Dr. Ufuk ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
ufuk@proymm.com

Kredi Kartlı Satışlar İle İlgili Sorunlar Ve Muhasebe Kayıtları

Kredi kartı kullanımının yaygınlaşması ve işletmelerde nakit yerine kredi kartı ile yapılan satışların artış göstermesi üzerine,söz konusu satış şeklinin muhasebeleştirilmesi önem kazanmıştır.vergici olmamız nedeniyle önce işin vergisel boyutu ile ilgili önemli yaşanan durumları arz etmek istiyorum.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir edilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması şeklinde tanımlanmış; aynı maddenin 4. bendinde de "defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmaması" hali resen takdir sebeplerinden biri sayılmıştır.

Firma  tarafından verilen hizmet karşılığında kredi kartı ile ödeme kabul edilmek suretiyle elde edilen hasılat yönünden yapılan bazı vergi incelemelerinde ,  bazı firmalar pos hesaplarını muhasebeye intikal ettirmediği için veya muhasebe bu kayıtları işleme almadığı için , bu şekilde elde edilen kredi kartlı hasılata ilişkin herhangi bir hesabın kayıtlarda bulunmadığı, tüm satışların peşin satış gibi yasal defterlere kaydedildiği görüldüğünden ,ödeme kaydedici cihaz kullanılarak düzenlenen perakende satış fişleri ile bankadan gönderilen kredi kartı harcama belgelerinin tarih ve saat bazında karşılaştırılması yapılarak bir kısım hasılatın kayıt dışı bırakıldığının tespiti üzerine, dönemler itibarıyla belirlenen hasılat tutarından, iç iskonto yöntemiyle hesaplanan katma değer vergisi ile, ihtilaflı dönemde yasal kayıtlara intikal ettirilmeyen ve kredi kartı tahsili nedeniyle ödenen komisyon bedeli ve varsa cari yıl zararı düşülerek cezalı tarhiyatlar  yapılmıştır.

Yargıya intikal ile  bazı yargı yerleri, verilen hizmet bedellerinin bir kısmının nakit, bir kısmının kredi kartı ile bazen iki ayrı kredi kartı kullanılarak ödendiği, bazı müşterilerin nakit ihtiyacı için de kredi kartı kullanıldığı yolundaki davacı iddialarının inceleme elemanınca dikkate alınmadığı kabul edilerek tarhiyat eksik incelemeye dayalı olduğu gerekçesiyle kaldırmış ise de, dosya içeriğinden, inceleme elemanınca, bankadan alınan ayrıntılı kredi kartı dökümleri ile mükellef kurum tarafından aynı dönem için düzenlenen yasal hasılat belgelerinin karşılaştırılması sırasında, belgeler üzerinde yazılan tarih ve saat bilgileri de kullanılmak ve ayrıca yazar kasa fişi ve slip tutarlarının bölünmüş olabileceği de dikkate alınmak suretiyle, kredi kartlı hasılatın kayıtlara ne ölçüde yansıtıldığının tespit edilmesi üzere,Danıştay 213 sayılı yasanın V.U.K. 3. maddesinin son fıkrası uyarınca iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan bir durumun iddia olunması halinde, ispat külfeti bunu iddia eden tarafa ait olup, bu iddiayı kanıtlayacak ve yapılan incelemenin noksan sayılmasını gerektirecek somut bilgi ve belgeye dayanılmaması nedeniyle söz konusu inceleme üzerine yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık görmemiştir,bu yüzden firma aleyhine verilen birçok vergi mahkemesi kararını Danıştay onamıştır.

Lütfen kredi kartı ile satış yapan firmalar bunları yazarkasa fişi veya fatura ile belgeleyin, sonra bu hesaplarınızı bünyenizde muhasebe tutuyorsanız, bünyenizdeki muhasebe departmanında, muhasebe bürosuna gönderiyorsanız da muhasebe bürosunun bu hesapları işlemesine hem yardımcı olun hem otokontrolü sağlayın.

