Uğur Küçükkahyaoğlu
Vergi Müfettişi
Bilim Uzmanı
ugurkucukkahya@gmail.com

Vergi İncelemelerinde Risk Analizi

Bir önceki yazımız da 10. ve 11. Kalkınma planları ve planlara kaynak teşkil eden “Vergi Özel İhtisas Komisyon Raporları”[1] doğrultusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın merkez teşkilatı içerisinde yer almak üzere “Risk Analizi Genel Müdürlüğü” kurulduğu belirtilmiştir. Bu yazımızda ise risk analizi kaynaklı vergi incelemelerinin toplam vergi incelemeleri arasındaki ağırlığına ilişkin istatistik bilgilerine yer verilecektir. Ayrıca her ne kadar “Genel Müdürlük” düzeyinde risk analiz birimi bakanlık içerisinde yeni kurulmuş olsa da, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurum bazında risk analiz birimlerinin daha önceden oluşturulduğunu[2] belirtelim.

Risk analizine dayalı vergi incelemeleri aslında bir yönüyle de vergi adaletini pekiştirici bir unsurdur. Keza Anayasanın 73. Maddesinin 2. Fıkrasında[3] vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı maliye politikasının sosyal amacı olduğu hüküm altına alınmıştır.

Kamu hizmetlerinin sunumu için gereken vergilerin toplanması aşamasında, oluşacak vergi yükünün mükellefler arasında adaletli ve dengeli dağılımının sağlanması vergi adaleti[4] olarak ifade edilmektedir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, vergilendirme neticesinde oluşan yükün dengeli dağılımının sağlanması gerekmektedir.

Vergi idaresinin elinde riskli olan sektör, vergi konusu yada mükellef grubuna ilişkin veri olmaması durumunda vergisel yükümlülüklerini zamanında eksiksiz yerine getiren mükelleflerin de incelemeye alınması nedeniyle hem mükellefler ister istemez baskı hissedebilmekte hem de sınırlı olan insan kaynağının verimsiz alanlarda kullanılmasına sebep olmaktadır. Esas olarak vergi, özel kesimden kamu kesimine yönelik bir kaynak transferidir. Tahsis edilen kaynakların etkin ve verimli kullanılması hem devlet erkinin hem de mükelleflerin lehine olacak bir durumdur.

Vergi Denetim Kurulu eski Başkanı Hüseyin KARAKUM’un 11.10.2017 tarihinde İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası ziyaretinde vergi incelemelerinde mükellef seçimine yönelik olarak aşağıda belirtilen ifadeleri[5] odanın internet sitesinde yayınlanan toplantı tutanağında yer almaktadır. “ … yıllık incelenecek 60.000 mükellefin %65’ni sahte belge düzenleme ve kullanma incelemeleri, geri kalan yüzde %35’lik dilimi ise diğer kamu kurum talepleri, iade incelemeleri ve risk analizi kaynaklı incelemeler oluşturmaktadır. Risk analiz kaynaklı incelemeler ise toplam vergi incelemelerin ortalama %17’sini oluşturmaktadır.”

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan ve bakanlığın internet adresinden yayınlanan[6] “Stratejik Plan (2019-2023)” da vergi incelemelerine ilişkin çeşitli hedefler yer almaktadır.

                                               (Tablo stratejik plandan yararlanılarak tarafımca oluşturulmuştur.)

Tablodan da görüleceği üzere Bakanlık tarafından ilerleyen dönemlerde hem toplam vergi incelemelerinin artması hem de risk analizi kaynaklı vergi incelemelerinin toplam incelemeler arasındaki oranının artması planlanmaktadır. Yeni getirilen “İzaha Davet” müessesesi ile de küçük tutarlı sahte belge ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma incelemelerinin azalacağı yerini ise kademeli olarak mali tablolar analizine dayanan incelemelerin alacağı tabidir.

Kaynakların etkin ve verimli kullanılması adına yeni kurulan Bakanlık biriminin gerek mükellef gerekse de denetim tarafına katkı sağlayacaktır. İyi hafta dileklerimle.

---

[1]  http://www.sbb.gov.tr/ozel-ihtisas-komisyonu-raporlari/

[2] http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_Vergi.pdf

[3] https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf

[4] Özhan Uluatam. (1998). Kamu Maliyesi. Ankara: İmaj Yayınevi

[5] http://istanbulymmo.org.tr/Data/Platform/2017_KASIM_36.pdf

[6] https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/03/2019-2023-Maliye-Bakanlığı-Stratejik-Planı_Basılacak-Versiyon.28.02.2020.pdf

05.05.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.