Sülhaddin Arar
Yeminli Mali Müşavir
sararymm@gmail.com

IPA III, IPARD Bileşeni ve KDV Uygulaması

I-GİRİŞ

Avrupa Birliği (AB) tarafından, AB üyeliğine hazırlık sürecindeki ülkelere, üyeliğe yönelik yapacakları politik, kurumsal, sosyal ve ekonomik reformlara destek vermek ve Birlik standartlarına erişebilmelerine yardımcı olmak üzere katılım öncesi fonlar aracılığıyla yardım sağlanmaktadır. Başlangıçta farklı Birlik programları ve mali araçlar aracılığıyla sunulan bu fonlar, 2007 yılında, Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance – IPA) olarak adlandırılan tek bir araç ve yasal çerçeve altında toplanmıştır. Bu tarihten itibaren IPA, aday ve potansiyel aday ülkelerin Birlik standartlarına erişebilmelerine yardımcı olmak üzere başvurulan temel mali ve teknik yardım aracı haline gelmiştir. Bu çerçevede IPA ile AB üyeliğine hazırlık sürecindeki ülkelerin mevzuat ve standartlarının AB mevzuat ve standartlarıyla uyumlaştırılması, hazırlık sürecindeki ülke kurumlarının katılım sürecinde bu uyumlaştırma çalışmalarını gerçekleştirmesi ve reformları uygulamaya yönelik kapasitelerinin geliştirilmesi ve nihayet AB üyeliğiyle birlikte gelen hak ve yükümlülüklere hazırlanmaları amaçlarına hizmet edilmektedir.

Katılım öncesi fonlarının nihai amacı, vatandaşlara daha iyi fırsatlar sunulması ve vatandaşların AB vatandaşlarıyla eşdeğer standartlara kavuşmasını sağlayarak bireylerin hayatlarını iyileştirmektir.

IPA fonları Avrupa Birliği bütçe dönemine uygun olarak 7 yıllık dönemleri kapsayacak şekilde planlanmaktadır. Bu çerçevede ilk IPA uygulaması olan IPA I, Avrupa Birliği’nin 2007-2013 yıllarını kapsayan bütçe döneminde uygulanmıştır. IPA I uygulama dönemini takip eden 2014-2020 dönemi için, IPA I uygulama döneminde elde edilen deneyim ve çıktılar dikkate alınarak, stratejik bakış açısının ön plana çıktığı IPA II dönemi tasarlanmıştır.

1999 yılındaki Helsinki Zirvesi’nin ardından aday ülke konumuna gelen Türkiye, 2002 yılından bu yana Birlik’ e katılıma yönelik AB fonlarından yararlanmaktadır. AB üyeliğine hazırlık sürecindeki ülkelere bu bağlamda yapılan toplam tahsisattan, IPA I döneminde %48,2, IPA II Döneminde ise %25 düzeyinde pay alarak, en yüksek fayda sağlayan ülke olma niteliğini kazanan Türkiye, 2002 yılından 2020 yılına kadar toplam 9,2 milyar avro fon kaynağından yararlanmıştır. Bu fon kaynağı ile AB üyeliğine hazırlanma sürecinde Türkiye’nin idari ve kurumsal kapasitesine katkı sağlayan yaklaşık 900 proje hayata geçirilmiştir.

2021-2027 yıllarında uygulanacak IPA III döneminin toplam bütçesi 14,2 milyar avro olarak belirlenmiştir. Bu bütçeden tüm yararlanıcı ülkeler “adil paylaşım ilkesi” kapsamında faydalanmaktadır.

AB tarafından aday ülkelere sağlanan Katılım Öncesi Mali Destekler, 2021-2027 yıllarını kapsayan IPA III döneminde de devam edecektir. IPA III döneminde destek alacak projelerin Avrupa Komisyonu tarafından “ilgililik” ve “olgunluk” kriterlerine tabi tutularak fonlanması planlanmıştır.

PA III döneminde 5 Tematik Çerçeve ve bu çerçeveler altında farklı Tematik Öncelikler bulunmaktadır. Her kurum görev ve yetki alanlarına uygun Tematik Önceliklerde IPA projeleri hazırlayıp teklif edebilmektedir. Aşağıda yer alan Tematik Çerçeve kapsamında sorumlu lider kurum desteğiyle proje teklifinde bulunulabilecektir.

