Turgay Dönmez
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
Bağımsız Denetçi
turgaydonmez@magymm.com.tr

7440 Sayılı Kanun Kapsamında Kanunun 3. Maddesi Dava Aşamasındaki Alacaklar İçin 2021 Yılı 4.Dönemi Kapsamıyor Mu?

ÖZET: 2021 yılı hesapları için vergi incelemesi geçirmiş çıkan ihbarnameler dava konusu yapılmış ilk derece mahkemesinde dava açılmıştır. 7440 sayılı bazı alacakların yapılandırılması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanunun 3. Maddesinden faydalanmak için başvuru yapıldığında 2021 yılı 4. Dönem geçici vergi ve cezaları için 2022  yılında beyan edildiğinden bahisle kanunun a.1.aa maddesine atıfla faydalanılamayacağı bazı vergi dairelerince iddia edilerek davadan feragat edilmesine rağmen kanundan faydalandırılmamaktadır. Yazımızda bu konu tartışılarak uygulamanın nasıl olması gerektiği üzerinde durulacaktır.

1- 7440 Sayılı Kanun ve Tebliğde Konu ile İlgili Düzenlemeler :

Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar

MADDE 3- (1) Bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda davadan feragat etmek şartıyla maddeden yararlanılacağı düzenlenmiştir. Madde kanun kapsamına giren vergiler diyerek kanunun 1. Maddesine atıf yapmıştır. Kanunun 1. Maddesi ise;

 MADDE 1- (1) Bu Kanun hükümleri; a) Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince tahsil edilen; 1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren;

 (aa) 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (gelir veya kurumlar vergisine mahsuben 2022 yılında ödenmesi gereken geçici vergi hariç),

 (bb) 2022 yılına ilişkin olarak 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları,

 (cc) 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları, olarak maliye bakanlığınca tahsil edilen hangi vergilerin hangi dönemlerin kanun kapsamında olduğunu düzenlemiştir.

7440 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile Hazine ve Maliye Bakanlığına, il özel idarelerine ve belediyelere bağlı tahsil dairelerince takip edilen dava açma süresi geçmemiş veya dava safhasında bulunan kesinleşmemiş amme alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Madde kapsamına;

- Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil daireleri açısından bu Tebliğin (I/A-1-a, b ve c) bölümlerinde belirtilen vergiler, vergi cezaları, idari para cezaları ve ecrimisiller ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar,

- İl özel idareleri açısından bu Tebliğin (I/B) bölümü kapsamında olan vergiler, vergi cezaları ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar,

- Belediyeler açısından bu Tebliğin (I/C-1) bölümünde yer alan vergiler, vergi cezaları ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar girmektedir.

7440 sayılı kanunun genel tebliğinde de bütün vergi mükellefiyetleri dönem dönem aşağıda yer verildiği şekilde açıklanmıştır.

- Vergilendirme dönemi aylık olarak belirlenen mükellefiyetler

Kasım/2022 vergilendirme dönemi ve önceki dönemler kapsama girmekte, Aralık/2022 vergilendirme dönemi ise kapsama girmemektedir.

Örneğin, Kasım/2022 dönemi katma değer vergisi beyanname verme süresinin son günü Aralık/2022 ayına rastladığından kapsama girmekte, Aralık/2022 dönemi katma değer vergisinin dönemi Aralık/2022 itibarıyla sonlanmakla birlikte beyanname verme süresi Ocak/2023 ayına rastladığından kapsama girmemektedir.

- Vergilendirme dönemi 3 aylık olarak belirlenen mükellefiyetler

Vergilendirme döneminin bitim tarihi ve beyanname verme süresinin son günü Aralık/2022 ayı ve öncesine rastlayan dönemler kapsama girmekte, Aralık/2022 ayından sonraya rastlayanlar kapsama girmemektedir.

Örneğin, 7-8-9/2022 dönemi (3 aylık) gelir (stopaj) vergisi ve katma değer vergisi kapsama girmekte, 10-11-12/2022 dönemine (3 aylık) ilişkin gelir (stopaj) vergisi ve katma değer vergisi kapsama girmemektedir.

Ayrıca, Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendinin (aa) alt bendi gereğince gelir ve kurumlar vergisine mahsuben 2022 yılında ödenmesi gereken geçici vergiler (10-11-12/2021 dönemine ait geçici vergi dâhil) Kanun kapsamında değildir.

-Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetleri

Vergilendirme dönemi yıllık olan vergilerde, beyanname verme süresi 31/12/2022 tarihine (bu tarih dâhil) kadar olan vergiler Kanun kapsamındadır. Dolayısıyla, 2021 takvim yılı ve önceki yıllara ilişkin vergilendirme dönemleri Kanun kapsamına girmekte, 2022 takvim yılına ilişkin vergilendirme dönemi ise kapsama girmemektedir.

2- Değerlendirmeler

7440 sayılı kanun cumhuriyet tarihinin en kapsamlı vergi barışı olarak 2022 yılı dönem kapanmamasına rağmen 2022 yılını da kapsayacak şekilde çıkmıştır. Kanunun amacı ise TBMM verilen genel gerekçede aşağıda ki gibi açıklanmıştır.