Her firma sahibinin muhasebecisinden detaylı mizan isteme alışkanlığını edinmesini istiyorum. bunu aylık da yapabilirsiniz, geçici vergi dönemlerinde de yapabilirsiniz.

Bakın cari hesaplarınız, kredili satışlarınız, bankalarınız doğru işlenmiş mi,dönem sonlarındaki değerlemelerinizin çalışma kağıdını isteyiniz,biz bunları kayıtlara alamayız diyen meslek mensubu arkadaşları zorlayın.

Muhasebe sadece yalan yanlış idareye beyanların tahakkuka bağlanması değildir.

Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre kayıtların tutulması demek, mükellefin evrakları getirdiği takdirde işlenmesi,yada getirmedin diyerek geleni kayıtlara aldık demek değildir.

Uygulamadan gelen bu uyarılardan sonra kredili satışların yorumlarını anlatıp uygulamaya dair örnekler vermek istiyorum.

Maliye Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde (MSUGT) temel mali tablolardan biri olarak ifade edilen ve açıklama konusu edilen bilanço, aktif ve pasif hesaplara, aktif hesaplar da “I. Dönen Varlıklar” ve “II. Duran Varlıklar” hesap sınıflarına ayrılmıştır.

Dönen varlıklar hesap sınıfı; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarından oluşur.

Dönen varlıklar; hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar,stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar şeklinde bölümlenir. Dönen varlıklar hesap sınıfında yer alan “10 Hazır Değerler”,Kredi Kartları ile Yapılan Satışların Tekdüzen Hesap Planına Göre muhasebeleştirilmesi   nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevrilebilme imkanı bulunan varlıkları (menkul kıymetler hariç)kapsar.

Dolayısıyla hazır değerlerin en büyük özelliği, nakit olarak elde veya bankada bulunması  ve istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya dönüştürülme imkanının bulunmasıdır. Hazır değerler hesap grubunda yer alan “108 Diğer Hazır Değerler” ana hesabı ise, nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar,tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar) gibi değerleri kapsar.

Bununla birlikte, uygulamada bazı işletmelerce kredi kartları ile yapılan satış işlemlerinin “100 Kasa” ya da “102 Bankalar” hesabının borçlandırılması suretiyle izlendiği görülmektedir. Bu şekilde yapılan muhasebe kayıtlarının ise ticari işletmeler için sıkıntı oluşturabileceği bir gerçektir. Yukarda arz ettiğim üzere Resen takdir e giden farklı incelemelere gebe bırakır firmayı.

Bilindiği üzere tekdüzen hesap planında aktifte yer alan hesap sınıf ve grupları muhasebedeki “Tam Açıklama” kavramı çerçevesinde değerlerin likit olma özelliğine göre, pasifte yer alan hesap sınıf ve grupları ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru ödenme çabukluğuna göre sıralanmıştır. Örneğin “10 Hazır Değerler” hesap grubunda yer alan ana hesaplar paraya dönüşme hızlarına göre (likit olma özelliğine göre) “100 Kasa” hesabından başlanarak en az likit değere doğru sıralanmıştır. Bu doğrultuda işletmelerin kredi kartı karşılığında yapmış oldukları satışlarını “100 Kasa” ya da “102 Bankalar” hesabında izlememeleri gerekmektedir.

İşletme kredi kartı ile yapmış olduğu satışların bedelini banka ile yapmış olduğu sözleşmede belirtilen bloke süresinin sonunda alabilmektedir. Bu bloke süreleri satıcı firma (üye işyeri) ile banka arasında yapılan sözleşmede değişen sürelerde hesaba geçme olarak Kararlaştırılabilmektedir.

Gün sayısı kredi kartını çıkaran bankaya göre değişmekte, bloke süresi ne kadar azalırsa faiz oranı da o kadar yükselmektedir. Bloke süresi arttıkça bu oran düşmekte olup bankanın tavan süresinde komisyon oranı yüzde 0 olmaktadır. Bu durumda “108 Diğer Hazır Değerler” hesabı kullanılması gerekmektedir.

