Türkan Sevinç Acar
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
sevincacart@gmail.com

Kısmi Süreli Çalışmanın Özellikleri, Ücret ve Diğer Menfaatler Bakımından İş Kanunu’ndaki Yeri ve Önemi

Yapılan işin niteliğine ve ihtiyaca uygun olarak işveren belirli durumlarda işçilerin bir kısmının ya da tamamının kısmi süreli çalışmasına karar verebilir. Tam zamanlı çalışma şeklinde bildiğimiz gibi, haftalık çalışma süresi aksi bir durum kararlaştırılmadıkça en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu süre istenilirse günlük 11 saati aşmamak kaydıyla haftanın istenilen günlerinde tamamlanabilir.Bu süre haftanın 5 günü 9 saat çalışma şeklinde tamamlanıp, 2 gün dinlenme şeklinde de belirlenebilir.Burada asıl önemli husus günlük çalışma süresinin hiçbir koşulda  11 saati aşmaması gerektiğidir.

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 13.Maddesi’nde işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir şeklinde ifade edilmiştir.Buradaki 45 saat emsal işçinin çalışma süresi olarak dikkate alınır.Kısmi süreli çalışmada ise,haftalık çalışma süresi en fazla 30 saat olarak belirlenmiştir.Diğer bir ifadeyle, kısmi süreli çalışma, tam zamanlı çalışan emsal işçinin çalışma süresinin en fazla 2/3 ‘ünü geçmeyen çalışma olarak belirlenmiştir..Bu durumda 30 saatlik çalışma süresine kadar olan çalışma süreleri kısmi süreli çalışma kapsamındadır.Kısmi süreli çalışmada prime esas kazanç tutarı hesaplaması da farklı olacaktır.Bunun için öncelikle çalışanın ayda kaç saat çalıştığı belirlenir.Toplam çalışma saati, İş Kanunu’na göre belirtilmiş günlük yasal çalışma saati toplamı olan 7,5 saate bölünür ve küsuratlı çıkan sonuç bir gün üstüne yuvarlanarak işçinin aylık çalışma gün sayısı bulunur.

Bir örnekle açıklayacak olursak;

Kısmi süreli çalışma kapsamında, örneğin haziran ayında toplam 84 saat çalışan bir işçi 84/7,5=11,20 gün yani 12 gün çalışmış olur. Prime Esas Gün Sayısı 12 gün üzerinden hesaplanacaktır.

Bu kişinin aylık part time ücreti; işverenin varsa benzer konumda çalışan tam zamanlı işçinin aylık ücreti esas alınarak hesaplanmalıdır. Örneğin tam zamanlı bu işçiye bir aylık çalışması karşılığında ayda 3 600 TL ödeniyor olsun. Bu kişi İş Kanunu’na göre aylık yasal çalışma süresi olan 225 saat üzerinden ücretlendirilmiştir (filli çalışma süresi+hafta tatili süresi).Bu kişinin saatlik çalışma ücreti 3.600 TL/225 saat=16 TL/saat iken günlük çalışma ücretİ, 7,5 saat*16 TL=120 TL/saat olacaktır.Bu durumda ayda toplam 84 saat çalışmış olan part-time çalışanın bir aylık ücreti; 84 saat*16 TL=1.344 TL/saat olacaktır.

Hafta tatili ile ilgili düzenleme 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 46.Maddesinde düzenlenmiştir. Belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Kısmi süreli çalışan işçiler hafta tatiline hak kazanıp kazanamayacağına ilişkin, mevzuatta bu konuyla ilgili net bir hüküm bulunmuyor.Ancak İş Kanunu’nun 13.Maddesi’ne göre; kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmi süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz.Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir şeklinde belirlenmiştir.İlgili madde gereğince kısmi süreli çalışan işçinin hafta tatiline hak kazandığı sonucunu çıkarabiliriz.Bu doğrultuda; örneğin haftanın altı günü günde 3 saat çalışan işçi için hafta tatilini uygulamak doğru olacaktır.İşçiye bu çalışması karşılığında 3 saatlik hafta tatili ücreti ödenir.

Sonuç olarak, kısmi süreli çalışma her ne kadar tam süreli çalışmanın 2/3 üne kadar çalışmalar şeklinde belirlenmiş ise de; uygulamada kısmi süreli çalışmanın İş Kanuna’ göre sahip olduğu haklar ve menfaatler bakımından tam süreli emsal işçi için tanınan haklar ve menfaatler ile aynı olduğu ve tüm hesaplamaların buna göre yapılarak belirlenmesi gerektiğidir.

29.07.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.