1-Hukukun Üstünlüğü, Temel Haklar ve Demokrasi

2-İyi Yönetişim, AB Müktesebatına Uyum, İyi Komşuluk İlişkileri ve Stratejik İletişim

3-Yeşil Gündem ve Sürdürülebilir Bağlantısallık

4-Rekabetçilik ve Kapsayıcı Büyüme

5-Bölgesel ve Sınır Ötesi İş birliği

Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki mali iş birliği çerçevesinde, AB’nin 2021-2027 bütçe dönemine ilişkin mali yardımları için 17.10.2022 tarihinde Türkiye ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti’ne Yapılacak Birlik Mali Yardımının Uygulanmasına İlişkin Özel Düzenlemeler Hakkında Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması” (IPA III Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması), 1.12.2022 tarihli ve 7424 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunmuş ve 12.12.2022 tarihli ve 6537 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ekinde 13.12.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

II-IPARD III BİLEŞENİ/PROGRAMI

A-IPARD BİLEŞENİNİN/PROGRAMININ TANIMI

IPARD, (Instrument for Pre-Accession Assistance Rural Development) Avrupa Birliği (AB) tarafından aday ve potansiyel aday ülkelere destek olmak amacıyla oluşturulan, Katılım Öncesi Yardım Aracı’nın (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) Kırsal Kalkınma bileşenidir. IPARD, Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemeyi amaçlamaktadır.

Ülkemizde 81 ilde yürütülecek IPARD III Programı, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından uygulanması gerçekleştirilmektedir. Program tarımda ve kırsal kalkınmada desteklenecek sektörleri, kapasiteleri, hibe oranlarını ve miktarlarını belirlemektedir.

B-BİLEŞENİN/PROGRAMIN AMACI

a) Ortak Tarım Politikası ile AB'ye katılım sürecindeki ilgili müktesebatın uygulanmasına     yönelik Türkiye'nin hazırlık sürecine katkı sağlamak,

b) Fiziki sermayenin geliştirilmesi aracılığıyla akılcı, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir büyümeyi desteklemek,

c) Kaynakların verimli kullanımını ve yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılmasını sağlamak,

d) Tarım işletmelerinin genel performansını iyileştirmek ve işletmelerin pazarlama yeterlilikleri dâhil olmak üzere rekabet güçlerini artırmak

 e) Çevrenin korunması ve hayvan refahı konularında ilgili AB standartları ile uyum sağlamak,

 f) Kırsal alanlarda yaşam kalitesini geliştirmek ve bölgesel eşitsizlikleri azaltılmak,

 g) Yeni iş olanakları yaratmak, istihdamı sağlamak ve bu şekilde kırsal alanda ekonomik faaliyeti yükseltmek ve kırsal nüfusun azalmasının önüne geçmek.

C-BİLEŞENİN/PROGRAMIN KAPSAMI

a) Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar kapsamında et ve süt üreten tarımsal işletmeler ile yumurta üreten işletmelerin desteklenmesi,

b) Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması kapsamında et, süt, meyve ve sebze ile su ürünlerinin işleme ve pazarlamasının desteklenmesi,

c) Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş-Geliştirme yatırımları kapsamında bitkisel ürünlerin üretimi ve işlenmesi, arıcılık ve bal işlenmesi, kırsal turizm, kültür balıkçılığı, yerel ürünler ve el sanatları, makine parkları ve yenilenebilir enerji yatırımları desteklenmesi.

III-IPARD III BİLEŞENİ/PROGRAMI KAPSAMINDA DESTEKLENEN PROJELERDE KDV UYGULAMASI

A. Katma Değer Vergisi İstisnası ve Uygulaması

A.1. Anlaşma Hükmü

IPA III Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması’nın 28 inci maddesinin 2/d bendinde;

“Birlik yüklenicileri, Birlik sözleşmesi kapsamında sunulan bir hizmet veya tedarik edilen mal veya yapılan iş bakımından KDV'den muaftır. Bir yüklenici tarafından Birlik yüklenicisine tedarik edilen mallar veya sunulan hizmetler veya yapılan işler de, Birlik sözleşmesi kapsamındaki hedefler ve faaliyetlerle ilişkili oldukları derecede KDV'den istisnadır.”

 Aynı maddenin 2/e bendinde ise;

“(d) bendinde öngörülen istisna aşağıdaki mekanizma ile uygulamaya konulur.

(I) IPA III yararlanıcısı önceden KDV istisnası uygulamasına yönelik etkili bir mekanizmanın ve usullerin uygulamaya konulmasını sağlar. Bu mekanizma aynı zamanda Birlik yüklenicilerinin ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicilerinin KDV'siz fatura düzenlemelerine olanak sağlar.

