Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Yeni Yıla Sayılı Günler Kala İşletmelerin Dönem Sonu İşlemleri Hakkında Bazı Hatırlatmalar

Merhaba değerli okurlar 2023 yılına sayılı günler kalırken, bütün dünyada yeni umutlar, farklı beklentiler, yeni bir iş gibi saymakla bitmeyen ümitler varken işletmelerinde dönem sonunda yapması gereken bazı muhasebesel işlemler bulunmaktadır. Bu yazımızda kısaca dönem sonu muhasebe işlemlerinden hesap özelinde kısaca  bahsetmeye çalışacağım

2023 yılına başlamak işletmeler için 2022 yılının bütün dönem sonu işlemlerinin tamamlandığı anlamı taşımaktadır. Nitekim dönem sonu işlemleri en son kapanış mizanı ile birlikte biten bazı çalışanlar için can sıkıcı olsa da bazıları için keyif veren bir süreçtir.

Dönem sonu işlemlerinde yapılması gereken muhasebe kayıtlarını önemli olduğunu düşündüğümüz ve yoğunlukta işletmeler tarafından kullanılan bazı hesaplar özelinde anlatmaya çalışalım.

100 Kasa Hesabı : Dövizli olan kasa hesaplarının 31.12.2022 tarihine göre kur değerlemesi yapılarak olumlu/olumsuz farkları kur farkı hesabına gelir/gider yazılmalıdır.

102 Bankalar : Dönem sonu itibari ile banka mutabakatları sağlanmalı, yabancı para cinsinden bulunan banka hesaplarının 31.12.2022 tarihine göre kur değerlemesi yapılarak olumlu/olumsuz farkları kur farkı hesabına gelir/gider yazılmalıdır.

103 Verilen Çekler Ödeme Emirleri : 103 hesap (-) hesap çalıştığı için hesapta bakiye bulunması durumunda çeklerin özünde senet niteliği taşıdığı için 31.12.2022 tarihinde 321 Borç Senetleri hesabına aktarılması gerekmektedir.

108 Hazır Değerler: Bankalara ait kayıtlar ile işletme kayıtlarını ve interaktif vergi sistemine düşen bakiyeler ile dönem sonu bakiyelerinin mutabakatının sağlanması gerekmektedir.

110 Hisse Senetleri: Dönem sonu nominal değeri üzerinden değerlenmeli ve olumlu/olumsuz farkları 644 Menkul kıymet satış karları/655 Menkul kıymet satış zararları hesabına gelir/gider olarak kaydedilmelidir.

120 Alıcılar : Dönem sonu bakiye kontrolü yapılarak mutabakat sağlanmalı ve alacak bakiyesi veren hesapları 340 Alınan sipariş avansları hesabına aktarılması gerekmektedir.

15.Stoklar : Stoklar hesaplarının tamamının dönem sonu envanteri çıkarılmalı hatta stoklu çalışan işletmelerin dönem sonunda sayım yaparak, ham madde, ticari mal, ilk madde malzeme ayıtlarının kontrol etmeli fire vb. gibi durumlar var ise tespitlerini yaparak kayıtlarında gerekli düzeltmeleri yapmalıdır. Stok hesaplarının dönem sonu bakiyelerine göre ilgili gider hesaplarına aktarılmalı ve ticari malların dönem sonu bakiyelerine göre aradaki farkın satılan mal maliyeti hesabına aktarılarak borç bakiyesi ile devir yapılmalıdır.

180 Gelecek Aylara Ait Giderler: Öncelikle 2022 yılına ait giderlerin ilgili gider hesabına aktarılması ve gelecek yıla ait giderlerinde 280 Gelecek Yıllara Ait giderler hesabından dönem sonu itibari ile 180 hesaba aktarılması gerekmektedir.

181 Gelir Tahakkukları: İşletmenin gelecek yılda tahakkuk edecek olan faiz vb. gelirlerinin dönem sonuna denk gelen kısmını kayıtlarına alarak gelir tahakkukunu yapması gerekmektedir.

190 Devreden KDV: KDV tahakkukuna ve muhasebe kayıtlarına uygun şekilde eğer KDV ödemesi yok ise yeni döneme devredilir.

191 İndirilecek KDV : Dönem sonu KDV tahakkuku yapılacağından bakiyenin 0 (sıfır) olması gerekmektedir

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar : Dönem içerisinde elde edilen faizlere ait stopajların banka ile mutabakatı sağlanmalı, geçici vergi dönemlerinden ödenen vergilerin tahakkukları her vergi döneminde yapılarak dönem sonu bakiyenin 371 Dönem karı peşin ödenen vergi ve fon hesabına aktarılarak kapatılmalıdır.

