Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Brüt Ücret İle Çalışanların Yaşadığı Vergi Mağduriyeti Ne Zaman Çözülecek!!!

Yaşantısını ücret karşılığı ile ikame ettiren vatandaşlarımızın ay sonu bordrolarına tahakkuk eden iki tür ücret bulunmaktadır. Net ücret ve brüt ücrettir. Net ücret hesaplanırken aslında brüt hale getirilerek çalışanın vergi ve sgk kesintileri eklenerek aylık brüt ücret ortaya çıkmaktadır. Aslında net ücrette brüt hale getirildiği için uygulanan ücret şekli aslında brüt olmaktadır. Ancak günlük/aylık net ücret karşılığı maaş alanlar ile brüt ücretle maaş alanlar arasında net ele geçen ücret açısından günümüzde uygulanan vergi dilimlerinden dolayı farklılık oluşmakta ve bu farklılık brüt ücretli çalışanlarda zaman zaman net ücret kaybına sebebiyet vermektedir. Net ücret ile çalışanın ay sonu eline geçen net ücret sabit iken brüt ücret ile çalışanların aylık net eline geçen tutar yıl içerisinde vergi dilimlerine geçişlerde azalmalar meydana gelmektedir.

Bilindiği gibi 2023 yılı için geçerli gelir vergisi dilimleri açıklanmış olup aşağıdaki gibidir.

• 70.000 TL geliri olan için % 15
• 150.000 TL geliri olan için % 20
• 550.000 TL geliri olan için % 27
• 1.900.00 TL geliri olan için % 35
• 1.900.00 TL'nin üzeri gelire sahip kişiler için % 40

Örnek açıklamalarda 2023 yılında uygulanan vergi dilimlerini dikkate alarak hesaplamalar ile oluşan farklılıkları anlatmaya çalışacağım.

Örnek 1: X A.Ş. şirketinde aylık 20.000,00 TL brüt ücret ile çalışan Bay A Ocak ayında 10 saat fazla mesai yapmış eksik günü yoktur. Diğer aylarda fazla mesaisi olmayan Bay A Ağustos ayında %30 zam almış ve bu ayda da 10 saat fazla mesaisi bulunmaktadır.  2023 yılı net ücret hesaplaması aşağıdaki gibidir.

Aylar	Aylık Brüt	Fazla Mesai Brüt	Aylık Toplam Brüt	Sgk İşçi	İşsizlik İşçi	Vergi Matrahı	Kümülatif Gelir Vergi Matrahı	Hesaplanan Gelir Vergisi	Asgari Ücret Vergi İstisnası	Damga Vergisi	Net Ücret
Ocak	20.000,00	1.333,33	21.333,33	2.986,67	213,33	18.133,33	18.133,33	2.720,00	1.276,02	85,96	16.603,39
Şubat	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	35.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Mart	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	52.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Nisan	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	69.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Mayıs	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	86.133,33	3.356,67	1.276,02	75,84	14.843,51
Haziran	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	103.133,33	3.400,00	1.276,02	75,84	14.800,18
Temmuz	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	120.133,33	3.400,00	1.710,35	49,98	15.260,37
Ağustos	26.000,00	1.733,33	27.733,33	3.882,67	277,33	23.573,33	143.706,67	4.714,66	1.902,62	108,68	20.652,62
Eylül	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	165.806,67	5.967,00	2.280,47	95,52	18.317,95
Ekim	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	187.906,67	5.967,00	2.280,47	95,52	18.317,95
Kasım	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	210.006,67	5.967,00	2.280,47	95,52	18.317,95
Aralık	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	232.106,67	5.967,00	2.280,47	95,52	18.317,95

Bay A’nın 2023 yılındaki ücret hesabı incelendiğinde mayıs ayı itibari ile %15 vergi diliminden %20 vergi dilimine, eylül ayı itibari ile de %20 vergi diliminden %27 vergi dilimine geçiş yaptığı görülmektedir. Ağustos ayında %30 ücret zammı almış olmasına rağmen ocak ayı ücreti ile kıyaslandığında net ücret artışının %24,39 olduğu ve %5,61 gibi bir farkın vergi dilimi yüzünden kesintiye uğradığı ve işveren tarafından muhtasar yoluyla devlete ödendiği görülmektedir. Yine 2023 yılı mesaileri dahil ortalama net ücreti 16.865,20 TL olduğu ocak ayı net ücreti ile kıyaslandığında 2023 yılı genelinde net ücrette  %1,58 gibi bir artış meydana gelmiştir. 2023 eylül ayında ayı itibari ile yıllık eflasyon TUİK verilerine göre yıllık bazda %61,53 olarak gerçekleşmiş olmasına rağmen ücret zammı vergisel kesintiye uğradığı için eflasyona yenik düşmüştür.

