Dr. Ufuk ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
ufuk@proymm.com

G.V.K. 42. Maddesine Göre Senelere Sari İnşaat Nedir? Muhasebe Uygulaması

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesinde “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarım işlerinden kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılının takip eden yılın Mart ayının on beşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar.” hükmü yer almıştır.  

            Bir işin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesi kapsamına girmesi için; 

            a) Faaliyet konusunun inşaat ve onarım işi olması,
            b) İnşaat ve onarım işinin birden fazla yıla sirayet etmesi,
            c) İnşaat ve onarım işinin resmi veya özel taahhütlere bağlı olarak yapılması gerekmektedir. 

            Konuya ilişkin 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5.maddesinde “Yapı, karada veya suda daimi ve muvakkat resmi ve hususi yer altı ve yerüstü inşaat ile bunların ilave değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.” şeklinde tanımlanmıştır. 

            Öte yandan, “İnşaatı genellikle demir, çimento v.s. gibi iptidai maddelerden bir yapı veya bunların mütemmim cüzilerinin imali” olarak tanımlamak mümkündür. 

            Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94.maddesinin 1.fıkrasında kimlerin tevkifat yapmaya mecbur oldukları sayılmış olup, aynı Kanun maddesinin 3.bendinde; “42.madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden % 5” gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükmü yer almaktadır. 

            Bir işin GVK/42.maddesi kapsamına giren inşaat ve onarma işlerinden olması için, yapılan işin yukarıda sayılan şartları sağlaması gerekmektedir. Bedelin tespit yönteminin ve işi yapan kurumun kazancın yıllık olarak belirlemesinin, işin 42.madde kapsamına girmesi açısından bir önemi yoktur.Ayrıca, işe ilişkin tarafa yapılan hakediş ödemeleri üzerinden de yine GVK.94/3 maddesi uyarınca tevkifat yapılması gerekmektedir. 
 

TEK DÜZEN HESAP PLANINDA YILLARA YAYGIN İNŞAAT TAAHHÜT VE ONARIM İŞLERİ İÇİN KULLANILAN HESAPLAR

      Yıllara yaygın inşaat taahhüt işletmelerinde vergi hukukunun  benimsediği inşaat eylemi tamamlandıktan sonra kar ve zarar hesaplanır ilkesi nedeniyle tek düzen hesap planında bu işletmelere özgü iki hesap kullanılmıştır. Bu hesaplar;

170-178 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyeti

      Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işleri nedeniyle ortaya çıkan maliyetlerin dönem sonunda toplandığı hesaplardır. İnşaat  eylemi devam ettiği sürece tüm maliyetler dönem sonunda bu hesaplarda toplanır. Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmelerinde her bir inşaatın gelir ve giderlerinin ayrı ayrı tutulması nedeniyle tek düzen hesap planında “yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri hesabı” 170-178 arasında dokuz ana hesaba ayrılmıştır. Böylece her bir inşaat için maliyetler ayrı ayrı   takip edilebilmektedir.

350-358 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri

      Yıllara yaygın inşaat  taahhüt ve onarım işletmesinin inşaatın yapmış olduğu kısmı karşılığında ihaleye veren makamdan almış olduğu hakediş bedellerinin kaydedildiği hesaplardır. İnşaat  eylemi devam ettiği sürece elde edilen tüm hakedişler bu hesaplarda toplanır. Her inşaatın maliyet ve gelirinin ayrı ayrı tutulması nedeniyle bu hesap dokuz ana hesap olarak düzenlenmiştir.

v     YILLARA YAYGIN İNŞAAT TAAHHÜT VE ONARIM İŞLETMELERİNDE    7/ A SEÇENEĞİ

- Maliyet Hesaplarının İşleyişi

     Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işletmeleri bir hizmet işletmesi olarak kabul edildiği için 7/A seçeneğinde 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabında toplanmaktadır. Bu hesapta toplanan maliyetler, 741 Hizmet üretim maliyetleri yansıtma  hesabı aracılığı ile dönem sonunda   170-178 yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyeti hesaplarına aktarılarak aktifleştirilir. Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmelerinde ortaya çıkan ortak genel giderlerden o inşaata düşen paylar ise 

 751 Araştırma Geliştirme Gideri Yansıtma Hesabı

761 Pazarlama Şatış Dağıtım Gideri Yansıtma Hesabı

771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı

781 Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı aracılığı ile 170-178 nolu hesaplara aktarılır.

       Her dönemin sonunda  (inşaattın bitim bitmemesi önemli değil) maliyet hesapları (740,750,760,770,780) ile yansıtma hesapları (741,751,761,771,781) karşılıklı olarak kapatılır.

