Dr. Ufuk ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
ufuk@proymm.com

Factoring Nedir? Muhasebe Uygulamaları

Factoring, iç ve dış ticarette vadeli   satış yapan firmaların,bu satışlarından doğan henüz tahsil edilememiş alacaklarını Factoring şirketine devir etmesi ve alacaklarını kısa sure içerisinde nakte dönüştürmede kullanılan finansal bir çözümdür.Bu şekilde factoringe alacaklarını devir eden firmalar daha kolay ve hızlı finansman sağlamakta,işgücü ve zaman açısından daha avantajlı konuma geçmektedir.

Factoring sözleşmesinde 3 taraf vardır;

Factoring şirketi(Factor):Alacaklı firmanın alacaklarını devir alıp karşılığında peşin ödeme yapan firma.

Borçlu firma(Alıcı):Alacaklı firmaya borcu olan firma

Alacaklı firma(Satıcı):Alacaklarını factorınge devir eden firma

 

Factorıng türleri; 

Yurtiçi Factoring:Satıcı ve alıcının aynı ülke sınırları içerisinde  vadeli yapmış olduğu satışları  factore devredilmesini içerir.

Yurtdışı  Factoring:Farklı ülkelerde bulunan alıcı ve satıcının yapmış olduğu ihracaat veya ithalatı kapsayan satışların  factor tarafından tahsili ve takibini içerir.

Rücu Edilebilir Factoring:Alacağın ödenmeme riski factoring tarafından üstlenilmez.Tahsili gerçekleşmeyen alacaklar için factoringin satıcıya rücu hakkı vardır. 

Rücu Edilemez Factoring:Alacağın tahsil edilememe riski tamamen factoring şirketine ait olmaktadır. 

Vadeli Factoring: Satıcının faktor'den aylık kredili satışların ortalama vadesi üzerinden ay sonlarında toplu tahsilat yaptığı, faktor'den avans almadığı , ödemelerin vade sürelerinin sonunda yapıldığı faktoring türüdür. 

Bildirimli Factoring: Bu faktoring türünde satıcı, kendi adına hazırladığı faturada alacağın muhatabının faktor kuruluş olduğunu belirtir. Faturaların üzerine ödemenin vadede doğrudan faktor'e yapılmasına ilişkin bir ihbar notu konulmaktadır. 

Bildirimsiz Factoring: Satıcının kredili olarak satacağı malları peşin bedelle faktor'e satması, faktor'un da satıcıya malların alıcıya teslimi ve bedelinin sağlanması için vekalet vermesi yoluyla yürütülmekte, faktor'un mevcudiyeti alıcıya duyurulmamaktadır. 

Gayrikabil-i rücu ihracat factoring: Satıcı, malı sevkeder ve düzenlemiş olduğu faturanın aslına temlik şerhi koyarak ve ödemenin muhabir faktor'e yapılmasını beyan ederek müşterisine (alıcıya) gönderir ve bir suretini de faktor'e teslim eder.  

Kabil-i rücu ihracat faktoring: Satıcı uzun süredir çalıştığı ve iyi tanıdığı alıcılarda risk görmediği durumlarda ihracat alacaklarından doğan haklarını faktor'a kabil-i rücu temlik edebilir. Bu tür işlemde, faktor; alacağın takibi ve tahsilini üstlenir, vadeden önce ön ödeme yapabilir. Ancak, alacakların tahsil edilmeme riski ile ilgili tüm sorumluluk satıcıya aittir.
 

Factoring Maliyeti; 

Factoring firması tarafından; ön ödemenin yapıldığı andan tahsilata kadar geçen süre için, kullanılan fona uygulanan, iç ve dış piyasa koşulları dikkate alınarak belirlenen faiz oranıdır.   

Factor yapılan bu hizmetin karşılığında satıcının devretmiş olduğu alacaklar üzerinden fatura tutarı ,fatura vadesi ve işin riski üzerinden  komisyon alır. 
 

Factorin işlemini örnekle gösterelim; 

Ön Ödeme oranı:%80

Factoring Komisyonu:%2

Factoring Faizi:%90 /YIL

Vade: 30 gün

BSMV :%5

 

ABC işletmesi 200.000,00 YTL lik faturasını %80 ön ödemeli olarak factoringe, komisyon ve bsmv si kesilerek devrediyor. 

Temlik Edilen fatura tutarı:200.000 ytl

Komisyon tutarı:2.000 ytl

Komisyon BSMV si:100 ytl

Yapılacak Ön ödeme:160.000

Komisyon ve BSMV:2.100 YTL

Ödenecek tutar:157.900 ytl 

30 gün sonra kullandırılan ön ödeme için hesaplanan faiz: 

Günlük vade farkının yüzde olarak belirlendiği durumlarda,standart da vade farkının hesaplanmasına dair bir yönlendirme yer almamıştır.Böyle bir durumda faiz iç iskonto yöntemi ile hesaplanabilir.

İç iskonto yöntemi, senet üzerindeki vadeye kadar olan gün farkı ve faiz (iskonto) haddi dikkate alınarak senedin hali hazır değeri üzerinden iskonto tutarı hesaplaması esasına dayanmakta olup, hesaplamada aşağıdaki formül kullanılır.  

