Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

İşçinin Çalışma Saatleri İçerisinde Alkollü Olmasının İş Akdinin Feshine Etkileri

Başkalarına rahatsızlık vermemek kaydıyla insanların alkol kullanması ve sarhoş olması yasak değildir.  Çalışanlar için de aynı şekilde mesai saatlerinin dışında yapılan eylemlerin iş akdine etkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla işçinin çalışma saatlerinden arta kalan zamanlarda ya da izinli, raporlu olduğu günlerde alkol almasının iş hayatına etkisi düşünülemez. Ancak çalışma saatleri içerisinde işçinin işyerinde ya da başka bir yerde alkol almasının kabul edilmesi mümkün değildir. Bu yazımızda, işçinin işyerinde alkol almasının, çalışma saatleri dışında alkol kullanmakla beraber işyerine alkollü olarak gelmesinin, işverenliğin tahsis ettiği aracı alkollü kullanmasının sonuçlarından bahsedeceğiz.

I. İŞYERİNDE ALKOL ALINMASININ SONUÇLARI:

İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen 4857 Sayılı İş Kanununun

25inci maddesinin II numaralı alt bendinin (d) fıkrasında; “İşçinin…. işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması” fiilleri düzenlenmiştir. Buna göre, işyerinde alkol kullanan bir işçinin iş akdi İş Kanunun 25 inci maddesi gereği haklı nedenle feshedilebilecektir. İlgili madde de belirtildiği üzere, işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanabilmesi için işçinin işyerinde alkol alması yeterlidir. Ayrıca sarhoş olana kadar beklemesine gerek yoktur. Feshi haklı nedene dayandıran işveren için, iş akdini bildirimsiz, derhal fesih hakkı doğar. Bu itibarla işverenin işçiye önceden bildirimde bulunma ve buna bağlı olarak ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.  Benzer şekilde işyerinde alkol kullanma eylemi, Kanunun 25 inci maddesinde belirtilen “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlığı altında sayıldığı için işverenin işçiye kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü de bulunmamaktadır. İş akdi haklı nedenle feshedilen işçinin iş güvencesi hükümlerinden faydalanması da düşünülemez.

Yargı kararlarında da herhangi bir duraksama bulunmamaktadır. “…Dosya kapsamına ve mahkeme kabulüne göre davacının işyerinde alkol aldığı sabittir. Davacının eylemi 4857 sayılı kanunun 84. maddesine aykırılık teşkil etmektir. Bu durum 4857 Sayılı yasanın 25/11- d ve 84/1 maddeleri gereğince işverene haklı fesih imkanı tanır. İşveren davacının işyerinde alkol alınası üzerine yasal fesih hakkını kullanmış olup, haklı fesih karşısında davacının kıdem ve ihbar tazminatı isteklerinin reddi gerekirken hatalı gerekçe ile kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”(1)

Öte yandan, çalışma saatleri içerisinde işyeri dışında başka bir yerde görevlendirilen işçinin, yeniden işyerine dönerken alkol alması durumu da, her ne kadar işyeri haricinde de gerçekleşmiş olsa yine işyerinde alkol almanın sonuçlarına tabi olacaktır. “… Davacının işverence başka bir şubeye gönderildiği ve işi bitip kendi işyerine dönerken alkol aldığı yazılı savunmasında açıkça belirtilmiştir. Bıı eylem açıkça işin ifası sırasında alkol almak niteliğinde olup, bu savunmanın irade fesadıyla alındığı iddia ve ispat da edilemediğine göre, davacının karar tarihinde yürürlükte bulunan İş Kanunu’nun 84. maddesinde öngörülen işyerinde alkol alma eylemini gerçekleştirdiği sabit olmakla, işverence yasal hak düşürücü sürede gerçekleştirilen feshin haklı nedene dayandığı gözetilmeksizin kıdem ve ihbar tazminatının reddi yerine kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”(2)  

Ancak, İş Kanunu 26 ncı maddesinde, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle kullanılacak derhal fesihler için süre sınırlaması getirilmiştir. Buna göre işverenin işyerinde alkol kullanma eylemini öğrendiği tarihten itibaren 6 iş günü ve her halde 1 yıl içerisinde bu hakkını kullanması gerekmektedir.  

