli ve iş akışına uygun planlamalar yapılmalıdır.

---

6.4. Zorunlu İzinlerde Çalışan Refahı

• Ek sosyal haklar veya esnek izin düzenlemeleri gibi destekleyici çözümler geliştirilmelidir.

---

6.5. Uzun Süre Kullanılmayan İzinlerin Otomatik Planlanması

• Kullanılmayan izinler belirli bir süre sonunda otomatik olarak planlanmalıdır.

---

7. Sonuç

Yıllık izin hakkı, işçilerin dinlenme ve yenilenme ihtiyacını karşılayan temel bir sosyal haktır. İşverenlerin bu hakka duyarlı şekilde yaklaşması ve işin gerekliliklerini işçi haklarıyla dengeleyerek izin planlaması yapması gerekir. Hem çalışanlar hem de işverenler için şeffaf ve adil bir sistemin oluşturulması, iş barışını ve verimliliği artıracaktır.

Kaynaklar:

1. 4857 Sayılı İş Kanunu, Madde 53-56.
2. Yargıtay Kararları (9. Hukuk Dairesi ve 22. Hukuk Dairesi).
3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yıllık Ücretli İzin Rehberi (2023).
4. SGK Denetim Raporları (2022).
5. Şirket İnsan Kaynakları Yönetim Rehberi (2023).

25.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.