Tolga Berikten
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Patent & Marka Vekili
berikten@yahoo.com

Yenileme Fonunda Özellik Arz Eden Durumlar

Bir önceki yazımda bir vergi istisnası değil de bir vergi erteleme uygulaması  olan yenileme fonu ayırmak  için gereken şartlardan bahsetmiştik, bu yazımda ise özellik arz eden durumlarından bahsedeceğim.Ama buna geçmeden önce kanun maddesini tekrar yazmakta yarar görüyorum.

Satılan amortismana tabi  iktisadi kıymetlerin (ATİK)  yenilenmesi, işin mahiyetine  göre zaruri bulunur  veya  bu  hususta   işletmeyi    idare    edenlerce    karar   verilmiş    ve    teşebbüse    geçilmiş  olursa  bu  takdirde, satıştan elde edilen kâr, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde  bu kârlar o yılın matrahına eklenir.(VUK 328)

VUK 329. maddesinde de ATİK 'lerin doğal afetler nedeniyle hasara uğraması durumunda sigortadan alınan tazminatlar sonucunda ortaya çıkan karın da yenileme fonu uygulamasına yine belli şartlar dahilinde konu edinebileceği  hüküm altına alınmıştır.

3 YILLIK SÜRE BAŞLANGICI NE ZAMAN?

Yenileme fonuna alınan karın kullanımı için 3 yıllık bir süre öngörülmüş olup, bu  sürenin başlangıcı  için Maliye ve Danıştay'ın farklı görüşleri vardır. Maliye bu süreyi satışın yapıldığı yılı 1. yıl sayarak başlatırken Danıştay bunu takip eden yılı 1.yıl saymaktadır.Örneğin ATİK satışını 2018 yılında yapmış isek bu satıştan oluşan karı ATİK' in yenilenmesine kullanabilmek için Maliye'ye göre 2020 yılı sonu iken, bu süre Danıştay kararlarına göre yorumladığımızda  2021 yılı sonuna kadardır.   

3 YILLIK SÜRE YENİLEME FONUNU KULLANMAYA BAŞLAMA SÜRESİDİR

Tartışmalı olan bir diğer husus ise 3 yıllık sürenin yenileme fonunu kullanmaya başlamak için mi , yoksa kullanılsın veya kullanılmasın 3 yılın sonunda bakiyenin gelir yazılması mı olarak yorumlanması gerektiği konusunda görüş ayrılıkları mevcuttur.

3 yıllık süreyi yenileme fonunu kullanmaya başlama süresi olarak düşünecek olursak, bir kere ATİK' in yenilenmesine 3 yıl içinde başladıktan sonra  ilgili ATİK' in amortisman süresi boyunca yenileme fonu pasifte kalmaya devam edecek, amortisman giderleri peyderpey fondan  karşılanacaktır.  Örneğin yenilemek istediğimiz ATİK  bir bina ise, binanın amortisman süresi 50 sene ise , 50 sene boyunca binanın amortisman giderleri, bakiye müsaade ettiği ölçüde  fondan karşılanmaya devam olunacaktır.

Ancak kimi meslektaşlarımızdan 3 yıllık süre ister ATİK alınsın veya alınmasın , yani yenileme fonu kullanılmaya başlanılsın veya başlanılmasın 3 . yılın sonunda bakiyenin gelir yazılmasını savunanlar vardır.

İdarenin özelgelerine baktığımızda ise, 3 yıllık süreninin yenileme fonunu kullanmaya başlama süresi olarak açıklandığını görmekteyiz.

10/09/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1569 sayılı özelgede  "yenileme fonuna alınmış kârın kullanımıyla işin mahiyetine uygun bir bina alınmış olması halinde,yeni alınan binanın iktisabında kullanılan kâr, 3 yıllık süreyle sınırlı olmaksızın yeni alınan bina için VUK hükümlerine göre belirlenen faydalı ömür ve amortisman oranı dikkate alınarak ayrılacak amortismanlara mahsup edilecektir." şeklinde görüş bildirmiştir.

25/05/2016  tarih ve  B.07.1.GİB.4.34.19.02-105-66620 sayılı özelgede  "yenileme fonundaki tutarın üç yıllık süreyle sınırlı olmaksızın tamamen kullanılması neticesinde itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına genel esaslar uyarınca devam edilmesi gerektiği tabiidir." şeklinde ki görüşlerinden idarenin 3 yıllık süreyi yenileme fonu kullanmaya başlama süresi olarak gördüğü ortadadır.

YENİLEME FONUNA ALINAN TUTARIN YENİ ALINAN ATİK'İN DEĞERİNDEN FAZLA OLMASI DURUMU

En başta ayırdığımız yenileme fonu , yenilediğimiz ATİK' in değerinden fazla olabilir, yani  hiç bir zaman yenileme fonunun fazlasının yeni aldığımız ATİK' in amortismanlarına mahsubunun olmayacağı daha baştan bellidir. Bu durumda fazlalığı hemen gelir hesaplarıyla ilişkilendirmek mi gereklidir ? Şahsi görüşüm bu fazlalığın gelir hesaplarıyla ilişkilendirilmemesi kanısındayım .Çünkü  yeni aldığımız ATİK' e sonradan kıymetini arttırıcı ilave harcamalar da yapılabilir ve böylece başta ayırdığımız fon eksik bile kalabilir.

Bu durum için verilmiş olan 20/07/2011 tarihli ve  B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-mük.290-75 sayılı özelgede ise "yenileme fonuna intikal ettirilen tutarın 3 yıl içinde yeni bir iktisadi kıymetin iktisabında kullanılması gerektiğinden, fonda bulunan tutarın yeni alınan iktisadi kıymet için ayrılacak amortisman miktarından fazla olması halinde, bu tutar kullanılmamış addedilir ve üçüncü yılın matrahına ilave edilerek vergilendirilir" denilerek mükelleflere fazlalığı gelir yazma konusunda 3 yıllık süre tanınmıştır.

YENİLEME FONUNUN FİNANSAL KİRALAMA KAPSAMINDA İKTİSAP EDİLEN YENİ ATİK'İN AMORTİSMANINDAN MAHSUBU MÜMKÜNDÜR  

20/07/2011  tarih ve B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-mük.290-75 sayılı özelgede " mülkiyeti şirketinize ait olan uçakların satışından olan   kârın mezkûr Kanunun 328 inci maddesine uygun olarak pasifte geçici bir hesaba alınması kaydıyla, bilahare mükerrer 290 ıncı madde kapsamında finansal kiralama yoluyla edindiğiniz uçakların kullanma hakkı üzerinden ayrılan amortismanların, bu hesapta tutulan tutardan (yenileme fonundan) mahsup edilmesi mümkündür. Bu mahsup için kiralama konusu iktisadi kıymetlerin mülkiyetinin şirketinize intikal etmesi beklenmeyecek, mahsup iktisadi kıymeti kullanma hakkının itfa edilmeye başlanıldığı yıldan itibaren yapılacaktır." görüş bildirmiştir.

Burada hemen hatırlatılması gerekli olan konu finansal kiralamanın VUK. Mük. 290. maddesine göre yapılması gerektiğidir. Yoksa her finansal kiralama şirketinden yapmış olduğunuz kiralamalar bunu kapsamayabilir.

Bir sonraki yazımda  hem yenileme fonunun hem de Kurumlar vergisinde ki taşınmaz satış istisnasının aynı anda  uygulanıp uygulanamayacağını tartışacağız.

14.02.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.