Ülkemizde eflasyonik ortamda pahalılık her geçen gün artarken, brüt ücret ile çalışan ücretlilerin maaşları vergi kesintisi yüzünden eflasyona ters orantılı olarak düşmektedir. Ne yazık ki sayısı yüzbinleri bulan kurumlar vergisi mükellefi olan tüzel kişiler işyerlerinde çalıştırdıkları personellerden kesinti yoluyla ödedikleri vergiler kadar gelir/kurumlar vergisi ödememektedir. Hayatın her alanında maalesef bu durum aynı şekilde devam etmektedir. İşverenler satışlarından elde ettikleri katma değer vergilerinde maliyetlerinden katlandıkları katma değer vergisine mahsup ederek aradaki farkı ödemelerine rağmen yatırım ve stoklu çalışma ile bu durumun önüne geçerek vergiden kaçınmaktadırlar. Aynı durum gelir/kurumlar vergisi içinde geçerlidir. Elde ettikleri gelirlerden katlandıkları giderlerin mahsup edilmesi ile aradaki fark matrah kabul edilerek vergi hesaplanmaktadır. Ancak ücretli çalışanların hiçbir şekilde giderleri alım yaparken ödedikleri katma değer vergisi (kdv) yaşamlarını sürdürebilmeleri için katlandıkları maliyetler gelirinden yani maaşından mahsup edilerek sabit oranı vergi ödemesi söz konusu değildir.

Vergi ödemek ülkemizde yaşayan her vatandaşın görevidir elbet, ancak ücretli çalışanları hem enflasyona hem de vergi kesintileri ile mağdur etmemek adına ücretten kesilen gelir vergisi sabit orana çevrilebilir. Bu sağlandığında yukarıda açıklanan vergi mağduriyeti ortadan kalkmış olur ve alınan ücret zamları kayba uğramadan aynı şekilde devam eder. Bunu daha anlaşılır hale gelmesi için aynı örneği gelir vergisinin %15 ile sabit olduğu dikkate alınarak hesaplandığında net ücret farkı aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnekte asgari ücret istisnası sabit %15 olarak hesaplanmıştır.

Aylar	Aylık Brüt	Fazla Mesai Brüt	Aylık Toplam Brüt	Sgk İşçi	İşsizlik İşçi	Vergi Matrahı	Kümülatif Gelir Vergi Matrahı	Hesaplanan Gelir Vergisi	Asgari Ücret Vergi İstisnası	Damga Vergisi	Net Ücret
Ocak	20.000,00	1.333,33	21.333,33	2.986,67	213,33	18.133,33	18.133,33	2.720,00	1.276,02	85,96	16.603,39
Şubat	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	35.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Mart	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	52.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Nisan	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	69.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Mayıs	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	86.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Haziran	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	103.133,33	2.550,00	1.276,02	75,84	15.650,18
Temmuz	20.000,00		20.000,00	2.800,00	200,00	17.000,00	120.133,33	2.550,00	1.710,35	49,98	16.110,37
Ağustos	26.000,00	1.733,33	27.733,33	3.882,67	277,33	23.573,33	143.706,67	3.536,00	1.710,35	108,68	21.639,01
Eylül	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	165.806,67	3.315,00	1.710,35	95,52	20.399,83
Ekim	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	187.906,67	3.315,00	1.710,35	95,52	20.399,83
Kasım	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	210.006,67	3.315,00	1.710,35	95,52	20.399,83
Aralık	26.000,00		26.000,00	3.640,00	260,00	22.100,00	232.106,67	3.315,00	1.710,35	95,52	20.399,83

Örnek 1’de belirtilen koşullar aynen işlenmiş sadece asgari ücret istisnası ve ücretten hesaplanan vergi kesintisi %15 olarak hesaplanmıştır. Bu şekilde vergi kesintisinin sabit olması durumunda ağustos ayında %30 zam alan Bay A’nın asgari ücret istisnasından olayı ağustos ayı ücretinde %30,33 artış meydana gelmiştir. Yıl içerisinde vergi dilimlerinden kaynaklı net ücrette azalma meydana gelmediği için yılın ilk ayında alınan net ücret korunmuş ve yıl sonu ücretine göre net ücret artışının %22,87 olduğu görülmüştür.

Sonuç

Brüt ücret ile çalışanların yıl içerisinde ücretlerinde meydana gelen azalışların önüne geçebilmek ve enflasyona karşı koruyabilmek için ücretten kesilen vergilerde tüzel kişilerde olduğu gibi sabit oran uygulanmalı enflasyon artışına göre vergiler istisna edilmesi halinde ücret zammı almasına rağmen zammın büyük çoğunluğunu vergi kesintisine maruz kalmamış olur ve meydana gelen vergi adaletsizliğinin önüne geçilmiş olur.

26.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.