Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

Beyaz Yakalı Çalışanlara Fazla Mesai ve Tatil Ücreti Ödenmesi Gerekir Mi?

İşyerleri yürütülen faaliyet alanına göre bir takım departmanlara ayrılarak yönetilmektedir. Kimi departmanlarda emek gücü ağırlıkta iken kimisinde de zihinsel olarak yapılan işler ön planda yer almaktadır. Beyaz ve mavi yaka olarak nitelendirilen bu işleyiş içerisinde Beyaz yaka, bedensel çalışmadan ziyade daha çok zihinsel gücüyle, masa başı işlerde çalışan işçileri tanımlamak için kullanılmaktadır. Dolayısıyla muhasebe-finans, insan kaynakları, üretim yönetimi, kalite yönetimi, mühendislik, hukuk işleri gibi bölümlerde çalışan işçiler beyaz yakalı çalışanları temsil etmektedirler. Beyaz yakalı çalışan işçilerin çalışma şartları ile mavi yakalı işçilerin çalışma şartları arasında yasal olarak bir farklılık bulunmamaktadır. Üstelik iş akitlerinde düzenlemeler yapılmadığı sürece, işçilerin salt beyaz yaka çalışan olması nedeniyle çalışma koşullarında farklı uygulamalara gidilmesi işverenin eşit işlem borcuna aykırılık teşkil edecektir. Ancak uygulamada beyaz yakalı işçilerin fazla mesai ücreti alamayacağı yönünde genel bir kanı olduğu gözlemlenmektedir. Bu yazımızda beyaz yakalı işçilerin fazla mesai ücreti alıp alamayacağı konusu değerlendirilecektir. 

I- GENEL OLARAK FAZLA MESAİ:

4857 sayılı İş Kanunu 41 inci maddesinde fazla mesai, haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak hüküm altına alınmıştır. Maddenin devamında fazla mesai yapan işçinin ücretinin % 50 zamlı olarak ödeneceği, ancak işçi isterse zamlı ücret yerine serbest zaman da kullanabileceği düzenlenmiştir. Fazla mesai karşılığında serbest zaman kullanmak isteyen işçinin kullanabileceği süreler yine fazla çalıştığı sürelerin %50 oranında artırılması suretiyle hesaplanacaktır. Serbest zamanların işverenlikçe 6 ay içerisinde kullandırılması gerekmektedir. Haftalık 45 saati aşmayan bir takım çalışmaların da yüksek yargı tarafından fazla mesai olarak kabul edildiği bilinmektedir. Özellikle günlük çalışma sürelerinin aşılması durumunda, diğer bir ifadeyle, gündüz çalışmalarında 11 saat, gece döneminde yapılan çalışmalarda ise 7,5 saati aşan çalışmalarda aşılan süreler fazla mesai olarak değerlendirilmektedir.

II-       BEYAZ YAKA ÇALIŞANLARA FAZLA MESAİ ÜCRETİ ÖDENMESİ GEREKMEZ Mİ?

Çalışma hayatı içerisinde çalışanlar için her ne kadar beyaz yaka, mavi yaka gibi ayrımlar yapılmış olsa da bu ayrıma ilişkin yasal herhangi bir düzenleme mevcut değildir. Bu kapsamda, yasal olarak işyerinde haftalık 45 saati aşan ya da haftalık 45 saati aşmasa bile günlük çalışma sınırlarının üzerinde yapılan her çalışma karşılığı işçinin pozisyonu dikkate alınmaksızın fazla mesai olarak kabul edilecektir.

Ancak Yargıtay'ın kararlılık kazanan uygulaması gereği, işyerinde üst düzey yönetici olarak görev yapan bir işçinin görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda ayrıca fazla mesai ücretine hak kazanamayacağı, işyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticiye işveren tarafından fazla mesai yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse, görevinin gereği gibi yerine getirilmesi noktasında kendisinin belirlediği çalışma saatleri sebebiyle fazla mesai ücreti talep edemeyeceği kabul edilmektedir. Örnek kararlara aşağıda yer verilmiştir.

Yargıtay 9. H.D.  2016/10817 E. 2019/22126 K.  11.12.2019 T.

“…İşyerinde üst düzey yönetici konumda çalışan işçi, görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda, ayrıca fazla çalışma ücretine hak kazanamaz. Bununla birlikte üst düzey yönetici konumunda olan işçiye aynı yerde görev ve talimat veren bir başka yönetici ya da şirket ortağı bulunması halinde, işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediğinden söz edilemeyeceğinden, yasal sınırlamaları aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti talep hakkı doğar. O halde üst düzey yönetici bakımından şirketin yöneticisi veya yönetim kurulu üyesi tarafından fazla çalışma yapması yönünde bir talimatın verilip verilmediğinin de araştırılması gerekir. İşyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticiye işveren tarafından fazla çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse, görevinin gereği gibi yerine getirilmesi noktasında kendisinin belirlediği çalışma saatleri sebebiyle fazla çalışma ücreti talep edemeyeceği kabul edilmelidir.”

Yargıtay 9. H.D. 2014/27740 E. 2014/22316 K. 30.06.2014 T.

“…Davalıya ait şantiye işyerinde şantiye şefi olarak görev yapan çalışanın işyerinde en üst düzey yönetici konumunda olduğu ayrıca sözleşmede yüksek ücret belirlendiği, davacının yüksek ücret alması ve üst düzey yönetici olması nedeni ile mesaisini kendisinin belirlediği kabul edilerek fazla mesai alacağı reddedilmiştir.”

Yargıtay 9. H.D. 2014/22017 E, 2014/22837 K, 19.11.2015 T

“…Davacının satış elemanı olarak çalıştığı ancak çalışma saatlerini kendisinin belirlediğine yönelik dosyada herhangi bir bilgi ve belge mevcut olmadığı, aksine davacının davalı şirketin yöneticilerinin gözetimi ve denetimi altında çalıştığına ilişkin 02.04.2012 tarihli işe geç gelmesinin nedenini bildirmesi talebini içeren ihtarname bulunduğu, ayrıca davacıya ücret bordroları ile prim de ödenmediğinden davacının kendi çalışma saatlerini düzenleyebildiğini ileri sürmenin mümkün olmadığı bu nedenle davacının fazla mesai çalışma ücreti talebinin kabulünün gerektiği yönünde sonuca gidilmiştir.”

III- BEYAZ YAKA ÇALIŞANLARA TATİL ÇALIŞMASI KARŞILIĞI HER HALÜKARDA ÖDENMELİDİR:

Yüksek yargının, fazla çalışmaya ilişkin kararları yukarıda ifade edildiği gibi şekillenirken, ulusal bayram ve genel tatillerde yapılan çalışmalar karşılığında, herhangi bir koşul aranmaksızın beyaz yaka çalışana zamlı ücret ödenmesi gerektiği görüşü benimsenmektedir.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2015/2299 E. 2015/6266 K. 19.02.2015 T.

“…Somut olayda, davacının ulusal bayram genel tatil ücreti talebi ile ilgili dosyadaki deliller değerlendirilerek, çalışma yapıp yapmadığı belirlendikten sonra sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, davacının işyerinde üst düzey yönetici konumunda çalıştığı, yaptığı işe ve ücret sistemine göre mesai saatlerinin kendisi tarafından belirlendiği, görevi gereği bu durum gözetilerek ücretinin diğer çalışanlardan farklı olduğu gerekçesiyle ulusal bayram ve genel tatil ücretine hak kazanamadığına dair hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirir.”

02.07.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.