Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Asgari Ücret İle Enflasyonun Zam Savaşı Ne Zaman Bitecek

2024 yılına sayılı günler kala asgari ücret zammı ülke gündemini meşgul etmeye haftalar önce başlamış ve yeni yılda hükümet yetkililerinin yaptığı açıklamalara göre 2024 yılında asgari ücrete artık yılda bir defa zam yapılacağı açıklamasından sonra tahminler, beklentiler, enflasyonda meydana gelecek yükselişin ne kadar süreceği tartışma konusu olmaya başladı. Bilindiği gibi 01.07.2023-31.12.2023 tarihleri arasında uygulanacak brüt asgari ücret 13.414,50 TL ve net 11.402,32 TL olarak belirlenmişti. Maalesef açıklanan bu rakam adı üstünde asgari yani, en aşağı, en düşük, en az olarak belirlenmişken ülkemizde ki işverenlerin büyük çoğunluğu bunu ücret olarak kabul etmekte ve çalışanlarını asgari ücret üzerinden ödeme yapmaktadır. Buna birde gerçekte yüksek ücrette çalışıp resmi kayıtlarda asgari ücretli olarak çalışanların durumu eklenince meydana gelen sigorta ve vergi kaçırmanın bütçesi milyarlarla ifade edilecek boyutlara ulaşmaktadır. Ülkemizde 12-13 milyon civarında işçinin asgari ücretle çalıştığı hatta bunların içerisinde sayıları milyonları bulan çalışanların aldıkları asgari ücretin bir kısmını işverene resmi olmayan kanallarla iade edildiği şeklinde söylemleri zaman zaman duymaktayız.

Asgari ücrete yapılan her zamdan sonra aslında sırasıyla gıda ürünlerine, giyim ürünlerine, ulaşıma kısacası bütün sektör ürünlerine zamlar peş peşe gelmektedir. Hal böyle olunca yapılan zam serbest piyasada pek karşılık bulmadan hem enflasyonun karşısında hem de serbest piyasada meydana gelen artışlara karşı güçlü durmakta zorlanmaktadır.

Kasım ayında TUİK tarafından açıklanan enflasyon verilene göre Ocak-Haziran dönemleri arasındaki oranlar ile Temmuz-Kasım ayları arasındaki enflasyon oranları aşağıdaki gibi açıklanmıştır. Aralık ayı henüz açıklanmadığı için kasım ayı verilerine ve asgari ücrete %50 zam yapılacağı varsayılarak %5 olarak artış göstereceği öngörülerek tabloya eklenmiştir.

Tem.23	9,49%		Oca.23	6,65%
Ağu.23	9,09%		Şub.23	3,15%
Eyl.23	4,75%		Mar.23	2,29%
Eki.23	3,43%		Nis.23	2,39%
Kas.23	3,28%		May.23	4,09%
Ara.23	5,00%		Haz.23	1,38%
Toplam	35,04%		Toplam	19,95%

2023 yılının ilk altı ayında açıklanan net asgari ücret 8.506,80 TL iken yapılan %34’lük zam ile bu tutar 01.07.2023 tarihinden itibaren net 11.402,32 TL olmuştur. Yani ilk altı aylık enflasyon verilerine ek %14 refah düzeyi eklenmiştir. Ancak refah düzeyindeki oran ne yazık ki ağustos ayı itibari ile enflasyona yenik düşmüştür. 2024 yılında asgari ücrete yapılacak zam oranının enflasyon oranın altında olmayacağı Cumhurbaşkanımız tarafından her artış döneminde kamuoyuna açıklanmış olup geçmiş dönemlerde de zam oranlarında buna dikkat edilmiştir. Mevcut veriler üzerinden ve geçmişte yapılan asgari ücret artışlarına yapılan zammın yanı sıra kamuoyunun beklentisi ile yaklaşık %50 civarında bir artış yapılacağı konuşulmaktadır. Tabi son karar yetkili kurumlar tarafından aralık ayının sonuna kadar açıklanacaktır. Tahmin edilen artış oranın gerçekleşmesi durumunda işçi çalıştıran, üretim yapan işletmelerde yeni zamlara engel olmak pek mümkün olmayacak gibi görünmektedir. Enflasyonlu ortamda yapılan her zam beraberinde başka zamları getirdiğinden enflasyon ile mücadelede sıkıntılara sebep olmaktadır.

Bu durumu asgari ücrete %50 zam yapılması halinde örnekte belirtilen bir işletme üzerinden maliyetlerine etkilerini veriler üzerinden değerlendirmek isterim.