II- İŞYERİNE SARHOŞ OLARAK GELİNMESİNİN SONUÇLARI:

İş Kanunu 25 inci maddesinde belirtilen ve işverene haklı nedenle iş akdinin feshi imkanını veren diğer bir durum, işçinin işyerine sarhoş olarak gelmesi fiilidir. İşyerine sarhoş olarak gelen bir işçinin iş akdi, yukarıda açıklandığı üzere bildirimsiz feshedilebilir. Bu fesih nedeni ile işçinin ihbar ve kıdem tazminatı hakkı olmayacağı gibi, iş güvencesinden yararlanması da söz konusu değildir. “….Tanık anlatımlarına ve Cumhuriyet Savcılığında alınan kendi beyanına göre davacının işyerine alkollü geldiği sabittir. 4857 Sayılı yasanın 25/11 d ve 84/1 maddeleri gereğince uyarıya rağmen işyerine sarhoş olarak gelmek işverene haklı fesih imkanı tanır. İşveren davacının işyerine iradi biçimde sarhoş gelmesi üzerine yasal fesih hakkını kullanmış olup, haklı fesih karşısında davacının kıdem ve ihbar tazminatı isteklerinin reddine karar vermek gerekirken hatalı gerekçe ile kabulüne hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”(3)

Ancak dikkat edilmesi gereken husus, iş akdinin haklı nedenle feshi için, Kanunun lafzında belirttiği üzere, işçinin işyerine alkollü olarak gelmesi değil sarhoş olarak gelmesi gerektiğidir. Aksi takdirde salt işçinin işyerine alkollü olarak gelmesi işverene haklı nedenle fesih hakkı tanımayacaktır.

Yüksek yargı da bu yönde karar vermektedir. “…Davacının işyerine gelmeden bir süre önce alkol aldığı ve bir kavga olayı sebebiyle mesai saatleri içinde karakola götürüldüğünde alkol muayenesine tabi tutulduğu anlaşılmaktadır. Bu muayene sonucunda 110 promil alkol oranı belirlenmiştir. Davacı sonrasında görev bölgesine dönmüş ve mesai saatleri içinde görevini ifa etmiştir. Alkolün etkisiyle bir olumsuzluk yaşandığı işverence ileri sürülmemiştir. Dosya içinde bu yönde de bir delil bulunmamaktadır. Davacının işyerinde alkol almadığı da açıktır. Somut olay yönünden davacının davranışı fesih için geçerli nedeni oluştursa da, daha önce bu ve benzeri bir konuda disiplin cezası bulunmayan ve 18 yıla yakın hizmeti söz konusu olan davacının iş sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanmadığı kabul edilmelidir. Böyle olunca ihbar ve kıdem tazminatlarının kabulü gerekirken, mahkemece yazılı şekilde her iki isteğin reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”(4)

Kararda dikkat çeken diğer bir husus işçinin işyerine sarhoşluk derecesine varmayan ölçüde alkollü gelmesi işverene haklı nedenle fesih hakkı tanımamakta ise de geçerli nedenle feshe imkan verdiği söylenebilir. Ancak geçerli nedenle feshin ortaya çıkabilmesi için de işçinin sarhoşluk derecesine varmayan alkollü halinin, işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkilemesi ve bu nedenle, iş ilişkisinin sürdürülmesinin artık işverenden beklenemeyeceği bir durum söz konusu olmalıdır. Aksi halde böyle bir durum işverene geçerli nedenle fesih imkanı da tanımayacaktır. “....İşyerinde alkol almayan ve işyerine geldiğinde yapılan ölçümde alkol oranı 0,022 promil olan işçinin iş sözleşmesini feshi haklı ya da geçerli nedene dayan­maz.” (5)

III. İŞYERİNİN TAHSİS ETTİĞİ ARACIN ALKOLLÜ KULLANILMASININ  SONUÇLARI:

İşçinin işyeri tarafından kendisine tahsis edilen aracı alkollü kullanması eylemi de Yargıtay'a göre yine işverene iş akdini haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır. " Taraflar arasındaki uyuşmazlık, iş akdinin feshinin haklı olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. Davacının iş sözleşmesi işin yürütümü sırasında alkollü içki kullandığı, işverence tahsis edilen aracı alkollü kullandığı gerekçesiyle 4857 sayılı Kanun’ un 25/2-d. Maddesi uyarınca feshedilmiştir. Davacı fesih öncesi verdiği yazılı savunmasında, tahsis edilen araç içinde gayri ahlaki hiçbir hareket yapılmadığını, aşırı alkollü olmadığını, kendi açısından herhangi bir risk almadığını düşündüğü için aracı kendisinin kullandığını ifade etmiştir. Davacının görevi gereği kendisine teslim edilen aracı alkollü olarak kullandığı kendi kabulü ile sabittir. Davacının bu davranışı hem suç, hem de doğruluk ve bağlılığa aykırı olup işveren açısından da haklı fesih sebebidir. Bu nedenle davacının iş akdinin feshi haklı olup ihbar ve kıdem tazminatı isteklerinin reddi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalıdır.”(6) 

KAYNAKÇA

(1) . (9.HD 2009/16217E. 2011/21789K. 04.07.2011)

(2)   (9.HD 2012/1949 E. 2014/6102 K. 26.02.2014)

(3)  (9. HD. 2008/29926 E. 2010/19573 K. 21.06.2010)

(4)  (9. HD. 2006/29950 E. 2007/16098 K. 22.05.2007)

(5) (22. HD.2012/612 E, 2012/16324 K. 10.07.2012)

(6) (9.HD. 2010/1393 E. 2012/9514 K. 22.03.2012)

18.06.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.