Turgay Özen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
tturgayozen@gmail.com

Yıllık Ücretli İzin ve Avans İzin Kullanımı

I – GİRİŞ                                                                     

Deneme süresi içinde olmak üzere  aynı işverenin bir ya dabirden fazla işyerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek bir yılını dolduran işçiler yıllık ücretli izin kullanma hakkına sahip olurlar. Yıllık ücretli izine hak kazanma süresinin hesabında,aynı işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin bu Kanun kapsamına girmeyen işyerlerinde de geçirmiş bulundukları süreler hesaba katılır.Anayasal bir dinlenme hakkı olan yıllık ücretli izin gerek Borçlar Kanunu’nda gerekse İş Kanunu’nda“işçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, işverenden alacağı para ve başka menfaatler karşılığında yıllık ücretli izin hakkından feragat edemez” denilerek, yıllık ücretli izin hakkının kullanılması işçi ve işverenin keyfiyetine bırakılmayarak kullanılmasının bir zorunluluk olduğu ifade edilmiştir.

II-YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ

Hizmet süresi;

a)   1  -    5 yıl arası olanlar        14 işgünü,

b)   6  -  14 yıl arası olanlar        20 işgünü,

c)  15  yıl ve daha fazla olanlar 26 işgünü

yıllık ücretli izin kullanabilirler. Bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.  Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.İş Kanunu’nun 53. maddede öngörülen bu izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünerek kullanılabilir.

III-YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRESİNDE İŞVERENİN İNDİRİM HAKKI

Borçlar Kanunu’nun 423.maddesine göre işçi, bir hizmet yılı içinde kendi kusuruyla toplam bir aydan daha uzun bir süreyle hizmeti yerine getirmediği takdirde işveren, çalışılmayan her tam ay için, yıllık ücretli izin süresinden bir gün indirim yapabilir. İşçinin kusuru nedeniyle iş görme edimini yerine getiremediği toplam bir aylık süre, “takvim yılı” içinde değil, “hizmet yılı”olarak dikkate almak gerekmektedir. Belirtilen süre içinde işçinin aralıklı olarak ya da bir seferde işini bir aydan daha uzun süre yerine getirmemesi işverenin indirim hakkı için yeterlidir.

Ancak İşçinin “kusuru olmaksızın” belirli süre iş görme borcunu yerine getirememesi durumunda da, işverenin indirim yapabileceği aynı maddenin ikinci fıkrasında aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

“İşçi, bir hizmet yılı içinde kendi kusuru olmaksızın hastalık, kaza, yasal bir yükümlülüğün ya da kamu görevinin yerine getirilmesi gibi kişiliğine bağlı nedenlerle en çok üç ay süreyle işgörme edimini yerine getiremediği takdirde, işveren yıllık ücretli izin süresinden indirim yapamaz.

İşveren, gebelik ve doğum yapma sebebiyle işgörme edimini en çok üç ay süreyle yerine getiremeyen kadın işçinin yıllık ücretli izin süresinden indirim yapamaz”

Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı üzere kusura dayanmayan durumlarda indirim yapılabilmesi için iş görme ediminin işçi tarafından üç aydan fazla süre ile yerine getirilmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla, işçi yukarıdaki gerekçelerle kusursuz olarak dört ay iş görme borcunu ifa edemezse, işveren bir aylık süre için bir tam gün indirim yapabilecektir.

IV – AVANS  YILLIK ÜCRETLİ İZİN KULLANIMI

Gerek İş Kanunu’nda gerekse Borçlar Kanunu’nda yıllık izine hak kazanmanın birinci koşulu en az bir yıl çalışılması gerektiği ifade edilse de, tarafların anlaşması durumunda Kanun işçi lehine yorumlanacağından dolayı, işçinin bir yıl çalışmadan, hak kazanacağı yıllık izinden mahsup edilmek üzere avans izin kullanılması gerek toplu iş sözleşmesi gerekse iş sözleşmesinde düzenlenebilir. Ancak avans izin kullanımın koşulları ve işçinin bir yılını doldurmadan işten ayrılması durumunda işçinin yükümlülüklerinin sözleşmede açık bir şekilde ifade edilmesi gerekir.

Avans İzin Kullanımına İlişkin Örnek Sözleşme Maddesi :

a)        Hizmet süresi bir yıldan az olan  işçi, talebi üzerine ilgili birim amirinin önerisi ve insan kaynakları müdürünün onayı ile bir sonraki yılın ücretli iznine mahsuben avans izni  kullanma hakkına sahiptir.

b)        Avans izni yalnızca işçinin işe başladığı yıl için geçerlidir.

c)         Avans izni kullanan işçi bir yılını doldurmadan önce işten ayrılırsa, kullanılan avans izin ücreti alacaklarından  mahsup edilir.

d)        Mahsup edilecek avans izin ücreti, işçinin işten ayrılış tarihinde aldığı ücretingünlük tutarı üzerinden hesaplanarak mahsup yapılır.

V – SONUÇ

Yıllık ücretli izin işçiye anayasal bir dinlenme hakkı olarak verilmiş ve hem İş Kanunu’nda hem de Borçlar Kanunu’nda işçinin vazgeçemeyeceği yasal bir zorunluluk olarak ifade edilmiştir. İşçinin aynı işverenin bir ya da daha fazla işyerlerinde çalışma sürelerine göre yıllık izin günleri belirlenirken, 18 yaşın altında ve 50 yaş ve daha üzeri çalışanların yıllık izinlerinin hesabında taban izin süresini 20 iş günü olarak belirlenmiştir. Borçlar Kanunu işçinin kendi kusuruyla en az bir ay süreyle hizmetini yerine getirememesi durumunda işverene, her bir aya karşılık bir gün işçinin yıllık izin gününü indirebileceği ifade edilmiştir. Yine işçinin kendi kusuru olmadan Borçlar Kanunu’nda ifade edilen hastalık, kaza, yasal bir yükümlülüğün ya da kamu görevinin yerine getirilmesi, gebelik ve doğum gibi kendi kişiliğine bağlı nedenlerle üç aydan fazla süreyle hizmetini yerine getirememesi durumunda da işveren işçinin yıllık ücretli izin gününden her aya  karşılık bir gün indirim hakkına sahip olduğu ifade edilmiştir. Yasal bir düzenlemesi bulunmamasına rağmen işçi lehine yorumlanacağı üzere bir yılını doldurmayan işçiye, işveren daha sonra hak kazanacağı yıllık izninden, izine hak kazanmadan ayrılması durumunda alacağı ücretten mahsup etmek üzere avans yıllık ücretli izin kullandırması iş sözleşmesine ve toplu iş sözleşmesine ilgili hükümler koyarak mümkün görünmektedir.

18.07.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.