Ufuk Ünal
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. Sosyal Güvenlik Denetmeni
ufuk-unal@hotmail.com

Eksik SPEK Bildiriminde İdari Para Cezası İstisnası

1. Prime Esas Kazançlar

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80. maddesine göre;

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Prime esas kazançların hesabında;

1) Hak edilen ücretlerin,

2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.

2. Prime Esas Kazançların Eksik Bildirilmesi Durumunda İdari Para Cezası

Prime esas kazançların eksik bildirilmesi halinde 5510 sayılı Kanunun 102. Maddesinin 1. Fıkrasının c veya m bendine göre idari para cezası uygulanır. Bu noktada 2020/7.  ay öncesi aylık prim hizmet belgeleri için c bendin uygulanırken, sonrasında muhtasar ve aylık prim hizmet belgeleri nedeniyle m bendinde yer alan hükümler uygulanacaktır. Ayrıca defter veya bordro geçersizliği tespiti de yapılmış ise 102. maddenin 1. fıkrasının e bendin hükümleri uygulanacaktır.

102. maddenin 1. fıkrasının c bendine göre;

“86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usȗlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;

1) Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek belgenin 86 ncı maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında, idari para cezası uygulanır.”

102. maddenin 1. fıkrasının m bendine göre;

“Kurumun prim tahakkukuna ve sigortalıların sosyal güvenlik haklarına dayanak teşkil eden bu Kanunun 86 ncı maddesinin on üçüncü fıkrası uyarınca verilmesi gereken beyannamedeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için;

1) Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek beyannamenin, 86 ncı maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

4) Beyannamenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için,

a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,

 b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,

c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında,

ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında, idari para cezası uygulanır.

3. Prime Esas Kazançların Eksik Bildirilmesi Halinde İdari Para Cezası İstisnası

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102. maddesinin 2. fıkrasına göre;

“Kurumca, birinci fıkrada belirtilen bildirge, beyanname, belge veya defterlere istinaden sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi şartıyla bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek ve %1’ini aşmayacak şekilde eksiklik tespit edilmesi durumunda, eksikliğin on beş gün içinde düzeltilmesi için ilgiliye yazılı ihtar verilir. Bu süre sonunda tespit edilen eksik tutarın Kuruma bildirilmemesi halinde birinci fıkranın ilgili hükümlerine göre idari para cezası verilir. Eksikliğin işverence tespit edilmesi durumunda bu süre; bildirge, beyanname, belge veya defterlerin Kuruma verilmesinden itibaren on beş gündür.”

Söz konusu düzenleme 25/5/2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Anılan fıkrada belirtilen "Kurumca tespit" ifadesi;

-Kurumun denetim ve kontrol ile görevli memurları tarafından yapılan tespitleri,

-Diğer kurum ve kuruluşların denetim elemanlarının yaptıkları tespitleri,

-Kamu kurum ve kuruluşlarından alınan bilgi ve belgelere istinaden yapılan tespitleri,

-Mahkeme kararlarını, kapsamaktadır. 

Söz konusu düzenleme ile Kuruma verilmesi gereken bildirge, beyanname, belge veya defterlerdeki tutarlarda hesap hatalarından kaynaklanan ve azami bahsi geçen oranlardaki eksikliklerin giderilmesi için işverenlere 15 günlük bir süre verilmesi öngörülmekte olup, 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinde yer alan idari para cezaları, eksikliklerin bu süre sonunda da giderilmemesi durumunda uygulanacaktır.

Yapılan bu düzenlemeye istinaden söz konusu fıkra kapsamına, işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirilmesi nedeniyle işverenlerce yasal süresi geçirildikten sonra gerek Kurumca yapılan tespite istinaden ihtar üzerine gerekse kendiliğinden verilen ek aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden kaynaklanan fiiller girmektedir.

