506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Ek 5. maddesinin birinci fıkrasının 3395 sayılı Yasa ile eklenen IV. bendinde yer alan “Azotlu gübre ve şeker sanayiinde, ...” ibaresinin Anayasa Mahkemesi tarafından kaldırılarak hayatımıza sessiz sedasız girmesi ve daha sonraki uygulama (daha doğrusu uygulayamama) keşmekeşiyle tanışmıştık fiili hizmet zammı ile, geriye dönük iptal-asıl bildirgeleri vererek ve bir sürü soru işaretleriyle uygulamaya başlamıştık.
506 sayılık Kanuna göre, Fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışan Çelik, demir ve tunç döküm, Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde, Patlayıcı maddeler yapılmasında, Kaynak işlerinde çalışan işçiler itibari hizmet kapsamına girmişti. Tanımlanan işyerleri ve işlere bakıldığında açık olmayan kavramlar herkes de soru işaretleri oluşturmuştu. Kapsamdaki İşler/İşyerleri ve Sigortalılar önceki uygulamadaki karışık ve göreceli kavramlar giderilerek anlaşılır bir şekilde sınıflandırılmıştır. Dikkat çeken bir diğer hususta Eklenecek Gün Sayısının işin kapsamına göre değişiklik göstermesidir. Önceki uygulamada 90 gün sabit olmuştu. İlgili tebliğin 5.maddesindeki tabloda bu hususlar görülmektedir.
Madde-5
Kapsamdaki İşler/İşyerleri |
Kapsamdaki Sigortalılar |
Eklenecek Gün Sayısı |
1) Kurşun ve arsenik işleri |
1) Kurşun üretilen galenit, serüzit, anglezit gibi cevherlerin çıkarılmasına ilişkin maden ocağı işlerinde çalışanlar. 2) Kurşunlu madenlerden yahut içinde kurşun bulunan kül, maden köpüğü, kurşun fırın kurumu, üstübeç artığı ve benzeri maddelerden kurşun üretimi için yapılan izabe işlerinde çalışanlar. 3) Antimuan, kalay, bronz ve benzeri maddelerle yapılan kurşun alaşımı işlerinde çalışanlar. |
60 |
4) Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde çalışanlar. |
90 |
|
2) Cam fabrika ve atölyeleri |
1) Cam yapımında kullanılan ilkel maddeleri toz haline getirme, eleme, karıştırma ve kurutma işlerinde (bu işleri yapmak üzere tam kapalı odalar içinde otomatik makineli tesisat veya çalışma ortamındaki tozları sağlık için tehlike oluşturmayacak düzeye indiren havalandırma tesisatı bulunmadığı takdirde) çalışanlar. 2) Eritme işlerinde (otomatik besleme fırınlarıyla çalışılmadığı takdirde) çalışanlar. 3) Ateşçilik işlerinde çalışanlar. 4) Üfleme işlerinde (tamamen otomatik makinelerle yapılmadığı takdirde) çalışanlar. 5) Basınçla yapılan cam işlerinde (cam tazyiki işleri) çalışanlar. 6) Ayna camı sanatında potalı cam dökümü işlerinde (potalar kalıp masasına mekanik araçlarla taşınmadığı takdirde) çalışanlar. 7) Camı fırın başından alma işlerinde çalışanlar. 8) Yayma fırınlarında düzeltme işlerinde çalışanlar. 9) Traş işlerinde çalışanlar. 10) Asitle hak ve cilâlama işlerinde çalışanlar. 11) Basınçlı havayla kum püskürten cihazlarla yapılan işlerde (çalışma ortamındaki tozları sağlık için tehlike oluşturmayacak düzeye indiren havalandırma tesisatı bulunmadığı takdirde) çalışanlar. 12) Pota ve taş odalarında görülen işlerde çalışanlar. |
60 |
3) Cıva üretimi işleri sanayii |
1) Cıva izabe fırınlarında görülen işlerde çalışanlar. 2) Elementer cıva bulunan ocaklarda görülen işlerde çalışanlar. |
90 |
4) Çimento fabrikaları |
1) İlkel maddeleri kırma, ufalama, ezme, eleme ve karıştırma işlerinde çalışanlar. 2) Otomatik fırınlarda pişirme işlerinde çalışanlar. 3) Klinkeri öğütme, eleme, torba ve fıçılara koyma işlerinde (otomatik olarak tozun etrafa yayılmasını önleyici bir düzenleme yapılmadığı takdirde) çalışanlar. |
