Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

İşyerinde Gerçekleşen Mevzuata Aykırı Çalışmalar İçin Çalışanlar Nasıl Şikayetçi Olabilirler

İDARİ MERCİİLERE ŞİKAYETTE BULUNABİLİRLER:

Hızla değişen ve gelişen toplum koşulları, Devlet kurumlarını da bu gelişmelere uyum sağlamasını zorunlu kılmıştır. Özellikle iletişim alanında kaydedilen gelişmeler, Kamu kurumları açısından da birtakım yenilikler doğurmuştur. Bu kapsamda vatandaşların Kamu kurumlarına farklı iletişim kanalları vasıtasıyla ulaşabilmeleri mümkün hale getirilmiştir. İşyerinde çalışan bir işçinin ALO 170 telefon hattı aracılığı ile doğrudan şikayetini iletebilmesinin yanı sıra, gerek Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, gerekse de CİMER aracılığı ile işyeri çalışma koşulları hakkında başvuruda bulunması her zaman imkan dahilinde bulunmaktadır.

ŞİKAYETÇİ İŞÇİ KİMLİK BİLGİLERİNİ GİZLİ TUTABİLİR Mİ

Şikayetçi işçinin isim bilgilerini gizli tutma hakkı bulunmaktadır. Çünkü şikayet yolunun işletilmesinde amaç şikayetin çözümlenmesi, işyerinde işçi işveren barışının sağlanmasıdır. Yoksa daha güçlü konumda olan işverenlik karşısında mağdur olduğunu düşünen işçinin mağduriyetini artırmak değildir.

Bu kapsamda CİMER Üzerinden Yapılacak Başvurularda, e devlet üzerinden gerekli bilgiler yazılarak, başvurunun ihbar şeklinde seçilmesi durumunda kimlik bilgileri gizli tutulabilecektir.  Bunun dışında, başvuru şekli olarak şikayet yöntemi seçilmiş olsa bile, başvurunun altına kimlik bilgilerimin gizli kalmasını istiyorum şeklinde not düşülmesi durumunda da yine kimlik bilgileri denetim elemanında saklı kalacaktır.

ALO 170 aracılığı ile yapılacak başvurularda ise telefonda görüşme sağlanan danışmanca yöneltilen, kimlik bilgilerinin açıklanmasını istiyor musunuz sorusuna, kimlik bilgilerimin gizli kalmasını istiyorum cevabı verildiğinde, şikayetçinin kimlik bilgilerinin denetim elamanınca işverene ya da işyerinin bir başka işçisine açıklanma şansı bulunmamaktadır.

Kimlik bilgilerinin açıklanmasının zorunlu olduğu bazı durumlar da söz konusu olabilir. Şikayet konusu doğrudan işçinin şahsını ilgilendiren bir konu ise, örneğin Mobbing, kadın işçi için süt izninin verilmemesi, engelli işçilere ilişkin işlemler v.b. durumlarda işçinin bizzat isminin açıklanmasında bir sakınca olmadığına ilişkin onayının alınması gerekmektedir. Eğer şikayet başvurusunda işçinin, kimlik bilgilerinin açıklanması hususunda açık rızası bulunmuyorsa, bu durumda başvuru işleme alınmadan tekrar işçi ile irtibat sağlanarak açık rızasının bulunması gerektiği aksi takdirde başvurusunun işleme alınmayacağı yönünde kendisine bilgilendirme yapılır.

Bunun dışında işyeri genelini ilgilendiren her konuda, çalışanlar işyerinde hak kaybına uğradıklarını, yasal mevzuat hükümlerine aykırı davranıldığını düşünüyorlarsa, (aşağıda örnekleri sıralanmıştır)  kimlik bilgilerini gizli tutarak haklarını arayabilirler.

HANGİ KONULARDA ŞİKAYETÇİ OLUNABİLİR:

Aslında iş mevzuatından kaynaklanan her türlü husus şikayet konusu yapılabilir. Ama konuyu biraz daha açmak gerekirse özellikle;

• İşyerinde haftalık 45 saat, gece döneminde 7.5 saat ya da gün içerisinde 11 saati aşan

