Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

Hafta Tatili Gününde Yapılan Çalışmalar Nasıl Ücretlendirilmelidir?

İşçilerin sürekli bir biçimde çalışması bedensel ve zihinsel olarak mümkün değildir. Bu gerçekliğe uygun olarak işçilerin dinlenmelerini sağlayacak yasal bir takım düzenlemeler kabul edilmiştir. Nitekim Anayasanın 50 nci maddesinde; dinlenmenin çalışanların hakkı olduğu hüküm altına alınmış, 4857 sayılı İş Kanunu nun 46 ncı maddesinde ise, “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme(hafta tatili) verilir.” düzenlemesi kabul edilmiştir.

Buna rağmen uygulamada işçilerin hafta tatili günlerinde de çalıştırılmaları sıklıkla karşılaşılan durumlardandır. Her ne kadar yasal olarak korunan bir çalışma olmasa da yapılan hafta tatili çalışmaları karşılığında işçilerin ücret kazanımı olacağı muhakkaktır.

HAFTA TATİLİ KULLANILMASI DURUMUNDA ÜCRETLENDİRME:

4857 sayılı İş Kanunu nun 46 ncı maddesinde, yedi günlük bir zaman dilimi içinde işçiye kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme kullandırılması kabul edilmiştir. Maddenin devamında; “Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.” düzenlemesi ile de işçinin çalışmayarak hafta tatili kullandığı günlerde,  o güne ilişkin ücretinin ödenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

HAFTA TATİLİNDE ÇALIŞMA YAPILMASI DURUMUNDA ÜCRETLENDİRME:

İşçinin hafta tatili gününde çalışması korunan bir husus olmadığından, bu çalışmaların nasıl ücretlendirilmesi gerektiği konusunda yasal bir düzenleme mevcut değildir. Ancak işyerlerinde haftalık çalışma sisteminin Kanuna uygun olarak 45 saat çalışma ve hafta tatili kullanma şeklinde kurgulandığı düşünülürse, hafta tatilinde yapılacak ilave her çalışmanın doğal olarak fazla çalışma kapsamına gireceği açıktır.

Konuya ilişkin yargı içtihatlarına bakıldığında yüksek yargı da; işçiye hafta tatilinde yaptırılan çalışmaların fazla çalışma sayılacağı, bu nedenle ücretinin yüzde elli zamlı ödenmesi gerektiği görüşünü benimsenmiştir.  Buna göre, hafta tatilinde çalışılma yapılmışsa, çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken bir yevmiye yanında, çalışma karşılığı olarak da ilave bir buçuk yevmiye daha ödenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla çalışılan hafta tatili günü karşılığında işçiye ikibuçuk yevmiye ödenmelidir.

Yargıtay 9. H.D. 2015/28639 E. 2019/2690 K.05.02.2019 T.

“…Somut uyuşmazlıkta hükme esas alınan bilirkişi raporu incelendiğinde; davacının, hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalıştığı saat üzerinden hafta tatili ve genel tatil ücreti alacaklarının hesaplandığı saptanmıştır. Oysa ki yukarıdaki yasal düzenlemeler ve Dairemiz uygulamaları dikkate alındığında hafta tatilindeki çalışmanın o günün yevmiyesinin 1,5 katı olarak hesaplanması gerektiği, yine genel tatildeki çalışmanın da o günün çalışma karşılığı olmayan yevmiyesinin ödenmemesi halinde 1 günlük yevmiye olması gerektiği açıktır.”

ÖRNEK:

İşçinin haftalık çalışmasının 45 saat olduğu ve ücretinin asgari ücret olduğu varsayılırsa, işçinin hafta tatili gününde de çalışması durumunda;

Günlük ücret: 98 TL

Çalışma Olmadan hak kazanılacak ücret: 98 TL

Çalışma Karşılığı hak kazanılacak ücret: 98 TL+ 49 TL(98 *0,5= 49 TL)

Toplam hak kazanılan ücret: 245 TL (2,5 yevmiye) olacaktır.

HAFTA TATİLİ ÜCRETİ İLE FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ HESAPLANMASI:

Hafta tatilinde yapılan çalışmalar karşılığında, fazla çalışma ücreti ile hafta tatili ücreti ayrıştırılarak da ödenebilir. Özellikle işçinin yargı sürecinde hafta tatili ücreti ile fazla çalışma ücretini ayrı kalemler halinde talep etmesi halinde böyle bir durumla karşılaşılabilir. Ancak ücretin belirlenmesinde mükerrer hesaplamaya yol açabilecek bu tür durumlarda hafta tatili gününe ilişkin 7,5 saatin fazla çalışma hesabında dikkate alınmaması gerekir. Yargı kararlarında da aynı görüş benimsenmiştir.

Yargıtay 9. H.D. 2015/36109 E. 2019/6952 K. 27.03.2019 T.

“…Fazla Mesai ile hafta tatili ücretleri birlikte istendiğinde haftalık 45 saati aşan fazla mesainin 6 gün üzerinden hesaplanması halinde hafta tatilinde 7,5 saati aşan miktarın da fazla mesai hesabına eklenmesi gerekmektedir.