195 İş Avansı : İşletme adına yapılan harcamalarının dönem sonunda kapatılması işleyiş açısından daha kolay olsa da, bu durum bazı işletmelerde mümkün olmadığından, hesabın borç bakiyesi verdiğine dikkat edilmelidir. Alacak bakiyesi vermesi durumunda 336 Diğer Çeşitli Borçlar hesabına aktarılarak kapatılabilir.

196 Personel Avansları : Dönem sonu ücret tahakkukuna uygun şekilde borç bakiyesi ile dönem sonunda devretmesi gerekmektedir.

25. Maddi Duran Varlıklar : Amortismana tabi bütün varlıkların takip edildiği 250/251/252/253/254/255/256/258 hesapları ile birikmiş amortismanlarının takip edildiği 257 hesabın kontrolleri yapılmalı dönem sonu amortisman kaydının ilgili gider hesaplarına aktarımı sağlanarak dönem sonu kapanışı yapılmalıdır.

280 Gelecek Yıllara Ait Giderler : Gelecek yıla ait giderlerin, dönem sonunda 180 gelecek aylara ait giderler hesabına aktarılması uygun olacaktır. Bazı işletmelerde bu aktarım işlemi dönem başında da yapılabilmektedir.

300 Banka Kredileri : Bir sonraki döneme devreden ve ödemesi bitmemiş taksitli banka kredi hesaplarının ödeme planına uygun olarak kayıt altında alınmış olması ve dönem sonunda devir bakiyesinin ödeme planına uygun şekilde aktarımının yapılması gerekmektedir.

309 Diğer Mali Borçlar : Kredi kartı hesaplarının takip edilebildiği bu hesapta, dönem sonunu banka ekstreleri ile işletme harcamaları muhakkak kontrol edilmelidir. İlgili hesabın dönem sonunda banka ekstreye uygun şekilde alacak bakiyesi ile devir yapılmalıdır.

320 Satıcılar : Dönem sonu itibari ile mutabakat yapılması, atlanan fatura veya hatalı yapılan kayıtlarının tespit edilerek varsa gerekli düzeltme kayıtları yapılmalıdır. Dönem sonu itibari ile borç bakiyesi veren hesapları 159 verilen sipariş avansları hesabına aktararak kapatılmalıdır.

335 Personel Borçlar : Personellerin ücret hesaplarının takip edildiği bu hesapta ücret bordrolarının tahakkuklarına uygun şekilde kayıtlar takip edilmeli dönem sonunda ücretler ödenmiş ise bakiyenin kapanmış olması aksi halde bordro kayıtlarına uygun şekilde devretmesi gerekmektedir.

36. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler: Dönem sonu itibari ile tahakkuklarının yapılması gereken Kdv1/2, muhtasar, geçici vergi, sgk tahakkukları ile ödenmesi gerekli diğer bütün vergilerin ilgili kurumlara beyan edilmiş tahakkuklar ile uyumlu şekilde kayıtlarının tamamlanıp dönem sonu devrinin yapılması gerekmektedir.

Hesap özelinde dikkat edilecek ve yapılması gereken işlemleri tamamladıktan sonra mizan kontrolü yapılmalı, varsa kuruş bakiyeleri yuvarlama farklarına gelir/gider olarak kayıt altına alınarak kapatılmalıdır. Bütün bunlar tamamlandıktan sonra maliyet hesapları önce maliyete ait gider hesabına aktarılır, ardından da ilgili gelir hesabına aktarılarak kapatılır. Bütün gelir hesaplarının da 690 Dönem Net veya Zararı hesabına aktarılarak kapanış mizanı oluşturulmalıdır. 7/A  seçeneğine göre maliyet hesaplarının aktarılacak yansıtma hesaplarına aşağıdaki tablodan inceleyebiliriz.

Maliyet Hesabı	Yansıtma Hesabı	Gelir Hesabı Aktarımı
710	711	151       152
720	721
730	731
740	741	622
750	751	630
760	761	631
770	771	632
780	781	660

Sonuç

Dönem sonu işlemlerinde hesap planındaki kalemler birbiri ile ilişkili olduğundan yapılacak bütün işlemler bütün mizana etki etmektedir. Bütünlüğü bozmamak için kayıtların düzenli tutulması, hesaplar arası aktarımların doğru ve muhasebe düzenine uygun olarak yapılması gerekmektedir.

23.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.