Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Bordrolarda Yapılan Hileli Ödemeler ve Yargı Kararları: İşçi ve İşveren Açısından Değerlendirme

İşverenlerin bordrolarda yaptıkları hileli ödemeler, işçilerin ücret, tazminat ve sosyal güvenlik haklarını ciddi şekilde ihlal edebilir. Bu durumlar, çoğu kez iş mahkemelerine taşınmakta ve Yargıtay’ın kararlarına konu olmaktadır. İşverenler tarafından yapılan bu tür hileler, iş hukukunun temel prensiplerine aykırı olup, işçilerin hak kayıplarına yol açmaktadır. İşverenlerin yanı sıra işçilerin de bu konuda bilinçli olması, yargı kararları ışığında önem arz etmektedir.

Bordroda Yapılan Hileli Ödeme Türleri

Bordrolarda yapılan hileli ödemeler genellikle şu şekillerde kendini göstermektedir:

1. Eksik Ücret Ödemesi: İşveren, çalışanın fiilen aldığı ücreti bordroya tam olarak yansıtmayarak, düşük ücret üzerinden ödeme yapar. Bu durumda işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ve sosyal güvenlik primleri gibi hakları eksik hesaplanır.

2. Fazla Mesai Ödemesi Yapılmaması veya Eksik Yapılması: Çalışanın fazla mesai yaptığı halde bordroya bu çalışma saatlerinin yansıtılmaması veya eksik yansıtılması yaygın bir sorundur. Fazla mesai ödemeleri çoğu zaman işçinin haklarını olumsuz etkiler ve bu konuda birçok dava açılmaktadır.

3. Sigorta Primlerinin Eksik Gösterilmesi: İşveren, işçiye yüksek bir maaş ödese bile SGK’ya düşük prim bildirerek işçinin sosyal güvenlik haklarını kısıtlayabilir. Bu durum, işçinin emeklilik maaşı ve sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi haklarını olumsuz etkiler.

4. Prim ve İkramiyelerin Bordroda Gösterilmemesi: İşverenler, işçiye prim ve ikramiye gibi ek ödemeler yapmalarına rağmen, bu ödemeleri bordroda göstermeyerek vergi ve SGK prim yükümlülüğünden kaçınabilir. Bu da işçinin ileride tazminat hesaplamalarında mağdur olmasına yol açar.

Yargı Kararları

Bordrolarda yapılan bu tür hileli ödemeler, işçilerin mahkemeye başvurarak haklarını aramalarına neden olmuştur. Yargıtay, genellikle işçilerin lehine karar vererek bu tür hileli ödemeleri tespit etmiş ve işverenleri cezalandırmıştır. İşte bazı örnek Yargıtay kararları:

1. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2019/18822 E., 2020/6829 K.: Bu kararda, işçinin bordroda gösterilen ücretinin gerçekte ödenen ücretin altında olduğu tespit edilmiştir. Mahkeme, işverenin işçiye eksik ücret ödediğine karar vermiş ve eksik ödemenin işçinin kıdem tazminatı ve diğer haklarına da yansıtılması gerektiğini belirtmiştir.

2. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2017/5566 E., 2019/2856 K.: İşverenin işçiye yaptığı fazla mesai ödemelerini bordroya yansıtmadığı tespit edilmiştir. Tanık beyanları ile fazla mesai yapıldığı kanıtlanmış ve işverenin işçiye fazla mesai ödemesi gerektiğine karar verilmiştir.

3. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 2017/4449 E., 2018/7510 K.: İşverenin, işçinin gerçek maaşını SGK’ya eksik bildirdiği ve işçinin sosyal güvenlik haklarını ihlal ettiği bir durumda Yargıtay, işverenin geriye dönük olarak işçinin tüm prim ve sosyal güvenlik haklarını doğru maaş üzerinden bildirmesi gerektiğine karar vermiştir.

İşçiler İçin Öneriler

Bu tür hileli uygulamalara karşı işçilerin haklarını koruyabilmeleri için bazı önlemler alması gerekmektedir:

1. Ücret Belgelerinin Saklanması: İşçiler, her ay aldıkları bordroları dikkatle incelemeli ve saklamalıdır. Bordro ile fiilen aldıkları ücretin tutarsız olup olmadığını kontrol etmeleri, gelecekte açılacak uyuşmazlıklarda önemli bir kanıt sağlayacaktır.

2. Bankadan Ödeme Talebi: Ücret ödemelerinin banka üzerinden yapılması, işçinin ödemenin tam olarak yapıldığını belgeleyebilmesi açısından önemlidir. Banka kayıtları, hileli ödemeleri kanıtlamada etkili bir delildir.

3. Tanık Beyanları: İş yerinde çalışan diğer işçilerin de maaşlar ve çalışma saatleri hakkında bilgi sahibi olması, uyuşmazlık durumlarında tanık beyanı olarak kullanılabilir.

4. Yazılı İletişim: Ücretlerde hile veya eksiklik olduğundan şüphelenen işçiler, işverenle bu durumu yazılı olarak (e-posta, dilekçe vb.) belgeleyerek düzeltilmesini talep etmelidir.

5. Sendikal Destek: Sendika üyesi olan işçiler, sendikalardan hukuki destek alabilir ve toplu dava açılması konusunda sendikalarla işbirliği yapabilirler.

İşverenler İçin Öneriler

İşverenlerin bordro süreçlerinde hukuka uygun hareket etmeleri, hem işçilerin haklarını korur hem de işverenin yasal sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur:

1. Şeffaf Ücret Politikaları: İşverenler, işçilerle yapılan tüm ücret anlaşmalarını ve yan ödemeleri yazılı olarak yapmalı ve bordrolara doğru bir şekilde yansıtmalıdır.

2. Düzenli Denetim ve Eğitim: Bordro ve muhasebe departmanları düzenli olarak denetlenmeli ve çalışanlara iş hukukuna dair eğitimler verilmelidir.

3. Dijital Bordro Sistemleri: Bordroların daha şeffaf ve takip edilebilir hale gelmesi için dijital bordro sistemlerine geçilmesi önerilebilir. Bu sistemler, hatalı veya eksik ödemelerin tespit edilmesine yardımcı olur.

4. Uzman Desteği Alınması: İşverenler, bordro ve ücret düzenlemeleri konusunda mali müşavirlerden ve iş hukuku uzmanlarından düzenli olarak danışmanlık alarak süreçleri yönetebilirler.

Sonuç

Bordrolarda yapılan hileli ödemeler, işçi-işveren arasındaki güveni sarsmakta ve hukuki uyuşmazlıklara neden olmaktadır. Yargıtay kararları, genellikle işçinin haklarını koruma yönünde olup, işverenlerin bu tür hileli uygulamalardan kaçınması gerektiğini göstermektedir. İşçilerin, ücret belgelerini saklamaları, banka üzerinden ödeme yapılmasını talep etmeleri ve sendikal destek alarak haklarını korumaları büyük önem taşımaktadır. Aynı şekilde işverenlerin de şeffaf ücret politikaları izlemesi, bordroların doğru düzenlenmesi ve mevzuata uygun hareket edilmesi, her iki tarafın da mağduriyetini önleyecektir.

05.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.