Ufuk Ünal
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. Sosyal Güvenlik Denetmeni
ufuk-unal@hotmail.com

Yersiz Teşvik ve Yasaklama

1. YERSİZ TEŞVİK

Ülkemizde üretim ve istihdamın arttırılması, bölgeler arasındaki gelişmişlik farklılıklarının azaltılması, kayıt dışı istihdamın kayıt altına alınması, AR-GE’ nin desteklenmesi, genç ve kadınların iş gücüne katılımının yanı sıra engelli istihdamının arttırılması amacıyla özel sektör işverenleri için Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenen sigorta primleri için farklı prim desteği/teşviki uygulanmaktadır. Uygulanmakta olan sigorta prim teşvikleriyle işverenlerin ödemeleri gereken sigorta primlerinin belirli kısmı belirli sürelerde Hazineden karşılanmaktadır.

Uygulanmakta olan teşviklerde genel kural olarak;

• Teşvik uygulamasının işyeri bazında uygulanması,
• Her işçi için sadece bir teşvik desteği uygulanması,
• Teşvik/Destekten yararlanan işçilerin o işyerinde fiilen çalışması,
• Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Kuruma verilmesi,
• Bildirilen sigorta primlerinin yasal süresinde ödenmesi,
• Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması,
• Denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı durumlarının tespit edilmemesi şartlarının sağlanması,

şartlarının sağlanması gerekmektedir.

Bu şartlara uymayan ve haksız bir şekilde teşviklerden yararlananların tespiti halinde hazinece karşılanan tutar gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 27/12/2019 tarih 20662475 sayılı genel yazısına göre 2020 yılı itibariyle teşviklerden yersiz yararlanılması durumunda düzeltme yapılmadığı sürece cari dönemde diğer teşviklerden de yararlanılması mümkün olmayacak, ayrıca sistem, yersiz yararlanma varsa düzeltilme yapılmadan geriye dönük teşvik düzeltmesine de izin vermeyecektir.

2. YASAKLAMA

İşverenlere sağlanan bazı sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanma şartlarından biri de işyerinde yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığı yönünde tespitin bulunmamasıdır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi hâlinde, işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz. Bu madde kapsamındaki teşvikten yersiz olarak faydalanıldığının tespiti hâlinde, yararlanılan teşvik tutarı işverenden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.”

5510 sayılı Kanunun Ek 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi halinde işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz. Bu madde kapsamındaki teşvikten yersiz olarak faydalanıldığının tespiti halinde işverenden yararlanılan teşvik tutarı gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte tahsil edilir. Ayrıca, işyerinde sigortalının fiilen çalışmadığı halde bildirildiğinin tespit edilmesi halinde işveren hakkında Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur.”

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun geçici 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında, “5510 sayılı Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz.”

4447 sayılı Kanunun geçici 15 inci maddesinin beşinci fıkrasında ve 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun Ek 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz.” hükümleri yer almaktadır.

Bununla birlikte, 8/3/2017 tarihli ve 30001 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6824 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 17 nci maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa Ek 14 üncü madde eklenmiş olup, anılan maddede;

 “Mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerleri ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden her bir tespit için ise bir yıl süreyle bu Kanun, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamaz. Bu Kanun ve 3294 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanunda bu maddeye aykırı olan hükümler uygulanmaz.

Bu madde hükümleri 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin beşinci fıkrası ve geçici 17 nci maddesi ile bu Kanunun geçici 71 inci maddesi; bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığına yönelik tespitlerde ise 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu ve geçici 15 inci maddeleri ile 3294 sayılı Kanunun Ek 5 inci maddesi hakkında uygulanmaz.

Beş kişiden fazla olmamak koşuluyla çalıştırılan toplam sigortalı sayısının %1’ini aşmayan sayıda, çalıştırılanların sigortalı olarak bildirilmediğinin veya bildirilen kişilerin fiilen çalışmadığının tespit edilmesi halinde birinci fıkra hükümleri uygulanmaz.

Mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırılanların sigortalı olarak bildirilmediğinin veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi nedeniyle bu Kanun, 3294 sayılı Kanun ve 4447 sayılı Kanunda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden ilgili Kanun hükümleri nedeniyle bir yıllık yararlanamama kapsamına giren ve bu maddenin yürürlük tarihinde bu bir yıllık yararlanamama süresi devam eden işyerleriyle ilgili olarak yararlanamamaya esas olan tespitler bu maddenin birinci fıkrası kapsamında ilk tespit sayılır, ancak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde yararlanılmayan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden de yararlanılamaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir.” hükümleri yer almaktadır.

5510 sayılı Kanunun Ek 14 üncü maddesi 1/4/2017 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, 1/4/2017 tarihinden itibaren, 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin dördüncü fıkrası, aynı Kanunun Ek 2 nci maddesinin dördüncü fıkrası, 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile geçici 15 inci maddesinin beşinci fıkrası ve 3294 sayılı Kanunun Ek 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında 5510 sayılı Kanunun Ek 14 üncü maddesine aykırı olan hükümler uygulanmayacaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 2017/18 sayılı “Sigorta Primi Teşvik, Destek ve İndirimlerde Yasaklamaya İlişkin Yeni Uygulama” konulu Genelgeye göre tabloda yer alan kayıt dışı sigortalı çalıştırma veya sahte sigortalı bildirimi durumlarında hangi teşvikin yasaklanıp yasaklanmayacağı gösterilmiştir.

24.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.