Türkan Sevinç Acar
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
sevincacart@gmail.com

Geçici İş Göremezlik Ödeneği’nin Kapsam, Şartlar, Verildiği Süreler Bakımından Değerlendirilmesi ve Özellikli Durumlar

Geçici İş Göremezlik Ödeneği Nedir ?

Hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalığı  nedeniyle çalışamayan işçiler, kurumca yetkilendirilmiş olan hekim veya sağlık kurulu tarafınca düzenlenen raporlar karşılığında hak kazanılan ve 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanunu’nun 17.maddesinde düzenlenmiş bir ödenektir. SGK’nun bu ödeneği, rapor alan işçinin işveren tarafından yapılan maaş kesintisi sebebiyle oluşacak mağduriyeti önlemek amacına hizmet eder.

Çeşitli sağlık sorunları nedeniyle işe gidemeyip istirahat raporu alan bazı çalışanlar, işe gitmedikleri bu günler için maaşlarından kesinti yapılıp yapılmayacağını, kesinti yapılması halinde rapor parası alıp alamayacağını tam anlamıyla bilememekte.

Günlük hayatta bu ödenek, istirahat ödemesi, rapor parası ya da rapor ücreti olarak da ifade edilir.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği Hangi Süreler İçin Verilmektedir?

Kurum tarafından yetkilendirilmiş hekim veya sağlık kurulunca düzenlenmiş istirahat raporunun, hangi sebeple alınmış olduğu durumu dikkate alınarak gün hesabı yapılır.

Şöyle ki;

• İş kazası veya meslek hastalığı kapsamında alınmış raporlarda,  rapor alınan toplam gün için ödenir.
• Hastalık sebebiyle düzenlenmiş istirahat raporu için, geçici iş göremezliğin 3.gününden itibaren başlamak üzere sonraki her gün için ödeme yapılır.(ilk 2 gün için iş göremezlik ödeneği yapılmamaktadır.)
• Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta; çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki 8 haftaya 2 hafta ilave edilerek çalışmadığı her gün için ödenir.
• Sigortalı kadının analığı halinde erken doğum yapması durumunda, doğumdan önce kullanamadığı ve yasal olarak çalıştırılamayacak süreler ile çalışanın isteği ve hekimin onayının alınmış olması şartıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması durumunda, doğumdan sonraki istirahat süresine ilave edilmek suretiyle çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Görüldüğü gibi SGK sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğini raporun 3.gününden itibaren ödemektedir. Bunun sebebi, rapor alınan ilk  2 gün geçici iş göremezlik ödeneği kapsamında rapor süresi olarak sayılamamasındandır.

İşveren isterse rapor alınan ilk 2 gün için işçiye ücretinden kesinti yapmadan ödeme yapabilir. Ancak yasada işverenin kesinti yapmaması gerektiği konusunda bir madde mevcut değildir.Bu işverenin insiyatifine bağlıdır.Uygulamada 1-2 günlük süreler için  alınan raporların çalışanlar tarafından suistimal edildiği bazı durumlar da oluşabilmektedir.İşveren kesinti yapmadan işçinin maaşını tam olarak ödediği durumda, sigorta primini de 30 gün üzerinden tahakkuk ettirmek zorundadır.

İstirahat raporu, tek seferde en fazla 10 gün olarak düzenlenebilmektedir.10 günlük sürenin bitiminde çalışır olarak düzenlenebileceği gibi kontrol raporu olarak da düzenlenebilir.Kontrol raporunda hekim gerek gördüğü takdirde, yine en fazla 10 günlük süre için rapor düzenleyebilir.Aile hekimi tarafından düzenlenen raporlar yılda en fazla 20 gün olabilmektedir.Diğer sağlık kuruluşları tarafından düzenlenen raporlarda ise yine tek seferde en fazla 10 gün olarak düzenlenirken, 1 yılda en fazla 40 gün olarak(aynı veya farklı hekimler) rapor düzenlenebilmektedir. 40 günü aşan raporlar için, SGK tarafından işçiye rapor parası ödemesi yapılmaz.

40 günü aşan raporlar heyet raporu olarak bilinmekte ve sağlık kurulu tarafından verilmektedir. İşçinin önemli veya uzun süreli bir rahatsızlığında gerekli görülmesi durumunda heyet raporu çıkartılmaktadır. Birden fazla hekimin onayıyla çıkan bu rapor, en fazla 6 ay süresince verilebilmektedir.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği’ne Hak Kazanabilmek İçin Bazı Şartlar Sağlanmış Olmalıdır.

Geçici İş Göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması gerekmektedir.

İş kazası kapsamında alınan raporlar için, geriye dönük 90 gün prim şartı aranmamaktadır.

Bir yıllık sürenin hesabında, aynı işverene ait işyerinde çalışılmış olmasıyla ilgili bir zorunluluk bulunmamaktadır.90 günlük primin sigortalı adına işveren tarafından Kuruma ödenmiş olması (veya tahakkuk etmiş olması) yeterlidir. Prim ödemesi yapan işverenlerin farklı  işverenler olması, sonucu değiştirmeyeceğinden, farklı işverenler tarafından ödenen primlerin toplamı 90 günlük prim gün sayısı hesabına dahil edilerek hesaplanmaktadır.

Köy ya da mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmadan kendi namına çalışanlara geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için, prim borçlarının olmaması ve yatarak tedavi görmeleri gerekir.

Kendi hesabına çalışanlar, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ile tarımsal faaliyette bulunanların analık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilmeleri için yine doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta priminin bildirilmiş olması  ve prime ilişkin her türlü borçların ödenmiş olması gerekmektedir.

1 yıl olarak belirtilmiş olan dönemin hesabında dikkate alınmayan bazı süreler bulunmaktadır.

Bu süreler şu şekildedir:

1. Herhangi bir sebeple silah altına alınan sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi,
2. Hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre,
3. İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortalarından geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği süre,
4. Sigortalının greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde geçen süre,

Bu süreler 5510 sayılı Kanunun 18.maddesinde, belirtilmiş olan  çalışma sürelerinden sayılmadığı için, iş göremezliğin başladığı, hastalığın tespit edildiği ve ya  doğumun gerçekleştiği tarihten önceki 1 yılın  hesabında da dikkate alınmaz.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği’nin Hesaplanması

3 aylık brüt geliriniz, son 3 aylık prim gününüze bölünür. Bulunan rakam istirahat raporunuzun ödemesinin hesabında dikkate alınır.Kaç gün rapor alındı ise çıkan sonuçla çarpılır.Ayakta tedavilerde çıkan sonucun 2/3’ü oranında ödeme yapılırken, yatarak tedavilerde çıkan sonucun 1/2 ‘ si oranında ödeme yapılır.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği’nin Takibi

Bu ödeneğe ait bilgiler E Devlet Kapısı üzerinden güncel olarak görüntülenebilmektedir.E Devlet adresine giriş yapılarak "4A/4B İşgöremezlik Ödemesi Görme" ekranı üzerinden sisteme kayıtlı bilgiler kolaylıkla takip edilebilmektedir.

11.12.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.