60 |
5) Kok fabrikalarıyla termik santraller |
1) Ateşçilik, ocak temizliği, jeneratör, doldurma, boşaltma ve temizleme işlerinde çalışanlar. 2) Kimyasal arıtma işlerinde çalışanlar. 3) Gazın geçtiği cihaz ve boruların onarılması ve temizlenmesi işlerinde çalışanlar. 4) Kok fabrikalarında kömür ve ocak işlerinde çalışanlar. 5) Elektrik enerji üretim santrallerinin kazan dairesindeki ateşçilik, kül ve kömürlerin taşınması işlerinde çalışanlar. 6) Termik santrallerle her çeşit buhar kazanlarının kazan dairesindeki ateşçilik, kül ve kömürlerin taşınması işlerinde çalışanlar. |
60 |
6) Alüminyum fabrikaları |
1) Alüminyum oksit üretimi işlerinde çalışanlar. 2) Alüminyum bronzu hazırlama işlerinde çalışanlar. 3) Alüminyum madeni üretimi işlerinde çalışanlar. |
60 |
7) Demir ve çelik fabrikaları |
1) Demir izabe fabrikalarında cevherin demire çevrilmesi işleriyle boru fabrikalarının fırın ve döküm dairelerinde yapılan işlerinde çalışanlar. 2) Çelikhanelerin çelik yapılan fırınlarıyla bunların teferruat ve eklentilerinden olan ikinci derecedeki fırınlarda ve konvertörlerde yapılan işlerinde çalışanlar. 3) Sıvı haldeki demir ve çeliğin tesisat ve teçhizatla veya mekanik olarak taşınmasına ilişkin işlerde çalışanlar. 4) Sıcak veya sıvı haldeki cürufun taşınması ve işlenmesi işlerinde çalışanlar. 5) Haddehanelerde (soğuk demirle çalışılan haddehaneler hariç), fırınlarda, hadde serilerinde, haddehaneyi kızgın veya sıvı çelik yahut demirle besleyen tesisat ve araçlarla görülen işlerle kızgın halde olan yarı mamul parçaların kesilmesi ve hazırlanması işlerinde çalışanlar. |
90 |
8) Döküm fabrikaları |
1) Döküm kalıp ve maçalarının yapılması ve döküme hazır duruma getirilmesi işlerinde çalışanlar. 2) Döküm şarjının hazırlanması ve her çeşit maden eritme (izabe) fırınlarının döküme hazır duruma getirilmesi işlerinde çalışanlar. 3) Maden eritme ve dökme işlerinde çalışanlar. |
60 |
9) Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler |
1) Asit için hammaddelerin hazırlanması işlerinde çalışanlar. 2) Asidin yapılma safhalarındaki işlerinde çalışanlar. 3) Baca gazlarından asit elde edilmesi işlerinde çalışanlar. |
90 |
10) Yeraltı işleri |
Maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlar. |
180 |
11) Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler |
Doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile yapılan işlerde çalışanlar. |
90 |
12) Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler |
1) Su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerden 20-35 metreye kadar derinlik veya 2-3,5 kg/cm2 basınçta yapılan işlerde çalışanlar. |
60 |
2) Su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerden 35-40 (40 hariç) m. derinlik veya 3,5-4 (3,5 hariç) kg/cm2 basınçta yapılan işlerde çalışanlar. 3) Dalgıçlık işinde çalışanlar. |
90
|
|
13) Türk Silâhlı Kuvvetlerinde |
Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar. |
90 |
14) Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilatında |
Asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen süreler dahil polis, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilâtı mensupları. |
90 |
15) İtfaiye veya yangın söndürme işleri |
Yangın söndürme işlerinde çalışanlar. |
60 |
Daha önceki tebliğde işveren hissesi 2 puan arttırılarak (Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi % 22 bunun % 9'u sigortalı hissesi, % 13'ü işveren hissesidir) ve Aylık Hizmet Prim Bildirgesinde 3 Nolu Kanun Maddesi seçilerek uygulanmaktaydı.