Diğer taraftan, ilgili aya ait eksikliğin giderilmesi amacıyla verilen ek belge/beyanname bakımından bahse konu muafiyetten yararlanılabilmesi için;

1- İşyerinden bildirilen sigortalıların ve bu sigortalıların çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi, eksikliğin sadece bildirimi yapılan sigortalıların prime esas kazançlarına ilişkin olması,

2- Eksik bildirilen prime esas kazanç tutarının, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmemesi,

3- Eksik bildirilen prime esas kazanç tutarının, eksikliğe konu aya ilişkin işverence bildirimi yapılan toplam prime esas kazanç tutarının % 1’ini aşmaması, şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması ve ayrıca söz konusu eksikliğin;

-Kurum tarafından tespit edilmesi halinde, Kurumca yapılan ihtar üzerine eksikliğin işverence on beş gün içinde giderilmesi,

-İşveren tarafından tespit edilmesi halinde ise eksikliğin bildirge, beyanname, belge veya defterlerin Kuruma verilmesinden itibaren on beş gün içinde giderilmesi, gerekmektedir.

Bahse konu muafiyet uygulamasından yararlanılabilmesi için Kuruma bildirimi yapılan sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz olması gerekmektedir. Dolayısıyla, kayıt dışı sigortalı tespit edilmesi veya kayıtlı çalışan sigortalının çalışma gün sayısının eksik olması halinde, idari para cezası muafiyeti uygulamasından yararlanılamayacaktır. 

İşyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin Kurumca yapılan tespit neticesinde anlaşılması ve söz konusu eksik bildirimin Kanunda öngörülen oransal tutarları geçmemesi hususu inceleme dönemi, faaliyet dönemi gibi bir tarih aralığının tamamı için değil, her bir ay için ayrı ayrı değerlendirilecektir.

Eksikliğin Kurum tarafından değil de işveren tarafından tespit edilmesi durumunda ise eksikliğin bildirge, beyanname, belge veya defterlerin Kuruma verilmesinden itibaren on beş gün içinde yerine getirilmesi halinde işveren hakkında idari para cezası uygulanmayacaktır.

On beş günlük sürenin başlangıcı;           

*eksikliğe konu ek belgenin/beyannamenin ilişkin olduğu aya ait yasal süresi içinde Kuruma en son verilen belgenin/beyannamenin bildirim tarihini takip eden günden itibaren,

*eksikliğe konu ek belgenin/beyannamenin ilişkin olduğu aya ait yasal süresi içinde Kuruma verilmiş belgenin/beyannamenin bulunmaması halinde, söz konusu ay için yasal süresi dışında verilmiş ilk belgenin/beyannamenin bildirim tarihini takip eden günden itibaren,

*defter, kayıt ve belgelerin Kuruma/denetim ve kontrolle görevli memura teslim tarihini takip eden günden itibaren, başlayacaktır. 15 günlük süre içinde ilgili aya birden fazla ek belge/beyanname verilmesi halinde bu ek bildirimlerin her biri ayrı ayrı değil tamamı tek bir bildirim olarak dikkate alınarak eksikliğin Kanunda bahsi geçen azami oranların altında kalıp kalmadığı toplam prime esas kazanç tutarı üzerinden yapılacak hesaplama sonrası muafiyete hak kazanılıp kazanılmadığı tespit edilecektir. Bu süre dışında söz konusu eksikliğe ilişkin ek belgenin/beyannamenin Kuruma verilmesi halinde, işveren hakkında 5510 sayılı Kanunun 102. maddesine göre idari para cezası uygulanacaktır.

Eksik bildirilen tutarın, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmesi veya eksik bildirilen tutarın, eksikliği giderilmek istenen aya ait yasal süresi içinde bildirimi yapılan belgelerde/beyannamelerde kayıtlı toplam prime esas kazanç tutarının %1’ini geçmesi durumunda işveren idari para cezası muafiyeti uygulamasından yararlanamayacak olup, hakkında 5510 sayılı Kanunun 102. maddesine göre idari para cezası uygulanacaktır. Fiil tarihi, eksikliği giderilmek istenen aya ait belgenin/beyannamenin yasal verilme süresinin son günüdür. Bu tarihte geçerli olan brüt asgari ücretin üçte biri eksik bildirilen tutarın mukayesesinde esas alınacaktır.

14.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.