(II)İstisnai bir şekilde, usulüne uygun olarak gerekçelendirilen durumlarda, önceden KDV istisnasının teknik veya pratik olarak uygulanabilir olmaması halinde, KDV istisnası, iade veya mahsup aracılığıyla uygulamaya konulur.

İade usulünün uygulanması durumunda, Birlik yüklenicileri ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicileri, KDV iadesi için Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı kapsamında istenen belgelerle birlikte sorumlu vergi idaresine yazılı talepte bulunmaları halinde, sorumlu vergi idaresinden doğrudan KDV iadesi alabilirler.

Mahsup usulünün uygulanması durumunda, Birlik yüklenicisi ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicileri, bu Anlaşmada öngörüldüğü şekilde KDV’den istisna olan, IPA III yardımı kapsamında tedarik edilen mallar veya sunulan hizmetler veya yapılan işlerle ilgili olarak ödenen indirilecek KDV'yi, IPA III dışındaki olağan ticari işlemleri için tahsil ettikleri herhangi bir KDV'den mahsup etme veya indirme hakkına sahip olurlar.

Sorumlu vergi idaresi, herhangi bir vergi iadesi ve mahsup talebini asgari ve makul idari ücretler haricinde maliyet çıkarmaksızın en fazla 30 takvim günü içerisinde, tamamlar;”

hükümleri yer almaktadır.

IPA III Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması’nın 28 inci maddesinde yer alan vergi istisnalarına ilişkin hükümlerin uygulama usul ve esaslarını belirlemek amacıyla, 23.04.2023 tarihli 1 Sıra Nolu Türkiye - Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması Genel Tebliği yayımlanmıştır.

A.2. Katma Değer Vergisi istisna Sertifikası ile İstisnadan Yararlanılması

A.2.1. KDV istisna Sertifikası Başvurusu Yapılacak Makam

a) KDV İstisna Sertifikası almak üzere Birlik Yüklenicilerinden;

i) Türkiye’de yerleşik, herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için ikametgâhının bulunduğu yer, (ikametgâh tespitinin mümkün olmadığı durumlarda sözleşmenin uygulandığı yer);

ii) herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için mükellefiyeti;

iii) tüzel kişiler için ise iş merkezi (kayıtlı merkezi)

Vergi Dairesi Başkanlığı kurulu olan illerde bulunanlardan, imzaladıkları Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 40 (kırk) milyon Türk Lirasından (40 milyon Türk Lirası dâhil) az olanlar o ildeki Vergi Dairesi Başkanlığına (Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı mükellefi olanlar bu Vergi Dairesi Başkanlığına); Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 40 (kırk) milyon Türk Lirasından fazla olanlar ise Gelir İdaresi Başkanlığına,

b) KDV İstisna Sertifikası almak üzere Birlik Yüklenicilerinden;

i) Türkiye’de yerleşik, herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için ikametgâhının bulunduğu yer, (ikametgâh tespitinin mümkün olmadığı durumlarda sözleşmenin uygulandığı yer);

ii) herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için mükellefiyeti;

iii) tüzel kişiler için ise iş merkezi (kayıtlı merkezi) Vergi Dairesi Başkanlığı kurulu olmayan illerde bulunanların imzaladıkları Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 20 (yirmi) milyon Türk Lirasından (20 milyon Türk Lirası dâhil) az olanlar o ildeki Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne; Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 20 (yirmi) milyon Türk Lirasından fazla olanlar ise Gelir İdaresi Başkanlığı’na,

c) Türkiye’de ikametgâhı olmayan ve herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişi Birlik Yüklenicileri (Yerleşik Eşleştirme Danışmanları dâhil) ile Türkiye’de işyeri olmayan tüzel kişi Birlik Yüklenicileri, imzaladıkları Birlik Sözleşmelerinde kendilerine ayrılan bütçe tutarına bakılmaksızın Gelir İdaresi Başkanlığına başvuracaklardır.

Birlik Sözleşmesinde yazılı kendisine ayrılan bütçe payı Avro (€) cinsinden belirlenmiş olan Birlik Yüklenicilerinin başvuru makamının tespitinde, başvuru tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır. Başvuru tarihinden kasıt, Birlik Yüklenicisinin KDV İstisna Sertifikası başvurusuna ilişkin dilekçesinin, başvuru yapılacak makamın evrak kaydına giriş tarihidir.

