Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Çalışan Anneler İçin Süt İzni: 4857 Sayılı İş Kanunu ve Yargıtay Kararları Işığında Bir Değerlendirme

Çalışma hayatında kadın istihdamının artması, annelik ve iş hayatı dengesinin sağlanmasını gerektiren bazı yasal düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Doğum yapmış çalışan kadınların iş ve aile hayatını dengeleyebilmesi amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan "süt izni" hakkı, bu kapsamda önemli bir yer tutmaktadır. Süt izni, annenin bebeği için sağlıklı bir beslenme sürecine katkı sağlarken, annenin iş hayatına uyumunu da kolaylaştırmayı hedefler. Bu yazıda, süt izninin kapsamı, işverenin yükümlülükleri ve Yargıtay kararlarının ışığında süt izninin uygulanışı ele alınacaktır.

1. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Süt İzni

4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesi, doğum yapmış kadın işçilere günlük 1,5 saatlik süt izni hakkı tanır. Bu izin, annenin doğum sonrası ilk bir yıl boyunca geçerlidir. Süt izni süresi, annenin talebine göre günün uygun bir saatinde kullanılabilir. Kanunda süt izninin nasıl uygulanacağına dair ana hatlarıyla şu bilgilere yer verilmiştir (4857 Sayılı İş Kanunu Madde 74):

- Günlük Süre: Kanun, çalışan annenin günlük 1,5 saat süre ile süt izni kullanabileceğini belirtmektedir. Bu sürenin amacı, annenin bebeğini emzirebilmesi ve bu sayede bebeğin sağlıklı gelişimini desteklemektir.

- Ücret Hakkı: Süt izni süresince annenin maaşında herhangi bir kesinti yapılmaz. İşveren, bu sürenin ücretli bir izin olduğunu göz önünde bulundurmalı ve annenin maaşını tam olarak ödemelidir.

- İznin Kullanım Zamanı: İşçi, süt iznini günün istediği saatinde kullanma hakkına sahiptir. Bu konuda işverenin kısıtlayıcı bir müdahalede bulunması yasal değildir.

2. Yargıtay Kararları Işığında Süt İzni Uygulaması

Yargıtay, süt izni hakkına yönelik kararlarıyla çalışanların bu hakkını güvence altına almış, işverenin süt izni kullanımında kısıtlayıcı ve keyfi uygulamalara gitmesini engellemiştir. Yargıtay'ın süt iznine ilişkin önemli kararları şunlardır:

- Esnek Kullanım Hakkı - Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2009/24150 E., 2011/12291 K.): Bu kararda, çalışan annenin süt iznini esnek bir şekilde kullanabileceğine vurgu yapılmıştır. Yargıtay, işverenin çalışan anneden süt iznini belirli bir saat aralığında kullanmasını bekleyemeyeceğini ve işverenin bu konuda kısıtlama getirmesinin hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir. Kararda, süt izninin annenin talebi doğrultusunda ve işverenin müdahalesi olmaksızın günün herhangi bir saatinde kullanılabileceği vurgulanmıştır.

- Süt İzninin Birleştirilmesi ve Haftalık Kullanım - Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2015/5069 E., 2015/12981 K.): Bu kararda Yargıtay, işverenin süt iznini haftanın belirli bir gününde toplu olarak kullandırma yönündeki bir uygulamasını değerlendirmiş ve bu uygulamanın hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir.

- Fazla Mesai Durumunda Süt İzninin Dikkate Alınması - Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2014/38711 E., 2016/7430 K.): Yargıtay, süt izni süresinin günlük mesai süresinden düşülmesi gerektiğine dikkat çekmiştir.

3. Süt İzni Hakkının Yanlış Kullanımında Yargıtay’ın Görüşü

Yargıtay, süt izni hakkının işverence kötüye kullanılmasını, işçi lehine olacak şekilde sınırlayan ve güvence altına alan kararlar almıştır. Özellikle, süt izni kullanan bir çalışanın işten çıkarılması veya performans düşüklüğü iddiasıyla ayrımcılığa uğraması gibi durumlar, Yargıtay tarafından hukuka aykırı bulunmuştur.

Sonuç ve Öneriler

Süt izni, çalışan annelerin iş ve aile dengesini kurabilmesi adına önemli bir haktır. 4857 sayılı İş Kanunu ve Yargıtay kararları, bu hakkın esnek ve işçi yararına olacak şekilde kullanılmasını güvence altına almaktadır.

Öneriler:
- İşverenler İçin Eğitim Programları: İşverenlerin süt izni ve diğer çalışan hakları konusunda düzenli olarak eğitilmesi, yasal yükümlülüklerin bilinmesi açısından yararlı olacaktır.

- Denetimlerin Artırılması: İşyerlerinde süt izni kullanımının denetimi artırılmalı ve işverenlerin bu hakkı ihlal etmeleri durumunda caydırıcı yaptırımlar uygulanmalıdır.

- Çalışan Anneler İçin Danışmanlık Hizmetleri: İş hayatında haklarını kullanmakta zorluk yaşayan annelere danışmanlık hizmetleri sunulmalı.

Bu makalede, 4857 sayılı İş Kanunu ve Yargıtay kararları çerçevesinde çalışan annelerin süt izni hakkının önemi ve yasal dayanakları ele alınmıştır. Süt izni ile ilgili uygulamaların daha fazla bilinmesi ve işverenler tarafından doğru bir şekilde uygulanması, işyerindeki eşitliği ve çalışma hayatındaki uyumu artıracaktır.

Kaynaklar:

- 4857 Sayılı İş Kanunu, Madde 74
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2009/24150 E., 2011/12291 K.)
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2015/5069 E., 2015/12981 K.)
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı (2014/38711 E., 2016/7430 K.)

30.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.