Turgay Özen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
tturgayozen@gmail.com

Yapılmakta Olan Yatırımlarda Özel Fon

I - GİRİŞ

30.10.2024 tarihli 7529 sayılı Kanun’un 11’inci maddesinde yapılmakta olan yatırımlarda hesaplanan enflasyon düzeltme farklarına yönelik önemli bir düzenleme yapılmış, böylece işletmelerin yatırım aşamasında vergilendirilmelerinin önüne geçilerek, yatırımın tamamlanması sonucunda tamamlandığı yıl dahil, 5 yılda vergilendirilmeleri sağlanmıştır.

Şöyle ki;

1- Yapılmakta olan yatırımlardan kaynaklanan enflasyon düzeltme farkları yatırım tamamlanana kadar özel fon hesabında takip edilecek, bu farklar için gelir kaydı oluşturulmayacaktır.

2- İzleyen yıla devreden 549 hesapta izlenen özel fon bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılacaktır. 

3- Yeniden değerleme uygulaması aktifleştirme tarihinden değil, harcamaların fona alındığı tarihten itibaren başlayacaktır.

4- Yatırımın aktifleştirilmesinden sonra da özel fonda toplanan tutara yeniden değerleme yapılmaya devam edilecek, yatırımın tamamlandığı yıl dahil 5 yılda gelir hesaplarına alınarak gelir kaydedilecektir.

II – HESAPLAMA VE MUHASEBE KAYDI

A. Devam Eden Yapılmakta Olan Yatırım Örnek Uygulama

2024 Yılı

2. Geçici Vergi Dönemi Enflasyon Düzeltme Farkı              100.000,00 TL

3. Geçici Vergi Dönemi Enflasyon Düzeltme Farkı              200.000,00 TL

4. Geçici Vergi Dönemi Enflasyon Düzeltme Farkı              300.000,00 TL

Not : Özel Fon için 549 hesabı kullanacağız.

------------------------------------------------------30.09.2024---------------------------------------

698 ENFLASYON DZT.HESABI                             100.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  100.000,00

2024/2.Dönem 258 Hesabın Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Karın Fon Hesabına Devri

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------30.09.2024---------------------------------------

698 ENFLASYON DZT.HESABI                             200.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  200.000,00

2024/3.Dönem 258 Hesabın Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Karın Fon Hesabına Devri

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------31.12.2024---------------------------------------

698 ENFLASYON DZT.HESABI                             300.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  300.000,00

2024/4.Dönem 258 Hesabın Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Karın Fon Hesabına Devri

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2025 Yılı (30.06.2025 Tarihinde Aktifleştirilmiştir)

2024 Yılından Devreden Özel Fon Tutarı                   600.000,00 TL

Yeniden Değerleme Oranı %40 varsayımı ile

(600.000,00 * %40)                                                     240.000,00 TL

1. Geçici Vergi Dönemi Enflasyon Düzeltme Farkı    250.000,00 TL

2. Geçici Vergi Dönemi Enflasyon Düzeltme Farkı    350.000,00 TL

Not : Özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmaz.

------------------------------------------------------31.03.2025---------------------------------------

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR            240.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  240.000,00

2024 Yılından Devreden Özel Fon Hesabının Yeniden Değerlemesinin Yapılması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------31.03.2025---------------------------------------

698 ENFLASYON DZT.HESABI                             250.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  250.000,00

2025/1.Dönem 258 Hesabın Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Karın Fon Hesabına Devri

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------30.06.2025---------------------------------------

698 ENFLASYON DZT.HESABI                             350.000,00

                                             549 ÖZEL FONLAR                                  350.000,00

2025/2.Dönem 258 Hesabın Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Karın Fon Hesabına Devri

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

B. Aktifleştirilen Yapılmakta Olan Yatırım Örnek Uygulama

2025 Aktifleştirildiği Dönemde Özel Fon Tutarı        1.440.000,00 TL

1/5’i Gelir Hesabına Alınmıştır

(1.440.000,00 * 1/5)                                                     288.000,00 TL

Yeniden Değerleme Oranı tüm yıllarda %40 olduğu varsayımı ile hesap yapılmıştır.

Not : Uygulamanın nasıl olacağı ile ilgili bir düzenleme henüz yapılmadığı için matraha eklenecek tutarın, yıla isabet eden 1/5'in tamamı değil, “geçici vergiye isabet eden kısmı ile sınırlı olmalıdır” diye düşünüyorum.

------------------------------------------------------30.06.2025---------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                                      288.000,00

                              649 DİĞER OLAĞAN GELİR KARLAR               288.000,00

2025 Yılı Özel Fonun Gelir Hesabına Alınması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------2026------------------------------------------------

252/253                                                                460.800,00

                                    549 ÖZEL FONLAR                                                 460.800,00

2026 Yılı Özel Fon Gelirinin Değerlemesi

--------------------------------------------------------/----------------------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                                         403.200,00

                                   649 DİĞER OLAĞAN GELİR KARLAR               403.200,00

2026 Yılı Özel Fonun Gelir Hesabına Alınması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------2027------------------------------------------------

252/253                                                             483.840,00

                                549 ÖZEL FONLAR                                              483.840,00

2027 Yılı Özel Fon Gelirinin Değerlemesi

---------------------------------------------------------/---------------------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                                          564.480.00

                                  649 DİĞER OLAĞAN GELİR KARLAR               564.480,00

2027 Yılı Özel Fonun Gelir Hesabına Alınması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------2028------------------------------------------------

252/253                                                           451.584,00

                                 549 ÖZEL FONLAR                                         451.584,00

2028 Yılı Özel Fon Gelirinin Değerlemesi

---------------------------------------------------------/---------------------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                                                  790.272,00

                               649 DİĞER OLAĞAN GELİR KARLAR               790.272,00

2028 Yılı Özel Fonun Gelir Hesabına Alınması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------2029------------------------------------------------

252/253                                                             316.108,80

                                 549 ÖZEL FONLAR                                             316.180,80

2029 Yılı Özel Fon Gelirinin Değerlemesi

--------------------------------------------------------/----------------------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                                                  1.106.380,80

                               649 DİĞER OLAĞAN GELİR KARLAR               1.106.380,80

2029 Yılı Özel Fonun Gelir Hesabına Alınması

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

III – SONUÇ

Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinde yapılan değişiklikle, yapılmakta olan yatırımlara ilişkin enflasyon düzeltmesi farklarının, dönem kazancıyla ilişkilendirilmeyerek vergisel etkisinin ertelenmesi sağlanıyor.

1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeye göre;

1.  Enflasyon düzeltmesinin uygulandığı dönemlerde, Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesapları düzeltme işlemine tabi tutulacaktır,
2.  Düzeltme sonrası oluşan enflasyon düzeltmesi farkları dönem kazancıyla ilişkilendirilmeyip, özel bir fon hesabında izlenecektir,
3.  Özel fon hesabına alınan bu tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirildiği dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınacaktır,
4.  Bu düzenleme uyarınca özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılacak, bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmayacaktır,
5.  2024 hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde bu hesaptan kaynaklanan düzeltme farklarını vergi matrahının tespitinde dikkate alınması durumunda, kayıtların düzeltilerek, hesap dönemi sonuna kadar özel fon hesabına almaları gerekmektedir.

24.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.