A.2.2. KDV İstisna Sertifikasının Kullanılması

KDV İstisna Sertifikası kullanmak suretiyle Birlik Sözleşmesi kapsamında temin edilecek mal, hizmet ile yapım işleri için Tedarikçi tarafından düzenlenecek fatura tutarı ya da aynı Birlik Sözleşmesi kapsamında aynı Tedarikçiden yapılacak alımların toplam tutarının (KDV hariç) 15 (on beş) bin Türk Lirasını (15 bin Türk Lirası dâhil) aşması durumunda Birlik Yüklenicisi öncelikle Tedarikçi ile bir örneği bu Tebliğin ekinde yer alan “Tedarik Sözleşmesi” (EK-7) yapacaktır. Söz konusu Tedarik Sözleşmesine konu mal, hizmet ve yapım işlerinin Birlik Sözleşmesi kapsamında olduğunun Hibe Yararlanıcısı tarafından “Bu Tedarik Sözleşmesinde yazılı alımlar … tarih ve … sayılı Birlik Sözleşmesi kapsamında yapılmıştır.” şeklinde şerh düşülerek onaylanması halinde bu mal teslimi, hizmet ifası ve işler için KDV hesaplanmayacaktır.

Birlik Yüklenicisinin aynı zamanda Hibe Yararlanıcısı olması halinde, söz konusu Tedarik Sözleşmesinin, Birlik Yüklenicisinin gerçek kişi olması durumunda kendisi tarafından, tüzel kişi olması durumunda ise tüzel kişiliğin konu ile ilgili imzaya yetkili yöneticisi tarafından onaylanması gerekmektedir.

Birlik Yüklenicisi ve Tedarikçi, Tebliğin 7. ekindeki bilgileri ihtiva etmek kaydıyla Tedarik Sözleşmesinin şeklini serbestçe tayin edebilirler.

Tedarikçi, Birlik Yüklenicisi ile yaptığı ve Hibe Yararlanıcısı tarafından onaylanmış Tedarik Sözleşmesinin ve Birlik Yüklenicisinde yer alan KDV İstisna Sertifikasının kendisine ibraz edilmesi halinde, söz konusu Tedarik Sözleşmesinin ve sertifikanın Birlik Yüklenicisi tarafından “Aslının Aynıdır” şeklinde onaylanan birer örneğini almak ve Birlik Yüklenicisine düzenlediği fatura veya benzeri evrakta “7424 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan IPA III Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması’nın 28/2. maddesi gereğince, … tarih ve … sayılı KDV İstisna Sertifikasına istinaden KDV hesaplanmamıştır.” şeklinde şerh düşmek suretiyle KDV hesaplamayacaktır.

Birlik Yüklenicisinin KDV İstisna Sertifikası kullanmak suretiyle Birlik Sözleşmesi kapsamında temin edeceği mal, hizmet ile yapım işleri için Tedarikçinin düzenlediği fatura tutarı ve aynı Birlik Sözleşmesi kapsamında aynı Tedarikçiden yapılacak alımların toplam tutarı (KDV hariç) 15 (on beş) bin Türk Lirası (15 bin Türk Lirası dâhil) ve altında ise; Tedarik Sözleşmesi yapmak ve Hibe Yararlanıcısına onaylatmak şartı aranmaksızın, KDV İstisna Sertifikasının ibrazı ve bir örneğinin verilmesi ile yukarıda belirtilen şerh düşülerek düzenlenecek fatura veya benzeri evrakta KDV hesaplanmayacaktır.

Birlik Yüklenicisi, Birlik Sözleşmesi kapsamında, bir takvim yılına ait KDV İstisna Sertifikası kullanarak KDV’siz yapmış olduğu alımlar ile Sertifika kullanmaksızın yapmış olduğu KDV’li alımlarını ve KDV’nin konusuna girmeyen diğer harcamalarını, Tebliğin eki “IPA Alım Bildirimi”ne (EK-8) aktarıp Hibe Yararlanıcısına “Bu bildirimde yer alan alım ve harcamalar, … tarih ve … sayılı Birlik Sözleşmesi kapsamında yapılmıştır.” şeklinde şerh düşülerek onaylattırmak suretiyle, KDV İstisna Sertifikasının alındığı tarihi takip eden takvim yılının başından başlamak üzere her yıl şubat ayının son gününe kadar, yıl içerisinde sona eren sözleşmelerde sözleşme süresinin bittiği ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar, KDV iadesi talep edilen durumlarda ise her halükarda iade talebinde bulunulduğu tarihe kadar;

- KDV İstisna Sertifikasının üzerinde yazılı vergi dairesi müdürlüğüne/mal müdürlüğüne,

- KDV İstisna Sertifikasının alınmadığı durumlarda ise Tebliğin “4.2.3.1.1.” numaralı bölümünde belirtilen KDV iadesi için yetkili vergi dairesi müdürlüğüne/malmüdürlüğüne,

bir dilekçe ekinde ıslak imzalı olarak gönderecektir.