F= A - (A.360) = A.m.t  

(m.t) + 360 m.t.360  

F: Hesaplanan iskonto tutarı,  

A: Senedin nominal değeri,  

t: Senedin vadesine kalan gün sayısı,  

m: Faiz (iskonto) oranı
 

örneğimize dönersek; 

F:157.900*0,90*30/360=11.842ytl 

Faizin BSMV si:592,1 

Toplam Maliyet=2.100+12.434,1=14.534,1 

Factör kalan bakiyeyi=40.000-12434,1=27.565,9 ytl ödeyecektir.

           

*Factoringten önce ki satışta Müşteriye Kesilen Faturanın Muhasebeleştirilmesi 

__________    /    /      ____________

    120.01 ABC Firması    200.000

            600. YURTİÇİ SATIŞLAR       169.491

            391.HESAPLANAN KDV         30.509   

 

*  Müşteriden Alacağın Factoring Şirketine Devri 

__________    /    /      ____________

    120.02  .200.000

                                 120.01 ABC Firması     200.000 

12. TİCARİ ALACAKLAR hesap grubu altında boş bulunan 123. Nolu hesaptada izleyebiliriz. 

__________    /    /      ____________ 

123.01 FAKTORIN ALACAKLARI            200.000

                120.02 ........Factoring Firması                    200.000 
 

*  Factoring Firmalarından Ön Ödeme Alınması 

__________    /    /      ____________

102. BANKALAR                                        157.900

            123.01 FACTORİNG ALACAKLARI                     157.900 



 

*   Factoring Firmasının Komisyon ve Faiz Kesimi 

__________    /    /      ____________

780.FİNANSMAN GİDERLERİ      14.534,1

       780.01. Factoring Faiz Gideri

       780.02. Factoring Komisyon Gideri  

            123. FACTORİNG ALACAKLARI             14.534,1

                     123.01   .......Factoring Firması                    

 

*  Factoring Firmalarından Kalan  Bakiyenin  Alınması 

__________    /    /      ____________

102. BANKALAR                                        27.565,9

            123.01 FACTORİNG ALACAKLARI                     27.565,9 

 

Factoring firmasına kıymet evrak temlik edildiğinde ise 101 ALINAN ÇEKLER ve  ALACAK SENETLERİ hesaplarında takip edilir. 

Örneğin ;100.000 ytl değerinde elimizde çekimiz olsun ve factoringe devir edelim. 

__________    /    /      ____________

120. ALICILAR                     100.000

    120.02 ........Factoring Firması

            101. ALINAN ÇEKLER                   100.000

ve/veya

121. ALACAK SENETLERİ                       xxx   

                    

*Yurt dışı alacakların dövizli olması ve bu durumda ortaya kur farkı (lehte veya aleyhte) çıkması söz konusudur.örneğin,  

İhracat bedeli fob usd:200.000 usd

İhracat günü Döviz alış kuru:1,200ytl

200.000*1200=240.000

 

Tahsilatın yapıldığı gün kur:1.202ytl

200.000*1202=240.400 ytl

Vade :30 gün:

 

Factoring Komisyonu:%2

Factoring Faizi:%90 YIL

BSMV :%5

 

Komisyon tutarı:4.808 ytl

Komisyon BSMV si:240.4ytl 

 

30 gün sonra kullandırılan ödeme için hesaplanan faiz: 

240.400*0,90*30/360=18.000 ytl

Faizin BSMV si:900 ytl

 

Toplam Maliyet=5.048.4+18.9000=23.948,4 ytl 

 

*  Yurt Dışına İhracat Faturası Kesilmesi 

__________    /    /      ____________

120. ALICILAR                     240.000

    120.03     ABC

            601. YURTDIŞI SATIŞLAR 240.000

______________________________

 

*  Yurt Dışındaki Müşteriden Alacağın Factoring Firmasına Devredilmesi 

__________    /    /      ____________

123. ALICILAR                     240.000

    123.01  ........Factoring Firması

            120. ALICILAR                          240.000

                         120.03 ABC Firması 

 

*  Factoring Firmasından  Ödeme Alınması 

__________    /    /      ____________

102. BANKALAR                                        216.451,6

            123. FACTORİNG ALACAKLARI              

                     123.01 .......Factoring Firması          216.051,6

            601. YURTDIŞI SATIŞLAR                      400

                    601.02 İhracattan Doğan Kur Farkı         

 

 

*  Factoring Firmasının Komisyon ve Faiz Kesimi 

__________    /    /      ____________

780.FİNANSMAN GİDERLERİ      23.948,4

       780.01. Factoring Faiz Gideri

       780.02. Factoring Komisyon Gideri  

            123. FACTORİNG ALACAKLARI             23.948.4

                     123.01 .......Factoring Firması

 

*  Firmanın Yurt Dışı Factoring Alacaklarını Değerlemesi 

 

*  Dönem Sonrası Lehte Kur Farkları;

__________    /    /      ____________

123. FACTORİNG ALACAKLARI             400

         123.01 .......Factoring Firması

            646. KAMBİYO KARLARI                           400           

______________________________ 

           

*  Dönem Sonrası Aleyhte Kur Farkları;

__________    /    /      ____________

656. KAMBİYO ZARARLARI                                 400

123. FACTORİNG ALACAKLARI                        400

                  123.01 .......Factoring Firması

24.06.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.