Bütçe  performansı ile yakaladığımız mali alanı dikkate alarak hazırladığımız bu Teklif ile vatandaşlarımızdan gelen talepler de dikkate alınmış ve kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesine ilişkin düzenlemelerin yanı sıra, mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılmasına, matrah ve vergi artırımı yoluyla geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılmasını, işletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesini sağlayan düzenlemelere yer verilmiştir. 213 sayılı vergi usul kanunu 3. Maddesi  vergi kanunlarının nasıl anlaşılması gerektiği ile ilgili net olarak düzenlenmiştir. Buna göre Vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır. Şeklindedir.

Kanunun amacının mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması olduğu göz önünde bulundurulduğunda kanun maddelerinin öncelikle yeni bir ihtilafa neden olmayacak şekilde maddelerinin yorumlanması gerekmektedir.  (aa) 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (gelir veya kurumlar vergisine mahsuben 2022 yılında  ödenmesi gereken geçici vergi hariç)  bu maddeden açıkça 31.12.2022 tarihi dikkate alınmıştır.

Vergilendirme dönemlerine göre kanun kapsamındaki alacaklar açıklanırken 31.12.2022 tarihi dikkate alınmış ve gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetleri için 2021 ve 2022 yılının kanun kapsamında olduğu açıkça düzenlenmiştir. Gelir vergisi mükerrer madde 120 de geçici vergi için Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10'u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re'sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir. Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ancak gecikme faizi ve ceza tahsil edilir. Mahsup süresi geçen geçici vergilerde kesinleşen geçici vergi terkin edilecektir. 2021 yılı için sonradan yapılan tarhiyatlar sonucunda kesilen geçici vergiler terkin edileceğinden ve herhangi bir vergiye mahsup edilme durumu kalmadığından kanunun parantez hükmünü 2021-4. döneminin geçici verginin kanun kapsamında olmadığı olarak yorumlamak ve 7440 sayılı kanunun 3. Maddesinden yararlanamayacağını  iddia etmek kanunun lafzına uygun olmayacaktır. Vergilendirme dönemi kapandıktan sonra yapılan vergi incelemelerinde kesilen geçici vergiler vergilendirildikleri dönemin gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemez. Bu nedenle resen, ikmalen ve idarece yapılan tarhiyatlar için 7440 sayılı kanunun a.1.aa maddesinin parantez içi hükmünün (gelir veya kurumlar vergisine mahsuben 2022 yılında  ödenmesi gereken geçici vergi hariç)  uygulanması mümkün değildir. Bu nedenle 7440 sayılı kanunun 3. Maddesi ve tebliğdeki açıklamaların hiçbir yerinde kapsama giren dönemlerin davasından kısmen vazgeçme veya kapsama girmeyen dönemler için davaya devam etme gibi düzenlemelere yer verilmemiştir. Bu durumda idarenin ihtilafları sonlandırmak için çıkardığı kanunda çözümü olmayan yeni ihtilaflar çıkarmak niyeti olmadığına göre parantez içi hükmü bu şekilde yorumlamak kanunun amacına ve ruhuna aykırıdır.

Vergilendirme de vergiyi doğuran olay ve olayın olma şekli ve verginin tarh edilme şekli ve zamanı önemlidir. Vergi incelemeleri genelde  dönem kapandıktan sonra yapılmaktadır. Bu nedenle mahsup dönemi geçtikten sonra geçici vergi aslı aranmayacağından geçici vergi aslı aranmaz ve inceleme sonucunda da tarh edilen geçici verginin ilgili yılın gelir ve kurumlar vergisinden mahsup şansı olmadığından söz konusu verginin dava konusu edilmesi de münkün değildir. Dava buna bağlı olan vergi ziyaı cezası içindir. Söz konusu vergi ziyaı cezası da gelir vergisi kaldırılırsa kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Aslında vergi ziyaı cezası gelir vergisine bağlı olarak dava edilmektedir.  Bu nedenle 2021 yılının Gelir Vergisi ve KDV yönünden maddeden faydalandırılıp ona bağlı olarak sonucu belli olacak ve ayrıca dava konusu edilemeyecek geçici vergi için maddeden faydalandırılmaması hukuki değildir.  2021 yılının 4. Dönemi için dava konusu yapılan geçici verginin ve vergi ziyaı cezasının nedenleri ve oluşma şekli dikkate alınmadan parantez içi hükmün mükellefler aleyhine yorumlanması mağduriyetlere neden olacaktır. Bu nedenle mahsup imkanı kalmayan geçici vergilerinde 7440 sayılı kanunun 3. maddesinden faydalandırılması gerekmektedir.

3- SONUÇ

7440  Sayılı kanun ve genel tebliği ile vergi usul kanunu ve gelir vergisi kanunun birlikte değerlendirildiğinde 7440 sayılı kanunun 3. Maddesinden 2021 yılının 4. Geçici vergilendirme dönemi için faydalandırılmaması parantez içi hükmün mahsuben ifadesinin göz ardı edilmesi 7440 sayılı kanunun 3. Maddesinin yeni ihtilaflar doğurmasına neden olduğundan 2021 yılının 4. Dönemi için dava konusu yapılan geçici verginin ve vergi ziyaı cezasının nedenleri ve oluşma şekli dikkate alınmadan parantez içi hükmün mükellefler aleyhine yorumlanması mağduriyetlere neden olacaktır.  Bu nedenle mahsup imkanı kalmayan geçici vergilerinde 7440 sayılı kanunun 3. maddesinden faydalandırılması gerekmektedir.

KAYNAKLAR:

1. 7440 SAYILI KANUN
2. 7440 SAYILI KANUN VE GENEL TEBLİĞİ
3. 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU
4. GELİR VERGİSİ KANUNU

15.06.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.