Ufuk Cömez
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ufuk_comez@hotmail.com

“Merkez” merkeze geçti

Merkez Bankası en temel tanımıyla hükümetin para politikasını yürüten bir veznedardır. Banka bu görevini yürütürken uzmanlık sağladığı alanlarda da hükümete iktisadi ve mali danışmanlık yapar. Hükümet ulusal düzeydeki ekonomik projelerini hayata geçirme aşamasında her daim Merkez Bankası ile işbirliği içerisindedir. Hükümet’in en temel ekonomik amacı her kesimden vatandaşı ilgilendiren mal ve hizmet fiyatlarının istikrarını sağlamak yani fiyatların aşırı veya dengesiz yükselmesinin önüne geçmektir. Bu amaç doğrultusunda çeşitli tedbirler alır.  Bu tedbirlerin bir kısmı hükümetin bütçe dediğimiz yol haritası ile alınırken bir kısmı da genel olarak para politikası dediğimiz piyasadaki para, döviz ve altın miktarını ayarlama işlemleri ile yapılır. 

Piyasadaki bu tip ayarlamaları yapma görevi kuruluş kanunu ile Merkez Bankası’na verilmiştir.  Kuruluş Kanununa göre Banka; Açık Piyasa İşlemi denen hazine bonosu veya döviz alım satımı yapmak, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak ve ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmekle görevlendirilmiştir.

Bu yetki ve görevlerle donatılmış Merkez Bankasının geçtiğimiz günlerde normal günlerde 50 milyon, istisnai günlerde 100 milyon dolar satarak piyasada önemli rol oynayacağı açıklaması, bir başka deyimle piyasanın merkezine geçmesi, beni memnun etmişti. Hele ki hemen arkasından Merkez Bankası Başkanı’nın “normal bir gün devam ederken istisnai güne geçiş olabilir” demesi Merkez Bankasının piyasa yapıcılığında önemli bir mesafe aldığını göstermektedir. Çünkü Merkez Bankası fiyatların istikrarını korumak için neler yapacağını ve bunu hangi büyüklükte yapacağını önceden söylemiş bulunuyordu. Bu şekliyle duyurulan tedbir piyasadaki diğer oyuncuların bu tedbirleri dikkate alarak hareket etmesini zorunlu kılmıştır. Bu sayede piyasanın yönüne göre para arz ve talebinin dengelenmesi ve çok olağanüstü bir durum meydana gelmedikçe piyasayı sarsacak, başka bir anlatımla ekonomik krizi başlatacak, durumların önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Bunun ötesinde Merkez Bankasının normal ve olağanüstü gün ayırımına gitmesi, hem kendisinin dinamik bir bakış açısıyla piyasayı gün içerisinde de takip ettiği hem de duruma göre B planının varlığını gösterir. Esnek bir uygulama planı her zaman değişik senaryolara karşı kurumların sağlam duruşunu pekiştirir.

Merkez Bankası Başkanının bu açıklamasından sonraki süreçte de hükümetten bu açıklama aleyhine herhangi bir açıklama gelmemesi, hükümet ile Merkez Bankası’nın uyum içinde çalıştığını göstermektedir. Akla hemen Merkez Bankasının bağımsız olması gerekir şeklinde bir ezber gelse de, Merkez Bankası’nın “amaç yönünden” herhangi bir bağımsızlığı olmadığı ve temel amacın fiyat istikrarını sağlamak olduğu, Bankanın bu amaca ulaşmak konusunda kullanacağı “araçlar yönünden” bir bağımsızlığı olduğunun anlaşılması gerektiği bilinmelidir. Diğer bir deyişle Merkez Bankası, fiyat istikrarı amacına ulaşmak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan belirleme yetkisine sahiptir. Bu da Merkez Bankasının, bir çok gelişmiş ülke merkez bankalarındaki uygulamalara paralel olarak, kanunen araç bağımsızlığına sahip olduğu anlamına gelmektedir. 
Bir sonraki Para Politikası Kurulu toplantısına kadar devam edecek bu politika hem Bankanın ilerleyen zamanlar için uygulayacağı politikalar hem de piyasa oyuncuları için yol gösterici nitelikte olacaktır.

24.01.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.