Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

İşe İade Davaları: 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Hukuki Dayanaklar, Arabuluculuk Süreci, Yargıtay Kararları ve İşçinin Tazminat Hakları

Giriş

İşe iade davaları, 4857 sayılı İş Kanunu'nun iş güvencesi hükümlerini temel alarak işten çıkarılan işçilerin, geçersiz fesihlere karşı işlerine dönme veya tazminat talep etme haklarını korumaktadır. Bu davalar, özellikle işverenin keyfi fesih işlemlerine karşı işçiyi koruma amacını taşır. İşçilerin iş güvenliği sağlanırken, işverenler de belirli sorumlulukları yerine getirmek zorundadır. Bu makalede işe iade davalarının yasal dayanakları, arabuluculuk ve dava süreleri, örnek Yargıtay kararları ile davayı kazanan işçinin hakları ele alınacaktır.

4857 Sayılı İş Kanunu ve İşe İade Davalarının Hukuki Dayanakları

İşe iade davaları, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 18-21. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu maddeler iş güvencesi kapsamında olan işçilerin işe iade davası açabilmeleri için gerekli koşulları belirler:

1. Madde 18: İşveren, işçinin iş sözleşmesini feshederken geçerli bir sebep göstermelidir. İşçinin yeterliliği veya işin gereklerinden kaynaklanmayan keyfi sebeplerle fesih işlemi geçersiz sayılır.

2. Madde 19: Fesih bildiriminin yazılı olarak ve gerekçeli yapılması zorunludur.

3. Madde 20: İşçi, fesih bildiriminin kendisine ulaşmasından itibaren bir ay içinde işe iade davası açmalıdır.

4. Madde 21: İşe iade davasını kazanan işçinin başvurusu üzerine işveren, işçiyi yeniden işe başlatmakla yükümlüdür. İşveren bu yükümlülüğe uymadığı takdirde işçiye tazminat ödemek zorundadır.

İşe İade Davalarında Arabuluculuk Süreci ve Dava Açma Süreleri

İşe iade davası açmadan önce, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca arabuluculuk süreci zorunludur. İşçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda dikkat etmesi gereken süreler ve süreçler şu şekildedir:

1. Arabuluculuk Başvurusu: İşten çıkarılan işçi, fesih bildiriminin kendisine ulaşmasının ardından 30 gün içinde arabulucuya başvurmalıdır. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, işçiye bu durumu belgeleyen bir 'anlaşmama tutanağı' verilir.

2. Dava Açma Süresi: İşçi, arabuluculuk sürecinin tamamlanmasının ardından kendisine verilen anlaşmama tutanağını aldıktan sonra 2 hafta içinde iş mahkemesine işe iade davası açmalıdır.

Yargıtay Kararları ile İşe İade Davalarına Bakış

Yargıtay, işe iade davalarında işçiyi koruyucu kararlar vererek, işverenin fesih nedenini somut delillerle ispat etmesi gerektiğini vurgular. İşte bazı önemli Yargıtay kararları:

- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2019/4742 Esas, 2020/879 Karar Sayılı): İşçinin performans yetersizliği gerekçesiyle işten çıkarılması, somut delillere dayandırılmadığından geçersiz sayılmıştır. Bu kararla işçiye işe iade hakkı verilmiştir.

- Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Kararı (2018/5243 Esas, 2019/1432 Karar Sayılı): İşverenin ekonomik gerekçelerle iş akdini feshetmesi, yeterli delil sunulmadığından geçersiz sayılarak işçiye işe iade hakkı tanınmıştır.

- Yargıtay 7. Hukuk Dairesi Kararı (2017/1235 Esas, 2017/2256 Karar Sayılı): İşveren, işçiyi takım çalışmasına uyum göstermediği gerekçesiyle işten çıkarmış; ancak bu iddia somut delillerle desteklenmediği için işe iade kararı verilmiştir.

Davayı Kazanan İşçinin Hakları ve İşverenin İşe Başlatmama Durumunda Tazminat Yükümlülüğü

İşe iade davasını kazanan işçi, mahkeme kararının kesinleşmesi sonrasında işverene işe dönme talebinde bulunabilir. İşverenin işçiyi eski pozisyonuna ya da eşdeğer bir pozisyona geri almak zorunda olması yanında, işverene yükümlülük getiren ek maddi sorumluluklar vardır:

1. İşe Başlatmama Tazminatı: İşveren, mahkeme kararına rağmen işçiyi işe başlatmazsa, işçiye en az 4, en fazla 8 aylık ücreti kadar tazminat ödemek zorundadır. Bu tazminat miktarı, iş mahkemesi tarafından işçinin kıdemine, işin niteliğine ve fesih şartlarına göre belirlenir.

2. Boşta Geçen Süre Ücreti: İşe iade kararına rağmen işçiyi işe başlatmayan işveren, işçiye boşta geçen süre için en fazla 4 aylık ücret tutarında ödeme yapmak zorundadır. Bu ödeme, işçinin işten çıkarıldığı andan işe iade kararının verildiği süreyi kapsar.

3. Sosyal Haklar ve Diğer Yan Haklar: İşveren, işçiyi işe başlatmama kararı aldığında yalnızca tazminat ödemekle kalmaz; aynı zamanda işçinin boşta geçen süredeki sosyal haklarını ve yan haklarını da ödemek zorundadır.

Sonuç

İşe iade davaları, işçilerin iş güvencesini sağlamada etkili bir mekanizma olup, işverenlerin işten çıkarmalarını hukuka uygun sebeplere dayandırmalarını zorunlu kılar. İşverenlerin işe iade kararına uymaması halinde işçinin boşta geçen süre ücreti ve işe başlatmama tazminatı alma hakkı doğar. İşverenlerin fesih işlemlerinde dikkatli ve belgeli davranması, işçilerin ise yasal haklarını bilerek süreç yönetmesi, işe iade sürecinin daha sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar.

Kaynakça

• 4857 sayılı İş Kanunu
• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2019/4742 Esas, 2020/879 Karar Sayılı Kararı
• Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2018/5243 Esas, 2019/1432 Karar Sayılı Kararı
• Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin 2017/1235 Esas, 2017/2256 Karar Sayılı Kararı
• Avrupa Birliği ve ABD’de İş Güvencesi Uygulamaları

07.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.