Süresi takvim yılını aşan sözleşmelerde müteakip yıllarda yapılacak bildirimler, önceki dönemleri de içerecek şekilde kümülatif olarak yapılacak ve son bildirim elektronik ortamda da (cd, flash disk ve benzeri) yapılacaktır. Herhangi bir alım olmadığı durumda, bu husus bir yazı ile yine aynı sürelerde ilgili makama bildirilecektir. KDV İstisna Sertifikasının alınmadığı durumlarda IPA Alım Bildirimi yalnızca KDV iadesi talebinde bulunulması halinde verilecektir.

Birlik Yüklenicisinin aynı zamanda Hibe Yararlanıcısı olduğu durumlarda söz konusu bildirimin; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin Birlik Yüklenicisi olması durumunda bu idarelerin konu ile ilgili imzaya yetkili üst idari amiri; bunlar dışındaki Birlik Yüklenicilerinde ise gerçek kişi Birlik Yüklenicisinin kendisi tarafından, tüzel kişi Birlik Yüklenicilerinde ise tüzel kişiliğin konu ile ilgili imzaya yetkili üst yöneticisi tarafından onaylanması gerekmektedir.

IPA Alım Bildirimini (EK-8) verme zorunluluğu KDV İstisna Sertifikası alındıktan sonra başlamaktadır. İlk bildirim ile birlikte, Sözleşmenin imza tarihinden itibaren yapılan bütün alımlar bildirilecektir.

A.3. KDV İadesi

IPA III Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması kapsamında bir Birlik Yüklenicisi veya Tebliğde öngörüldüğü şekilde istisnaya hak kazanan bir Birlik Yüklenicisine mal teslim eden, hizmet sunan veya iş yapan herhangi bir Tedarikçi, bu Tebliğde öngörüldüğü şekilde KDV’den istisna olarak teslim edilen mallar, sunulan hizmetler veya yapılan işlerle ilgili olarak yüklendiği KDV’yi diğer işlemleri için tahsil ettiği KDV’den indirme hakkına sahiptir.

Bu düzenleme tam istisna mahiyetinde olduğundan istisna kapsamına giren teslim ve hizmetler veya yapılan işler dolayısıyla yüklenilen vergiler, indirim yoluyla telafi edilememeleri halinde, Birlik Yüklenicisine ve/veya Tedarikçiye nakden veya mahsuben iade edilebilecektir.

A.3.1. Birlik Yüklenicisine KDV İadesi

A.3.1.1. KDV İadesi İçin Başvurulacak Makam

Tebliğin “4.2.2.1.” numaralı bölümündeki Makamlara başvurarak daha önce KDV İstisna Sertifikasına yönelik resmi yazı almış bulunan Birlik Yüklenicilerinden;

a) Herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olanlar (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç), bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğüne/mal müdürlüğüne,

b) Türkiye’de yerleşik, herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler, ikametgâhının bulunduğu (ikametgâhının tespitinin mümkün olmadığı durumlarda sözleşmenin uygulandığı) yerdeki o il için Tebliğin ekinde belirtilen yetkili vergi dairesi müdürlüğüne,

c) Türkiye’de ikametgâhı olmayan ve herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti bulunmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler (Yerleşik Eşleştirme Danışmanları dâhil) ile Türkiye’de işyeri olmayan ve herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti bulunmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) tüzel kişiler, Tebliğin ekinde (EK-9) belirtilen ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından kendileri için tayin edilen vergi dairesi müdürlüğüne,

başvurarak Birlik Sözleşmesi kapsamında yüklendiği KDV’nin iadesi talebinde bulunacaktır.

Tebliğin “4.2.2.1.” numaralı bölümündeki makamlara başvurarak daha önce KDV İstisna Sertifikasına yönelik resmi yazı almamış bulunan Birlik Yüklenicileri, Birlik Sözleşmelerinin süresi bitmemiş ise öncelikle söz konusu makamlara Tebliğin “4.2.2.3.” numaralı bölümünde belirtilen belgeler ile başvurarak KDV İstisna Sertifikası talep edeceklerdir. Birlik Sözleşmesindeki süresi bitmiş olanlar, anılan makamlara Tebliğin “4.2.2.3.” numaralı bölümünde belirtilen belgeler ile başvurarak iade talebini bildirecek, ilgili makamca kendisine Birlik Sözleşmesi nedeniyle yüklendiği KDV’lerin iadesi için verilecek resmi yazı ile birlikte, yukarıda belirtilen, durumuna uygun vergi dairesi müdürlüğüne/mal müdürlüğüne iade için başvuracaklardır.