Yeni tebliği bir örnek ile açıklamak gerekirse, döküm işiyle uğraşan bir işyerinin Eklenecek Gün Sayısı 60 gün olacaktır. Buna göre tebliğin 7.Maddesinde belirtildiği gibi Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi % 21 olacaktır. (EK-1 Prim Oranları Tablosu)
Madde-7
a) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olanlardan;
1) 60 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 12 işveren hissesi olmak üzere % 21,
2) 90 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 12,5 işveren hissesi olmak üzere %21,5,
3) 180 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 14 işveren hissesi olmak üzere % 23,
b) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olanlardan;
1) 60 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 14,33 işveren hissesi olmak üzere % 23,33
2) 90 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 16 işveren hissesi olmak üzere % 25,
3) 180 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 21 işveren hissesi olmak üzere % 30,
Yeni düzenlemeye göre 3 nolu madde kaldırılarak yerine eklenecek gün sayısına göre uygun olan kanun maddesi seçilerek bildirgelerin gönderilmesi gerekmektedir. Örneğimizde vermiş olduğumuz Döküm işi yapan işyeri 29 nolu Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışıp 60 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar maddesini seçerek Aylık Hizmet ve Prim bildirgesini göndermesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanuna yeni düzenlenen Aylık Hizmet ve Prim bildirgesine ait kodları aşağıdaki gibidir.
01 |
Hizmet Akdi İle Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışanlar |
02 |
Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Çalışanlar |
07 |
3308 Sayılı Kanunda Belirtilen Aday Çırak, Çırak Ve Mesleki İşletmelerde Eğitim Gören Öğrenciler |
13 |
Tüm Sigorta Kollarına Tabi Olup İşsizlik Sigortası Primi Kesilmeyenler İle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülke Vatandaşlarından Hizmet Akdine İstinaden Çalışanlar |
14 |
Libya’da Çalışanlar |
19 |
Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri Bünyesinde Oluşturulan Tesis Atölye Ve Benzeri Ünitelerde Çalıştırılan Hükümlü Ve Tutuklular |
20 |
İstisna Akdine İstinaden Almanya'ya Götürülen Türk İşçiler |
21 |
Türk İşverenler Tarafından Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelere Götürülerek Çalıştırılan Türk İşçileri |
22 |
Meslek Liselerinde Okumakta İken Veya Yüksek Öğrenimleri Sırasında Zorunlu Staja Tabi Tutulan Öğrenciler |
23 |
Harp Malulleri İle 3713 Ve 2330 Sayılı Kanunlara Göre Vazife Malullüğü Aylığı Alanlardan Kısa Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Olanlar |
24 |
Harp Malulleri İle 3713 Ve 2330 Sayılı Kanunlara Göre Vazife Malullüğü Aylığı Alanlardan Kısa Ve Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Olanlar |
25 |
4447 Sayılı Kanun Gereğince İşsizlik Ödeneği Almayıp Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen Eğitimlere Katılan Kursiyerler |
26 |
4447 Sayılı Kanun Gereğince İşsizlik Ödeneği Alıp Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen Eğitimlere Katılan Kursiyerler |
27 |
4447 Sayılı Kanun Gereğince İşsizlik Ödeneği Alıp Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen Eğitimlere Katılmayan Kursiyerler |
28 |
4046 Sayılı Kanunun 21 İnci Maddesi Kapsamında İş Kaybı Tazminatı Alanlar |
29 |
Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışıp 60 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
30 |