Kredi kartları ile yapılan satışlar neticesinde banka tarafından komisyon kesilerek   hemen satıcı firma hesabına aktarılan satış bedellerinin hazır değer kaybına uğraması nedeniyle hazır değer olarak nitelendirilmesi mümkün olmayacaktır.  Bu doğrultuda satış bedellerinin “108 Diğer Hazır Değerler” hesabı yerine “127 Diğer Ticari Alacaklar”  hesabına kaydı gündeme gelecektir.

Bununla birlikte, kredi kartları ile yapılan satışlarda banka tarafından satış bedelleri üzerinden kesilen komisyon tutarlarının üye işyerine uygulanan ticari hizmetin bir karşılığı, bedeli olduğu; dolayısıyla da satış bedellerinin “108 Diğer Hazır Değerler” hesabında izlenmesinin gerekliliğini savunanlar da bulunmaktadır. Fakat, söz konusu hizmetten alınan komisyon tutarı, satış bedelinin değer kaybına uğradığını “108 Diğer Hazır Değerler” hesabına kaydının yapılmaması gerektiğini göstermektedir.

Banka Tarafından Komisyon Kesilmemesi Durumunda bir örnek;

Aktif ltd.Şti., 05.01.2008 tarihinde kredi kartı karşılığında yüzde 18 KDV hariç 1000.YTL ye ticari mal satmıştır.  

05 /01/2008	BORÇ	ALACAK
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER                   108.01 Kredi Kartı Slipleri                      600 YURT İÇİ SATIŞLAR                                                  600.01 Kredi Kartlı Satışlar                      391 HESAPLANAN KDV                                                          391.01 % 18 KDV                                              05.01.2008 tarihinde kredi kartı karşılığında satılan ticari mallar kaydı.	1.180,00	1.000,00      180,00

Satış bedeli, banka ile yapılan sözleşme gereği Tavan günün sonunda(31.gün kabul edelim) şirket hesabına yatırıldığında ise aşağıdaki muhasebe kaydı yapılarak satış tutarları bir taraftan “102 Bankalar” hesabına aktarılacak, diğer taraftan “108 Diğer Hazır Değerler” hesabı kapatılacaktır.

Kredi Kartları ile Yapılan Satışların Tekdüzen Hesap Planına Göre Muhasebeleştirilmesi  

05/02/2008	BORÇ	ALACAK
102 BANKALAR 102.01 ....Bankası         108 DİĞER HAZIR DEĞERLER         108.01 Kredi Kartı Slipleri       Banka ekstresi gereği…..Bankası hesabına aktarılan kredi kartlı satış tutarları	1.180,00	1.180,00

 
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü üzere şirket tarafından kredi kartı karşılığında yapılan satış sonrasında satış tutarı, banka ile yapılan anlaşma uyarınca 31 nci günün sonundan itibaren şirket hesabına geçirilecektir. Dolayısıyla banka tarafından komisyon uygulaması söz konusu olmayacak, satış tutarı şirket açısından değer kaybına uğramaması nedeniyle “108 Diğer Hazır Değerler” hesabında izlenebilecektir.
 

Banka Tarafından Komisyon Kesilmesi Durumunda bir örnek;

Aktif ltd.şti. 05.01.2008 trihinde 500.-YTL si peşin, kalanı kredi kartı karşılığında yüzde 18 KDV hariç 1.500.-YTL ye ticari mal satmıştır. Satılan ticari malın katma değer vergisi peşinatın içinde  tahsil edilmiştir. Yapılan anlaşma gereği satış bedelleri banka tarafından üye işyerine 1 ila 3 gün arasında yatırılacaktır. Bu durumda Aktif ltd.şti. tarafından yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. 