KDV mükellefi olan Birlik Yüklenicisine nakden veya mahsuben yapılacak iade işlemleri, istisna kapsamındaki işlemlerin beyan edildiği dönem beyannameleri ile buna ilişkin verilecek standart iade talep dilekçesine dayanılarak yapılacaktır.

A.3.1.2. KDV İadesi İçin İstenilen Belgeler

Birlik Yüklenicisi tarafından yapılacak iade başvurusunda aşağıdaki belgelerin ibrazı gereklidir:

1) Standart iade talep dilekçesi.

2) İndirilecek KDV listesi (KDV mükellefiyeti olmayan Birlik Yüklenicilerinden istenilmeyecektir).

3) Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Dairesi Başkanlığı veya Defterdarlık Gelir Müdürlüğünce iade ile ilgili verilen resmi yazının veya KDV İstisna Sertifikasının bir örneği.

4) Birlik Sözleşmesi kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile yaptırılan işlere ilişkin fatura veya benzeri evrakın aslı veya onaylı örnekleri.

5) Yüklenilen KDV listesi (Birlik Yüklenicisinin KDV mükellefi olmaması durumunda, bu listenin Birlik Sözleşmesi kapsamında yapılan harcamaya ait olduğu Sözleşme Makamınca onaylanmalıdır).

6) Kendisine ibraz edilen fatura veya benzeri evrak karşılığında Sözleşme Makamı tarafından yapılan ödemelere ilişkin makbuzların (banka dekontu dâhil) aslı veya onaylı örneği.

7) Birlik Sözleşmesinin varsa harcama kalemlerine ilişkin tablosu ve Sözleşme Makamı tarafından verilen Birlik Sözleşmesine ilişkin nihai uygun harcama tutarları tablosu.

A.3.1.3. Birlik Yüklenicisine Yapılacak KDV İadesine ilişkin Esaslar

Yüklenilen KDV listesinde yürürlükteki KDV mevzuatında belirtilen bilgilere yer verilecektir.

İstenilen belgelerin fotokopilerinin sunulması halinde, Birlik Yüklenicisinin gerçek kişi olması durumunda kendisi tarafından, tüzel kişi olması durumundaysa kurum yetkilisi tarafından bu fotokopilerin “Aslının Aynıdır” şerhi düşülerek varsa kaşe tatbiki, imza ve tarih konulmak suretiyle onaylanması gerekir.

İade için Yeminli Mali Müşavir (YMM) Tasdik Raporu ibraz edilen durumlarda KDV mevzuatının gümrük beyannameli mal ihracı için öngörülen limitleri geçerli olacaktır.

Birlik Sözleşmesinde yer alan bütçe tutarını aşan harcamalara ait KDV ile Birlik Yüklenicisi tarafından Birlik Sözleşmesi kapsamında yüklenilen ve Sözleşme Makamından tahsil edilen KDV, Birlik Yüklenicisine iade edilmez.

Ayrıca KDV mükellefi olmayan Birlik Yüklenicisine yapılacak olan KDV iadelerinde aşağıdaki hususlar da dikkate alınır:

KDV mükellefi olmayan Birlik Yüklenicisine AB fonundan yapılan ödemeye, KDV’nin dâhil olup olmadığı hususu yüklenilen KDV listesine şerh düşülerek, yetkilinin adı soyadı, unvanı ve tarih belirtilmek suretiyle Sözleşme Makamı tarafından onaylanacaktır. Yapılan harcamaların Birlik Sözleşmesi kapsamında olduğuna ilişkin YMM Raporunun bulunması halinde, Sözleşme Makamı anılan listeyi, bu rapora dayanarak onaylayacaktır.

Bununla birlikte, Sözleşme Makamının Türkiye sınırları dışında olduğu durumda söz konusu listenin; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin Birlik Yüklenicisi olması durumunda bu idarelerin konu ile ilgili imzaya yetkili üst idari amiri, bunlar dışındaki Birlik Yüklenicilerinde ise gerçek kişi Birlik Yüklenicisinin kendisi tarafından, tüzel kişi Birlik Yüklenicisinde ise tüzel kişiliğin konu ile ilgili imzaya yetkili üst yöneticisi tarafından onaylanması gerekmektedir.