Somut uyuşmazlıkta, davacı haftanın 7 günü ara dinlenme düşüldüğünde 9 saatten 63 saat çalışmaktadır. Hafta tatili 7,5 saat mahsup edildiğinde davacı 55,5 saat mesai yapmaktadır. 45 saat mahsup edildiğinde davacının haftalık fazla mesaisi 10,5 saattir. Mahkemece 10,5 saat üzerinden fazla mesai ücretinin hesaplanıp hüküm altına alınması gerekirken, fazla mesai ücretinin 9 saat üzerinden hüküm altına alınması hatalıdır.”

HAFTA TATİLİNDE TAM GÜN ÇALIŞMA YAPILMAMASI DURUMUNDA DAHİ ÜCRETİNİN TAM OLARAK ÖDENMESİ GEREKTİĞİ:

İş Kanununda hafta tatilinin kesintisiz 24 saat olarak kullanılması gerektiği düzenlenmiştir. Bu itibarla işçinin hafta tatili çalışmaları 7,5 saati bulmasa bile ücretlerinin yine tam olarak ödenmesi gerekmektedir. Hatta çalışma süresi 1 saat bile gerçekleşse, kesintisiz 24 saatlik dinlenme hakkı kullanılmadığı için sonuç değişmeyecektir. Yargı kararlarında da aynı görüş benimsenmiştir.

Yargıtay 7. H.D. 2014/13573 E. 2014/22216 K. 08.12.2014 T.

“…Hafta tatili kesintisiz 24 saat olarak kullandırılmak zorundadır. Hafta tatilinde işçinin 1 saatlik çalıştırılması halinde dahi hafta tatilini kesintiye uğratacağından, ister tam gün çalışılsın ister 1 saat çalışılsın hafta tatili ücretine tam olarak hükmedilmelidir.” 

HAFTA TATİLİ ÜCRETİNİN AYLIK ÜCRET İÇERİSİNDE ÖDENDİĞİ KABUL EDİLEBİLİR Mİ?

Uygulamada hafta tatili ücretlerinin aylık ücret içerisinde kabul edildiği sözleşmelere rastlanmaktadır. Konuya ilişkin yasal düzenleme bulunmamaktadır. Yargı kararlarında her ne kadar belirli şartların sağlanması durumunda fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olarak belirlendiği sözleşmeler kabul edilse de hafta tatili çalışmaları için aynı görüşü benimsediği söylenemez. Bu kapsamda hafta tatili ücretinin aylık ücretten bağımsız olarak ödenmesi gerekmektedir.

Yargıtay 9. H.D. 2012/25448 E. 2014/15170 K. 12.05.2014 T.

“…Dairemizin yerleşik kararlarına göre 4857 sayılı Kanuna göre çalışanların bireysel iş sözleşmelerinde, aylık ücrete fazla çalışmalarla hafta tatili ve genel tatil çalışmalarının dâhil olduğu yönünde kayıt konulması durumunda, bu kaydın hafta tatilleri ve genel tatil çalışmaları yönünden geçersiz olup fazla çalışmalar yönünden ise yıllık 270 saatlik bölüm yönünden geçerli olacağı kabul edilmiştir.”

 

ÇALIŞILMAYAN CUMARTESİ GÜNÜ HAFTA TATİLİ OLARAK MI DEĞERLENDİRİLMELİDİR?

İş Kanununda haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiş ve bu çalışma süresi içerisinde işçiye kesintisiz 24 saat dinlenme hakkı tanınmıştır. Bu kapsamda işyerinde gerçekleşen çalışmalar hafta içi günlerine hasredilip, Cumartesi gününde çalışma yapılmayabilir. Böyle bir durumda yasal olarak belirlenen hafta tatili gününün Pazar günü olduğu düşünülürse, çalışılmayan Cumartesi günü yasal değil ancak idari izin olarak değerlendirilebilir. Bununla beraber Cumartesi günü çalışılıp bir başka günde de işçilere idari izin kullandırılabilir. Burada önemli olan işçinin yasal olarak haftada bir gün hafta tatili hakkının olmasıdır. Bunun dışında çalışılmayan diğer tüm günler gerek yıllık izin hesabında gerekse de hafta tatili ücreti hesabında idari izin olarak değerlendirilmelidir.

ÇALIŞILAN HAFTA TATİLİ GÜNÜ KARŞILIĞINDA FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİ DURUMUNDA İŞVERENLİĞİ NASIL BİR YAPTIRIM BEKLEMEKTEDİR?

İşyerinde hafta tatili gününde izin kullandırılmayarak çalışma yaptırılan bir işçi için her şeyden önce çalışma sürelerine muhalefetten idari para cezası uygulanması gerekmektedir. Ceza tutarı 2019 yılında geçerli olacak şekilde 2.292 TL olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte hafta tatili gününde yapılan çalışmalar karşılığında ortaya çıkan fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi durumunda ise yine 2019 yılı rakamları üzerinden işçi başına 416 TL idari para cezası uygulanması gerekmektedir.

17.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.