05 /01/2008	BORÇ	ALACAK
100 KASA                                                100.01 YTL Kasası 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR    127.01 Kredi Kartı Slipleri                600 YURT İÇİ SATIŞLAR                600.01 Kredi Kartlı Satışlar                391 HESAPLANAN KDV                                               391.01 % 18 KDV   Kredi kartı ve nakit karşılığında satılan ticari mallar kaydı.	500,00       1.270,00	1.500,00             270,00

Banka tarafından satış bedeli üzerinden yüzde 3,20 oranında komisyon kesildiği ve kalan tutarın üye işyerinin hesabına aktarıldığı varsayılırsa, söz konusu komisyon üye işyeri tarafından gider olarak dikkate alınacak ve aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilecektir.

(İşletme 7 / A maliyet hesap seçeneğini kullanmaktadır.) 

08/01/2008	BORÇ	ALACAK
102 BANKALAR                                    102.01 … Bankası  780 FİNANSMAN GİDERLERİ 780.01 Kredi Kartı Komisyon Giderleri                                          127 DİĞER TİC. ALACAKLAR                       127.01 Kredi Kartı Slipleri  Banka tarafından kesilen komisyondan sonra kalan kredi kartlı satış tutarlarının ….Bankası hesabına aktarılması	1.229,36         40,64	1.270,00

 
Yukarıda işletmenin 7 / A maliyet hesap seçeneğini kullanması varsayımına göre “780 Finansman Giderleri” hesabında muhasebeleştirilen komisyon tutarları, 7 / B maliyet hesap seçeneğini kullanan işletmelerde “797 Finansman Giderleri” hesabında izlenecektir. Bununla birlikte maliyet hesaplarının kullanılması yerine doğrudan “653 Komisyon Giderleri” hesabının kullanılması da mümkündür.

Zeki Yanık hocamız konu ile ilgili bir makalesinde,” 612 Diğer İndirimler”  hesabının niteliğiyle ilgili olarak, mal ve hizmet satışlarıyla bağlantılı komisyon giderlerinin de bu hesabın kapsamına girdiğinin eklenmesi suretiyle, hesabın niteliğinin zenginleştirilmesi gerekliliği vardır demektedir.

Son olarak, 05.01.2008 tarihli 26747 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 379 sıra nolu VUK genel tebliği ile POS cihazlarının kullanılması  serbest meslek faaliyeti icra eden hekimleri (diş hekimleri ile veteriner hekimler dahil) ve  iş yerlerinde bu Tebliğde belirtilen özellikleri haiz kredi kartı okuyucularından (bundan böyle POS -Point of Sale- olarak anılacaktır) bulundurmaları ve kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu cihazları kullanmaları zorunluluğu getirilmiş ve bu cihazlarla düzenlenecek POS fişlerinin, anılan mükelleflerce yürütülen serbest meslek faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmiş "serbest meslek makbuzu" olarak kabul edilmesi  İdarece uygun görülmüştür.

Kapsam dahilinde olan mükellefler, 1/6/2008 tarihinden itibaren işyerlerinde bu Tebliğde belirtilen özelliklere sahip POS’ları bulunduracaklar ve kullanacaklar; söz konusu şartları taşımayan POS’ları kullanamayacaklardır. Bahsi geçen mükellefler gerekli şartları taşımayan POS’ları 1/6/2008 tarihinden itibaren mevcut halleri ile kullanamayacaklarından, bu cihazlar sahipleri (bankalar, katılım bankaları vb.) tarafından ya toplanacak ya da bu Tebliğde yer alan esas ve usullere uygun hale getirilecektir.

Tebliğde belirtilen özellikleri haiz POS cihazlarını kullanmakla birlikte bunlarda 3 üncü bölümde açıklanan özellikleri taşımayan kağıt ruloları kullandığı veya günlük kapanış raporu almadığı tespit edilen mükelleflere ise her bir tespit için ayrı ayrı olmak üzere, Vergi Usul Kanununun 352/II-7 nci  maddesine göre ikinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir.

16.01.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.