Bu şekilde yapılacak onayda, yapılan harcamaların Birlik Sözleşmesi kapsamında olduğuna ilişkin düzenlenmiş YMM Raporunun bir örneği de eklenecektir.

YMM KDV İadesi Tasdik Raporu düzenlendiği durumlarda, yüklenilen KDV listesinin onaylanmasına ilişkin ayrıca bir YMM Raporu düzenlemesine gerek bulunmamaktadır.

Örnek: Birlik yüklenicisi ‘A’nın “ A APART OTEL’’ adlı projesinin Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunca (TKDK) sözleşmeye bağlandığı ve IPA III Çerçeve Anlaşması doğrultusunda IPARD III bileşeni kapsamında Avrupa Birliği tarafından desteklendiği anlaşılmıştır.

Mükellef Birlik yararlanıcısı ‘A’, yukarıda belirtilen sözleşmeye istinaden kayıtlı olduğu Vergi Dairesinin   bağlı bulunduğu Defterdarlık Gelir Müdürlüğünden verilen katma değer vergisi istisna sertifikasına sahip bulunmaktadır.

Toplam 15.000.000,00 -TL bütçeli apart otel projesinin inşaat yapım bütçesinin 12.000.000,00- TL olduğu, inşaat yapımının aralarında düzenlenen tedarik sözleşmesi kapsamında B İnşaat Müh. A.Ş. tarafından, istisna uygulanmayarak, 12.000.000,00-TL bedel ve 2.400.000,00 -TL KDV olmak üzere toplam 14.400.000,00 TL. ye  yapılarak teslim edildiği, harcamanın 11.000.000,00-TL.‘lik kısmının Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından uygun harcama olarak onaylandığı ve destek tutarının ödendiği anlaşılmıştır.

TEDARİKÇİ UNVANI	PROJE BÜTÇESİ (İNŞAAT)	FATURA TUTARI	KDV	UYGUN OLMAYAN HARCAMA TUTARI	UYGUN HARCAMA TUTARI
B İnşaat Müh. A.Ş.	12.000.000,00	12.000.000,00	2.400.000,00	1.000.000,00	11.000.000,00
TOPLAM	12.000.000,00	12.000.000,00	2.400.000,00	1.000.000,00	11.000.000,00

Yüklenilen/iade edilecek KDV hesaplaması

AÇIKLAMA/TEDARİKÇİ	UYGUN HARCAMA TUTARI	YÜKLENİLEN/ İADE EDİLECEK KDV
B İnşaat Müh. A.Ş.	11.000.000,00	2.200.000,00
TOPLAM	11.000.000,00	2.200.000,00

Mükellef Birlik yararlanıcısı ‘A’, 7424 Sayılı IPA III Çerçeve Anlaşmasının 28. Maddesinin 2/d-e bentlerine göre, apart otel yapım işi için yüklendiği ancak indirim yoluyla gideremediği KDV’sinin uygun harcamaya isabet eden 2.200.000,00-TL.’ sini, Anlaşmanın aynı maddesine göre iade olarak almaya hak kazanmaktadır.

A.3.2. Tedarikçiye KDV İadesi

Tedarikçilerin Birlik Sözleşmesi kapsamındaki KDV iade başvurularını, yürürlükteki KDV mevzuatı çerçevesinde, bağlı oldukları vergi dairesi müdürlüğüne/mal müdürlüğüne yapması gerekmektedir.

Tedarikçi iade başvurusu için gümrük beyannameli mal ihracından doğan KDV iadeleri çerçevesinde ibraz edeceği belgelere aşağıdaki belgeleri de ilave edecektir:

1) İadeye konu her bir fatura için Birlik Yüklenicisinden aldığı KDV İstisna Sertifikasının Birlik Yüklenicisi tarafından “Aslının Aynıdır” onaylı bir örneği.

2) Tebliğin “4.2.2.6.” numaralı bölümü uyarınca Tedarik Sözleşmesi düzenlenmesinin zorunlu olduğu durumlarda Birlik Yüklenicisi ile yapılan Tebliğin aynı bölümündeki esasları dâhilinde düzenlenen Tedarik Sözleşmesinin onaylı örneği.

İade için YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ibraz edilen durumlarda mal ihracı için öngörülen limitler geçerli olacaktır.

Örnek: Birlik yararlanıcısı ‘D’ nın ‘’D APART OTEL’’ adlı projesinin Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunca sözleşmeye bağlandığı ve IPA III Çerçeve Anlaşması doğrultusunda IPARD III bileşeni kapsamında Avrupa Birliği tarafından desteklendiği anlaşılmıştır

Birlik yararlanıcısı mükellef ‘D’, yukarıda belirtilen sözleşmeye istinaden kayıtlı olduğu Vergi Dairesinin   bağlı bulunduğu Defterdarlık Gelir Müdürlüğünden verilen katma değer vergisi istisna sertifikasına sahip bulunmaktadır.