çalışmalar mevcut ise çalışma sürelerine aykırılık konusunda,

• Fazla Çalışma ücretleri ödenmiyorsa, fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi konusunda,
• Ara dinlenmelerinin Kanuna uygun olarak kullandırılmaması halinde (İşçinin işin başındayken yemek yemesi, çay içmesi gibi durumlar, dinlenmeden sayılmıyor. Dolayısıyla mola süresinde işçinin rahat olması ve gerçekten ara vermiş olması gerekmektedir.)
• Çalışma sürelerinin uygun araçlarla takibinin yapılmaması
• Yıllık bazda 270 saat fazla çalışma sınırının aşılması, hafta tatili izninin kullandırılmaması, fazla çalışmalar için onay alınmaması vb. durumlarda,
• Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapılıp, karşılığında %100 zamlı olarak ücretlerin ödenmemesi durumunda,
• İş sözleşmelerinin düzenlenmemesi, bir nüshasının işçilere verilmemesi durumunda,
• Ücretlerin düzenli olarak ve zamanında ödenmemesi durumunda,
• Ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmının bankadan, kalan kısmının ise elden ödenmesi durumunda,
• Yıllık ücretli izinlerin düzenli olarak kullandırılmaması durumunda,
• İşyerinde prim uygulaması varsa, primlerin gerektiği gibi ödenmemesi ve Prim ile fazla çalışmanın bir arada uygulandığı durumlarda hesaplamasının doğru bir şekilde yapılmaması durumunda,
• Sigorta bildirimlerinin gerçeği yansıtmaması durumunda,
• İşyerinde Maktu ücret uygulaması varsa (yani ayın kaç gün olduğuna bakılmaksızın her ay 30 gün üzerinden ücret ödenmesi) sağlık raporu kullanılan günler için, SGK’nın ödemediği ilk 2 günlük ücret ve SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin (ayakta tedavilerde 2/3, yatarak tedavilerde ise 1/2’si SGK tarafından ödendiğinden, geriye kalan 1/3 ve 1/2 tutarında ücretin ödenmemesi) ödenmemesi durumunda,
• Kısmi süreli, belirli süreli, çağrı üzerine çalışma koşullarının mevzuata uygun olmaması halinde,
• Kadın işçilerin çalışma koşullarının mevzuata uygun düzenlenmemesi (doğum öncesi ve doğum sonrası izin sürelerinin kullandırılmaması, hamilelik sürecinde periyodik kontroller için izin verilmemesi, süt izni verilmemesi, talebe rağmen doğum sonrası ücretsiz izin kullandırılmaması, gece döneminde 7.5 saati aşan çalışma yaptırılması, 6331 sayılı Yasa gereği 100-150 kadın çalışan yerlerde emzirme odası, 150 den fazla kadın çalışan yerlerde kreş açma yükümlülüğüne uyulmaması vb.)
•  BES-OKS kesintilerinin yapılması ancak ilgili sigorta şirketine aktarılmaması /zamanında aktarılmaması, kesintilerin mevzuata uygun olarak yapılmaması, çalışanların otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmesi gerektiği halde bunun yapılmamış olması, işverenlik ile emeklilik şirketi arasında sözleşme akdedilmemiş olması, işçinin BES sisteminden ayrıldıktan sonra işverenlikçe kesinti yapılmaya devam edilmesi durumunda,
• Ücret ödemelerinde ücret hesap pusulasının bir nüshasının işçilere verilmemesi durumunda,
• Eğer işyerinde uygulanmışsa, Kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği, fesih yasağı  gibi konularda,

Şikayetçi olunabilir.

ŞİKAYET KONUSU YALNIZCA ŞİKAYETÇİ ÖZELİNDE İNCELEMEYİP, TÜM İŞYERİ ÇALIŞANLARI İÇİN İNCELEME KONUSU YAPILIR:

Özellikle işçilik alacakları olarak tabir edilen; ücret, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti gibi alacaklar, BES/OKS kesintilerine ilişkin başvurular, iş sözleşmeleri, yıllık ücretli izin gibi işyeri genelini ilgilendiren konularda şikayetçi işçi ile birlikte tüm işyeri çalışanları için denetim gerçekleştirilir. Yukarıda ifade edildiği üzere, işçinin şahsını ilgilendiren ve kimlik bilgilerinin açıklanması için açık rızasının arandığı başvurularda ise işçi özelinde denetim gerçekleştirilir.

İŞYERİ ÇALIŞANI OLMAYAN HERHANGİ BİR VATANDAŞIN DA İHBARDA BULUNMASI MÜMKÜNDÜR:

Bir işyerinde mevzuata aykırı çalışma yapıldığını düşünün herhangi bir vatandaşın (işçinin ailesinden birisi, yahut bir akrabası, ya da herhangi bir 3. Şahıs) işyeri koşulları ile ilgili ihbarda bulunması mümkündür. Ancak idare bu hususta genel bilgilerden ziyade daha somut bilgi ve belgeler aramaktadır. Bu kapsamda yapılacak ihbar başvurusu detaylandırılmalı, varsa somut belgeler eklenmelidir.

14.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.