Örnek Olay : XYZ Ticaret A.Ş. firmasın  x malında aylık 10.000 adet üretip satmaktadır. İşletmenin 10 çalışanı bulunmakta olup bunların tamamı asgari ücret ile çalışmaktadır. İşverenin sabit aylık maliyet bilgileri aşağıda paylaşılmış olup mevcut maliyetlerin 2023-Aralık ayına ait olduğu kabul edilmektedir. Söz konusu maliyetlerde sigorta ve vergi istisnaları dikkate alınmamış olup başka bir gider kaleminin olmadığı kabul edilmiştir.

Gider Türü	Aylık	Adet	Brüt Tutar	İşveren Maliyeti	% Oran
Personel Maliyeti	₺13.414,50	10	₺134.145,00	₺164.327,63	59,23%
İşyeri Kirası	₺5.000,00	1	₺5.000,00	₺5.000,00	1,80%
Isınma, Aydınlatma, Su	₺10.000,00	1	₺10.000,00	₺10.000,00	3,60%
Kişi Başı Yemek ve Yol Personel Maliyeti	₺4.810,00	10	₺48.100,00	₺48.100,00	17,34%
Hammadde Maliyeti	₺5,00	10000	₺50.000,00	₺50.000,00	18,02%
Aylık Toplam Maliyet:				₺277.427,63	100,00%
10.00 Adet Üretim Başı Maliyet TL/Adet				₺27,74
Kar Oranı %5				₺1,39
Parça Başı Satış Fiyatı				₺29,13

Yukarıdaki tabloda veriler incelendiğinde XYZ Ticaret A.Ş.’nin x malının aylık parça başı maliyeti 27,74 TL olup %5 kar payı ile 29,13 TL satış fiyatı elde etmektedir. Personel maliyeti toplam maliyetin %59,23 kısmına denk gelmektedir. 2024 yılında beklendiği gibi %50 artış yapılması durumunda brüt asgari ücret 20.121,75 TL olacağı tahmin edilmektedir. Diğer maliyetlerin sabit kaldığı varsayıldığında ki bu enflasyonlu ortamda pek mümkün olmasa bile asgari ücret artışının maliyetlere etkisini görebilmek adına x malının 2024 Ocak ayına ait maliyeti aşağıdaki gibi olacaktır.

Gider Türü	Aylık	Adet	Brüt Tutar	İşveren Maliyeti	% Oran
Personel Maliyeti	₺20.121,75	10	₺201.217,50	₺246.491,44	68,55%
İşyeri Kirası	₺5.000,00	1	₺5.000,00	₺5.000,00	1,39%
Isınma, Aydınlatma, Su	₺10.000,00	1	₺10.000,00	₺10.000,00	2,78%
Kişi Başı Yemek ve Yol Personel Maliyeti	₺4.810,00	10	₺48.100,00	₺48.100,00	13,38%
Hammadde Maliyeti	₺5,00	10000	₺50.000,00	₺50.000,00	13,90%
Aylık Toplam Maliyet:				₺359.591,44	100,00%
10.00 Adet Üretim Başı Maliyet TL/Adet				₺35,96
Kar Oranı %5				₺1,80
Parça Başı Satış Fiyatı				₺37,76

Her iki tablo karşılaştırıldığında ve asgari ücrette %50 zam yapılması durumunda parça başı üretim maliyeti toplamda 82.16,81 TL ve % 29,62 artışla parça başı maliyeti 35,96 TL’ye yükseldiği görülmektedir. X malının üretim maliyetinin asgari ücret zammından önceki satış fiyatının da üzerine çıktığı gerçeği XYZ Ticaret A.Ş’nin maliyetin altında bir ürün satmasının mümkün olmayacağı bir ticaret ortamında üretip satış yaptığı x malının satış fiyatına zam yapmaktan başka bir şansının olmadığı açık şekilde görülmektedir.

Sonuç

Yeni yılda açıklanacak asgari ücret zam oranın reelde piyasa artan enflasyon ile  birlikte daha yüksek oranda yansıyacağı çok net şekilde görülmektedir. Asgari ücret artışının işletme maliyetlerini tek başına diğer maliyetler sabit kalması halinde bile %30 civarında artışa sebep olduğu bu oranın serbest piyasada daha da yüksek olduğu gerçeğinin hepimiz maalesef farkındayız. Hem vatandaşlarımızın hem de üreticilerimizin enflasyona karşı yenik düşmemesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı, devletimizin zamlara karşı özelikle üretim yapan işletmelere mali açıdan destek sağlayacak paketler açıklamalıdır. Aksi durumda asgari ücrete yapılan her zaman bütün işletme maliyetlerini etkilediği için enflasyon ile mücadelede etkileri değerlendirilerek yasal düzenlemelere gidilmelidir.

18.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.