Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

Yıllık 270 Saat Fazla Çalışma Sınırının Aşılmasının Sonuçları

I- GİRİŞ:

Çalışma hayatı içerisinde fazla çalışma yapılması sıklıkla görülen uygulamalardandır. Hatta birçok işletmede fazla çalışma süreklilik kazanarak normal çalışma sistemi haline getirilmiştir. Ancak işçilerin bedensel ve zihinsel olarak yapacakları fazla çalışmaların bir sınırının olması gerekmektedir. İş Kanununda bu gerekçeye uygun olarak fazla çalışma sürelerine bir üst sınır getirildiğini görüyoruz. Bu sınır bir yıllık zaman dilimi içerisinde işçiye en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabileceğini kabul etmektedir.   

II- YILLIK 270 SAAT FAZLA ÇALIŞMA SINIRININ AŞILMASI:

İşyerinde fazla çalışma sürelerinin yıllık 270 saati aşamayacağı kabul edilmiş olsa da, bu sürelerin aşılması durumunda herhangi bir idari yaptırım düzenlenmemiştir. Bu kapsamda işçinin yılda 270 saati aşacak şekilde yapmış olduğu fazla çalışmalar için idari para cezası uygulanması söz konusu olmayacaktır.

Bununla beraber fazla çalışma sürelerinin yıllık 270 saat yasal sınırı aşması durumunda işçinin iş akdini fesih hakkı olduğu Yargıtay'ca kabul edilmektedir. Konuya ilişkin örnek bir kararda; “Somut olayda, davacı, yıllık yasal sınır olan 270 saatten fazla mesai yaptırıldığı ve bu hususun çalışma şartlarının uygulanmaması olduğu iddiasıyla iş sözleşmesini feshettiğini ileri sürmüş olup dosyada davacının her yıl için fazla çalışma yapmaya muvafakat ettiğine ilişkin verdiği bir belge bulunmamaktadır. Ücrete, fazla çalışma karşılıklarının dâhil olması ise, peşinen muvafakat niteliğinde olmayıp mahkemece 270 saati aşan çalışmaların varlığının araştırılıp var olduğunun tespiti halinde, davacının fesih hakkının doğduğunu kabul etmek gerekirken, davacının fazla çalışmaya kaldığı ve ücretini de aldığı gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin reddi hatalıdır.” şeklinde değerlendirme yapılmıştır.(1) Dolayısıyla işçi bir yılda 270 saati aşan fazla çalışma süreleri için iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.

III- YILLIK 270 SAAT FAZLA ÇALIŞMA SINIRININ AŞILMASI DURUMUNDA AŞAN KISMIN ÜCRETLENDİRİLMESİ:

İşçinin 270 saati aşan fazla çalışmaları için idari açıdan yapılacak herhangi bir düzenleme bulunmasa da, işçinin yaptığı çalışmaların karşılığını alması gerekmektedir. Bu kapsamda işçinin 270 saati aşan fazla çalışmalarını ispatlaması durumunda fazla çalışma ücretini alacağı aşikardır.  Ödenmemesi durumunda işçinin iş akdini haklı nedenle fesih hakkı doğacaktır.  Nitekim örnek bir yargı kararında; "…Fazla çalışma yönünden diğer bir yasal sınırlama da, İş Kanununun 41. maddesinde yazılı olan fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamayacağı şeklindeki hükümdür. Ancak bu sınırlamaya rağmen işçinin daha fazla çalıştırılması halinde, bu çalışmalarının karşılığı olan fazla mesai ücretinin de ödenmesi gerektiği açıktır. Yasadaki sınırlama esasen işçiyi korumaya yöneliktir. Dairemizin kökleşmiş uygulaması bu yöndedir "(2)

IV-      FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETLERİNİN AYLIK ÜCRETE DAHİL EDİLDİĞİ DURUMLARDA 270 SAAT SINIRININ DEĞERLENDİRİLMESİ:

Uygulamada sıkla rastlanılan bir durum da iş sözleşmelerinde, fazla çalışma ücretlerinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde taraflarca düzenlemeler yapılmasıdır.  Böyle durumlarda işveren işçiye fazla çalışma yaptırmakta ve ilave olarak fazla çalışma ücreti ödememektedir. Bu türden sözleşmelerin geçerli olabilmesi için bir takım şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Ancak yazımızın konusuna uygun olarak bahsi geçen şartlara sınırlı olarak değinilecektir. Bu kapsamda yerleşik yargı içtihatlarına göre, fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin kararlaştırılması ve buna uygun olarak da ödeme yapılması durumunda, ödemelerin ancak yıllık 270 saate kadar yapılan fazla çalışmaları karşıladığı ve 270 saati aşan çalışmaların ispatlanması durumunda ayrıca ödenmesi gerektiği  kabul edilmektedir. Konuya ilişkin örnek bir yargı kararında; "... Dairemizin kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması halinde, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir." denilmektedir.(3)

KAYNAKÇA:

1- Yargıtay 7.H.D. 2014/19129 E. , 2015/13542 K. ve 02.07.2015 T.

2- Yargıtay 9.HD. 2007/32717 E. 2008/31210K. 18.11.2008 T.

3- Yargıtay 9. HD. 2014/37757 E. 2016/8037 K. ve 31.03.2016 T.

03.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.