Ufuk Doğruer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
udogruer@turmob.org.tr

TMS-37 Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (Turkish Accounting Standards Board) tarafından 28/07/1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek-1 inci maddesi ile 24/02/2004 tarihli ve 2004/6924 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (b) bendine dayanılarak hazırlnmış , 15.02.2006 tarih ve 26081 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

Amaç / Kapsam 

•Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıkların mali tablolara alınma ve değerleme esaslarını ve mali tablolarda açıklanması gerekli asgari bilgileri içerir.

•İşletmeler, aşağıda sayılan durumlardan kaynaklananlar hariç, karşılıkların, şarta bağlı yükümlülüklerin ve şarta bağlı varlıkların mali tablolara yansıtılmasında, bu kısımdaki hükümlere uyarlar

 - TMS 39 kapsamında olan makul değer üzerinden izlenen finansal araçlardan kaynaklanan.

 - İvazlı sözleşmeler hariç, ileri tarihli sözleşmelerden kaynaklananlar.

 - Sigorta şirketlerinde, poliçe sahipleri ile yapılan sözleşmelerden kaynaklananlar,

 - Diğer TMS düzenlenen hususlar.

 

Tanımlar 

•Karşılık: Gerçekleşme zamanı veya tutarı belirli olmayan yükümlülükleri (Amortisman, varlıklarda değer düşüklüğü ve şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıklar, ilgili varlıkların kayıtlı değerinin ayarlanması suretiyle mali tablolara alınmakta olup, bu tanım kapsamına girmez), 

•Yükümlülük: Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ifası halinde ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmasına neden olacak mevcut gereklilikleri, 

•Sorumluluk doğuran olay: Hukuki veya zımni bir yükümlülüğün doğmasına yol açan ve bu yükümlülüğün ifası için başkaca gerçekçi bir alternatifin olmadığı olaylar, 

•Hukuki yükümlülük : Bir sözleşmeden (açık veya zımni hükümleri aracılığıyla), yasal düzenlemeden veya diğer yasal uygulamalardan kaynaklanan yükümlülükleri, 

•Zımni yükümlülük : İşletmenin, geçmiş uygulamalar, yayımlanmış politikalar veya açıklamalarda, belirli sorumlulukları üstleneceği üçüncü kişilere taahhüt ettiği; bunun sonucu olarak, işletmenin bu sorumlulukların yerine getirileceği konusunda üçüncü kişiler nezdinde geçerli bir beklenti doğurması nedeniyle oluşan yükümlülükleri, 

•Şarta Bağlı Yükümlülük:            

a)Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti, işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan gelecekteki bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilmesi mümkün bir yükümlülüğü; veya       

b)Geçmiş olaylardan kaynaklanan, fakat aşağıdaki nedenlerle mali tablolara alınmayan mevcut yükümlülükleri;                                                                                                                               

1– Yükümlülüğün yerine getirilmesi için, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin muhtemel olmaması; veya,
2- Yükümlülük tutarının, yeterince güvenilir bir biçimde belirlenmemesi. 

•Şarta bağlı varlık :Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti, işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan  gelecekteki bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilmesi mümkün varlıkları, 

•İleri Tarihli Sözleşme : Tarafların yükümlülüklerini karşılıklı olarak henüz yerine getirmedikleri veya tarafların yükümlülüklerini karşılıklı olarak kısmi şekilde yerine getirdikleri sözleşmeleri,

•İvazlı sözleşme: Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için katlanılması kaçınılmaz maliyetin söz konusu sözleşme kapsamında elde edilmesi beklenen ekonomik faydayı ifade eder. 

Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıkların mali tablolara alınması 

Aşağıdaki tüm koşulların varlığı halinde, karşılık mali tablolara alınır;

. Geçmiş olaylardan kaynaklanan mevcut bir hukuki veya zımni yükümlülüğün bulunması,

. Yükümlülüğün yerine getirilmesi için kaynakların işletmeden çıkmasının muhtemel olması,

. Yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde tahmin edilebiliyor olması. 

Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıkların mali tablolara alınması 

. Mevcut bir yükümlülüğün varlığının açık olmadığı durumlarda; mevcut tüm kanıtlar dikkate alındığında, bilanço tarihi itibariyle mevcut bir yükümlülüğün varlığı ihtimali böyle bir yükümlülüğün yokluğu ihtimalinden daha yüksek ise, geçmişteki olayın mevcut bir yükümlülük doğurduğu kabul edilir. Değerlendirme yapılırken; bilanço tarihinden sonraki olayların sağladığı ek kanıtlar da dikkate alınır. 

.Şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar, mali tablolara alınmaz. Şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin uzak olduğu durumlar hariç mali tablo dipnotlarında açıklanır. 

Değerleme 

       Karşılık olarak mali tablolara alınması gerekli tutarın belirlenmesinde aşağıdakiler göz önüne alınır;

. En gerçekçi tahmin,

. Riskler ve belirsizlikler,

. Bugünkü değer,

. Karşılıkların bugünkü değerlerine indirgenmesinde kullanılacak iskonto oranı paranın zaman değerinin cari piyasa tahminleri ile yükümlülüğe özgü riskleri yansıtan vergi öncesi oran olmalıdır. Söz konusu iskonto oranı, gelecekteki nakit akımlarının tahminiyle ilgili riski içermez.

. Gelecekteki olaylar.

 Varlıkların elden çıkarılmasının beklendiği durumlarda, oluşması beklenen kazançlar, buna yol açan olayla doğrudan ilişkili olması durumunda dahi, karşılıkların belirlenmesinde dikkate alınmaz. 

Tazmin 

.İşletme tarafından ancak yükümlülük yerine getirildiğinde tazminatın tahsil edileceği kesin ise bu tazminat tahakkuk ettirilir.

. Ayrı bir aktif kalem olarak muhasebeleştirilir.Muhasebeleştirilen tutar karşılık tutarını aşmamalıdır.

. İlgili karşılık gideri, bununla ilgili tahakkuk ettirilen tazminat tutarı düşüldükten sonra gelir tablosunda net tutar olarak gösterilir. 

Karşılıklardaki değişmeler ve karşılıkların kullanımı 

.Karşılıklar her bilanço tarihinde en doğru ve gerçekçi tutarın yansıtılması amacıyla yeniden gözden geçirilmelidir. Yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda sağlayan kaynakların elden çıkması olası değilse, ayrılan karşılık iptal edilmelidir.

.Bir karşılık, sadece, kayıtlara alınmasını gerektiren harcamalar için kullanılır. 

Değerleme usullerinin uygulanması. 

.Gelecek dönemlerde oluşması beklenen faaliyet zararları için karşılık ayrılmaz.

.İvazlı bir sözleşmeye sahip olan işletme, bu sözleşmeden doğan mevcut yükümlülüğünü mali tablolara alır ve bunu bir karşılık olarak değerlemeye tabi tutar.

.Yeniden yapılandırma için bir zımni yükümlülük sadece aşağıdaki şartların varlığı halinde ortaya çıkar.

            -İşletmenin resmi detaylı bir planının olması ve aşağıdaki hususları kapsaması:

            -İlgili ticari faaliyetler veya ticari faaliyetlerin parçası,

            -En fazla etkilenen yer,

            -İş sözleşmesi feshedilecek çalışanların yaklaşık sayısı, yeri ve fonksiyonları,

            -Katlanılacak harcamalar,

            -Planın uygulama tarihi,

            -İşletmenin planının uygulanacağı yönünde geçerli bir beklentinin oluşması. 

Kamuya açıklanması gereken hususlar

. Her bir karşılık sınıfı için;

-Dönem başı ve dönem sonu itibariyle kayıtlı tutar,

-Mevcut karşılıklar dahil mali tablolara alınan yeni karşılıklar,

-Dönem içinde kullanılan tutarlar (gerçekleşen ve GT. alınan),

-Dönem içinde kapatılan kullanılmayan tutarlar,

-Zamanın geçmesi ve iskonto oranındaki değişikliğin etkisiyle dönem içinde meydana gelen değişimler,

-Yükümlülüğün esasına ilişkin özet bir tanımlama ve ekonomik faydaların işletme dışına çıkmasının beklendiği zaman,

-Kaynak çıkışının tutarı ve zamanlamasındaki belirsizliklere ilişkin göstergeler,

-Alınması beklenen her türlü tazminat tutarı ile beklenen bu tazminatlarla ilgili mali tablolara varlık olarak alınan tutarlar.

. Karşılaştırmalı bilgi verilmesi zorunlu değildir

10.05.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.