Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

Gece-Gündüz Şeklinde Karma Çalışma Yapılan İşyerlerinde Fazla Mesai Nasıl Hesaplanmalıdır

İş Kanununa Göre Fazla Mesai:

İş Kanunu 41 inci maddesine göre fazla çalışma haftalık 45 saati aşan çalışmalardır.

Yargıtay Uygulamasına Göre Fazla Mesai:

Yasada yer almasa da yargı içtihatlarında yasaklı çalışma olarak adlandırılan ve haftalık 45 saati aşmasa bile günlük 11 saati ve gece döneminde ise 7.5 saati aşan çalışmalar da fazla çalışma olarak kabul edilmektedir. (Y.9 HD. 2017/19030 E. 09.11.2020 T.)

Gece ve gündüz dönemlerinde yapılan çalışmaların karma olarak aynı hafta içerisinde birlikte uygulanması durumunda Fazla Mesai nasıl hesaplanmalıdır:

İşyerinde postalar halinde çalışma olması halinde, çalışma postalarının haftalık yahut her iki haftada bir değiştirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla işçinin haftalık çalışma dönemleri de belirlidir. Bazı işyerlerinde ise işin niteliği gereği, aynı hafta içerisinde bazı günler gece bazı günlerde ise gündüz çalışması yapılabilmektedir. Bu durumda gece ve gündüz dönemlerinde yapılan çalışmalar içiçe geçmiş ve karma bir nitelik kazanmış olur. 

Bu tür karma çalışmalarda fazla çalışma sürelerinin hangi ölçülere göre hesaplanacağı önem kazanır. Konuya ilişkin özellikle son dönemde kabul edilen yargı kararlarına göre; işçi açısından hangi hesaplama yöntemi daha avantajlı ise o yönteme göre hesaplama yapılması gerektiği kabul edilmektedir. Daha açık bir ifadeyle, haftalık 45 saat çalışma hesabı ile gece 7.5 saat ya da günlük 11 saat üzerinden elde edilecek fazla çalışma süreleri karşılaştırılır ve hangi hesaplama yöntemi işçinin lehine ise o yöntem uygulanır.

Örnek Olayda: (Y.9 HD. 2015/27257 E. 20.12.2018 T.)

Somut uyuşmazlıkta, işyerinde haftada 5 gün, günde 12 saat çalışılmakta ve günlük 1.5 saat ara dinlenmesi verildiği kabul edilmektedir. Çalışmalar, 2 gün gündüz, 2 gün gece ve 2 gün tatil şeklinde devam eden periyotlar halinde uygulanmaktadır. Bu çalışma kurgusunda;

 

	1.Gün	2.Gün	3.Gün	4.Gün	5.Gün	6.Gün	7.Gün
1.Hafta	Gündüz	Gündüz	Gece	Gece	Tatil	Tatil	Gündüz
2.Hafta	Gündüz	Gece	Gece	Tatil	Tatil	Gündüz	Gündüz
3.Hafta	Gece	Gece	Tatil	Tatil	Gündüz	Gündüz	Gece
4.Hafta	Gece	Tatil	Tatil	Gündüz	Gündüz	Gece	Gece
5.Hafta	Tatil	Tatil	Gündüz	Gündüz	Gece	Gece	Tatil
6.Hafta	Tatil	Gündüz	Gündüz	Gece	Gece	Tatil	Tatil

1,2,3 ve 4. Haftalarda haftalık 52.5 saat,

5 ve 6. Haftalarda ise haftalık 42 saat çalışma yapıldığı ortaya çıkar.

Bu çalışma düzeninde;

Haftalık 45 saat üzerinden çalışma süreleri değerlendirildiğinde;

1,2,3 ve 4. haftalarda, haftalık 7.5 saat fazla mesai ortaya çıkacaktır. 5 ve 6. haftalarda ise fazla çalışma doğmayacaktır.

Gece çalışması açısından konu değerlendirildiğinde;

Gece çalışması yapılan her bir günde, günlük çalışma süresinden- yasal gece çalışma süresi düşüldüğünde, (10.5-7.5=3) 3 saat fazla mesai ortaya çıkacaktır.

Dolayısıyla, 

1. Hafta, 5 gün çalışma olduğundan, 45 saati aşan kısmı 7.5 saat, gece çalışmasından doğan fazla mesaisi 6 saat
2. Hafta 1. hafta gibi
3. Hafta, 5 gün çalışma olduğundan, 45 saati aşan kısmı 7.5 saat, gece çalışmasından doğan fazla mesaisi ise 9 saat
4. Hafta, 3. hafta gibi
5. Hafta, 4 gün çalışma olduğundan, 45 saati aşan çalışma söz konusu değil, gece çalışmasından doğan fazla mesaisi ise 6 saat
6. Hafta, 5. hafta gibi

Sonuç itibari ile her hafta için işçinin lehine olan hesaplama tercih edileceğinden, 1 ve 2. haftalarda 7.5 saat, 3 ve 4. haftalarda 9 saat, 5 ve 6. haftalarda ise 6 saat fazla mesai yapıldığı kabul edilecektir.

24.01.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.