     İnşaat eyleminin tamamlandığı yılın sonunda 170-178 nolu hesapta biriken tutarlar 622 satılan hizmet maliyeti hesabına aktarılarak gidere dönüştürülür. Aynı dönemin sonunda 622 satılan hizmet maliyetindeki tutarlar, 690 dönem karı veya zararı hesabına aktarılarak kapatılır. Böylece tüm giderler 690 dönem karı veya zararı hesabının borç tarafında toplanır.

- Gelir Hesaplarının İşleyişi

      Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmelerinin yapımını üstlendiği inşaatlardan elde ettiği hakediş bedelleri inşaat eylemi devam ettiği sürece 350-358 yıllara yaygın inşaat ve onarım hakediş bedelleri hesabına aktarılır. İnşaat eylemi tamamlandığı yılın sonunda bu hesaplardan eğer gelir yurt içinden elde edilmişse 600 Yurt İçi Satışlar hesabına, yurt dışından elde edilmişse 601 Yurt Dışı Satışlar hesabına aktarılarak kapatılır. 600 ve 601 nolu hesaplarda biriken tutarlar yine o dönemin sonunda 690 dönem kar zarar hesabına aktarılır. Böylece tüm gelirler 690 hesabın alacak tarafında toplanır. 
 
 

Örnek Uygulama;

Diyap A.Ş. Bir kamu kuruluşuna gvk 42.maddesine göre senelere sari inşaat yapan Ag Ltd. şirketınden iş almıştır. Aldığı işin sözleşmesine göre işin başlama tarihi  01.08.2006 işin bitimi 31.12.2007 dir. Sözleşme tarihi 31.7.2006 dır. İlk hak edişini 31.8.2006 tarihinde, 100.000,00 ytl +kdv bedelle  yapan diyap A.Ş. faturasını aşağıdaki gibi kesecektir;

 

………..İnş.İşi……1 Nolu Hakediş Bedeli  ……….  100.000,00

                                                       % 18 KDV        18.000,00

                                         1/6 Tevkifat   KDV          3.000,00

                                                 Tahsil     KDV         15.000,00

                                                        Toplam………115.000,00 

Yalnız Yüzonbeşbin YTL Tahsil Edilmiştir. 
 

Faturayı Kesenin  Muhasebe Kaydı;

 

120.AG LTD.ŞTİ   193.PEŞ.ÖD.VERG.FONL.                                                   600. Y.İ..S.HS..                          391. HES.KDV

110.000,00 5.000,00

100.000,00   15.000,00

Not:sözleşme gereği yapılacak kesintiler var ise örneğin nakit teminat kesintisi v.b.yukarıdaki muhasebe kaydı ona göre şekillenecektir.örnekte % 5 stopaj kesilmiştir

 

Faturayı Alanın Muhasebe Kaydı;

 

740-X  İNŞ.GİDERİ 191-İND.KDVERGİSİ                        360-ÖD.MUHTASAR HS.                    360-ÖD.KDVERGİSİ                  320-DİYAP A.Ş

100.000,00    18.000,00

5.000,00     3.000,00  110.000,00

Not: yine sözleşme gereği firma lehine yapılan kesintiler var ise örneğin sözleşmeden doğan para cezaları v.b.yine muhasebe kaydı ona göre şekillenecektir.

 

Faturayı Kesenin  KDV Beyanı;

 

1 Nl kdv beyannamesinin, “tablo-2 kısmi tevkifat uygulanan işlemler” satırında beyan edilecek;

 

Teslim ve Hizmet Bedeli                             : 100.000,00

Hesaplanan Kdv

(Kdv Oranı %18, Tevkifat Oranı%1/6)        :   15.000,00                           

 

 

Faturayı Alanın KDV Beyanı;

 

1 Nl  kdv beyannamesinin “Bu Döneme Ait İndirilecek Kdv” satırında %18’lik kdv’nin tamamını indirim konusu yapacak.

 

Bu Döneme Ait İndirilecek Kdv               : 18.000,00

 

1/6 oranındaki kdv tevkifatını 2 Nl kdv beyannamesinin, “tablo-2 kısmi tevkifat uygulanan işlemlere ait bildirim”satırında beyan ederek, vadesinde  ödeyecek,

 

Matrah                                               : 100.000,00

Kdv Oranı                                           :  %18

Tevkifat Oranı                                     : 1/6

Vergi                                                  : 3.000,00

 

 Gvk 42 deki yılın bittiği dönem gelir tablosuna dahil edilir lafını kdv beyanlarını da aynı şekil işin bittiğinde topluca beyan edelim gibi değerlendirmeyin sakın,hangi ayda fatura kesilirse,o ayın kdv beyanında beyan etmek zorundasınız.
 

Faturayı alanın Muhtasar beyanı;

 

Faturayı alan ödemeyi  ve kesintiyi de yapan olduğundan,kesinti yapılan ayın muhtasar beyannamesinde,kesintiyi yaptığı firmanın bilgilerinide muhtasara ilave ederek,beyan edecek ve süresinde  ödeyeceklerdir.

04.12.2006

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.