İşsizlik Sigortası Hariç 60 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
31 |
Harp Malulleri İle 3713 Ve 2330 Sayılı Kanunlara Göre Vazife Malullüğü Aylığı Alanlardan Kısa Ve Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Olup 60 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
32 |
Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışıp 90 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
33 |
İşsizlik Sigortası Hariç 90 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
34 |
Harp Malulleri İle 3713 Ve 2330 Sayılı Kanunlara Göre Vazife Malullüğü Aylığı Alanlardan Kısa Ve Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Olup 90 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
35 |
Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışıp 180 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
36 |
İşsizlik Sigortası Hariç 180 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
37 |
Harp Malulleri İle 3713 Ve 2330 Sayılı Kanunlara Göre Vazife Malullüğü Aylığı Alanlardan Kısa Ve Uzun Vadeli Sigorta Kollarına Tabi Olup 180 Gün Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışanlar |
38 |
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmış Ülke Vatandaşı Olup Türkiye’de Çalışanlar, Birleşik Krallıkta İkamet Edenler Ve İsviçre Vatandaşı Olanlardan Uzun Vadeli Sigorta Kolunu Tercih Edenler |
39 |
Birleşik Krallıkta İkamet Edenler Ve İsviçre Vatandaşı Olanlardan Uzun Vadeli Sigorta Kolunun Uygulanmasını Talep Etmeyenler |
40 |
Kısa Çalışma Ödeneği Alanlar |
Kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışanlarla sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılmaz
Kontrol, denetim ve idareciliğin gerektirdiği gözlem ve benzeri amaçlarla kısa süreli çalışmalar, bu işlerin fiilen yapılmayıp işin yönetim görevinin yapılması ile birinci fıkrada yer alan tablodaki işleri yapmakla birlikte işin otomasyonla yapılması, ileri teknolojilerin kullanılması gibi sebeplerle riskin ve zararlı faktörlerin etkilerinin ortadan kalktığı durumlarda sigortalılar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılmaz. (burada dikkat edilmesi gereken husus işi fiilen yapan kişiler kapsamdadır)
Belirtilen işyeri ve işlerden aynı anda birden fazlasına tabi olan sigortalılara en yükseğine göre fiili hizmet süresi zammı verilir.
Fiili Hizmet kapsamında çalışan sigortalıların ücretsiz izinde geçen süreleri ile (13) ve (14) numaralı sıralarda belirtilen sigortalılar hariç olmak üzere, söz konusu maddede belirtilen işlerde fiilen çalışılmayan ücretli izin, sıhhi izin, yıllık izin, eğitim ve kurs süreleri ile resmi tatil günleri fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilmez. Buna göre yukarıda sayılan nedenleri fiilen işte çalışılmayan süreler olarak genelleyebiliriz. 506 sayılı kanundaki uygulamada bu şekilde olmuştu. Fiilen çalışılmayan günler normal çalışma olarak bildirilerek eksik olan günler içinde her iki bildirge için eksik gün formu verilerek yapılmaktaydı. Yeni uygulama ile ilgili tebliğde bir açıklama yoktur ama uygulamanın bu şekilde yapılacağı önceki tebliğlerden çıkartabiliriz. Ücretsiz izin, yıllık izin vb. durumlarda fiili hizmet kapsamından sayılmaması anlaşılmaktadır ama Resmi Tatil günlerinin de kapsam dışında tutulmasının bizce mantıklı bir sebebi yoktur. Uygulamayı zorlaştırıcı gereksiz bir detaydır.
Ek: PRİM ORANLARI TABLOSU'nu bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız
30.12.2008
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.