Toplam 15.000.000,00 -TL bütçeli apart otel projesinin inşaat yapım bütçesinin 12.000.000,00- TL olduğu, inşaat yapımının aralarında düzenlenen tedarik sözleşmesi kapsamında E İnşaat Müh. A.Ş. tarafından 12.000.000,00-TL’ye yapılarak teslim edildiği, harcamanın 10.000.000,00-TL.‘lik kısmının TKDK tarafından uygun harcama olarak onaylandığı ve destek tutarının ödendiği anlaşılmıştır.

Birlik yararlanıcısının KDV istisna sertifikasını tedarikçiye sunduğu ve tedarik sözleşmesinin KDV’ den istisna olarak düzenlendiği anlaşılmıştır.

TEDARİKÇİ UNVANI	PROJE BÜTÇESİ (İNŞAAT)	FATURA TUTARI	KDV	UYGUN OLMAYAN HARCAMA TUTARI	UYGUN HARCAMA TUTARI
E İnşaat Müh. A.Ş.	12.000.000,00	12.000.000,00	0,00	2.000.000,00	10.000.000,00
TOPLAM	12.000.000,00	12.000.000,00	0,00	2.000.000,00	10.000.000,00

Mükellef E İnşaat Müh. A.Ş. Birlik yararlanıcısı ‘D’ ye 7424 Sayılı IPA III Çerçeve Anlaşmasının 28. Maddesinin 28/d-e bentlerine göre, KDV’den istisna olarak teslim ettiği apart otel yapım işi için yüklendiği, ancak indirim yoluyla gideremediği KDV’sini Anlaşmanın aynı maddesine göre iade olarak almaya hak kazanmaktadır.

Mükellef E İnşaat Müh. A.Ş.’ nin iade olarak alacağı KDV, apart otel yapım işi için yaptığı alımların KDV’ si olup, bu KDV her halükarda TKDK tarafından uygun harcama olarak tespit edilen 10.000.000,00-TL. sının %20’ ini geçemeyecektir.

A.3.2. KDV iadesi için Vergi Dairesi Müdürlüğünce/Mal müdürlüğünce yapılacak işlemler

KDV iadesi yapmakla görevlendirilen vergi dairesi müdürlüğünce/mal müdürlüğünce, yukarıda belirtilen belgelerle birlikte başvuran KDV mükellefi olmayan ve herhangi bir diğer vergi türünden mükellefiyet kaydı bulunmayan;

- T.C. vatandaşı Birlik Yüklenicisine, T.C. kimlik numarası üzerinden,

- T.C. vatandaşı olmayan ve/veya Türkiye’de ikametgâhı olmayan gerçek kişiler ile Türkiye’de işyeri olmayan tüzel kişi Birlik Yüklenicilerine (Yerleşik Eşleştirme Danışmanları dâhil) ilgili mevzuatına göre verilmiş olan potansiyel vergi kimlik numarasından (daha önce verilmemiş ise potansiyel vergi kimlik numarası verilmek suretiyle),

işlem yapılacaktır.

KDV dışında başka bir vergi türünden mükellefiyet kaydı varsa, buna ilişkin vergi kimlik numarasından iade dilekçesi kabul edilecektir.

Tebliğin “4.2.3.1.1.” numaralı bölümünde belirtilen iade için yetkili vergi dairesi müdürlüğü/mal müdürlüğü,

Birlik Yüklenicisinin iade talebini, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra nakden veya mahsuben yerine getirecektir.

Tedarikçilerin iade talepleri, bağlı oldukları vergi dairesi müdürlüğü/mal müdürlüğü tarafından değerlendirilecektir.

Nakden veya mahsuben iade talepleri, iade için gerekli belgelerin ibrazı ve varsa eksikliklerin tamamlanmasını takiben, yürürlükteki KDV mevzuatının gümrük beyannameli mal ihracından doğan KDV’nin iadesindeki esaslar çerçevesinde belgelerin eksiksiz tamamlandığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde sonuçlandırılacaktır. İade işlemleri sırasında yürürlükteki KDV mevzuatının “Özel Esaslar” bölümündeki düzenlemeler saklıdır.

IV- SONUÇ

Avrupa Birliği, Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (Instrument for Pre-accession Assistance - IPA) ile, Türkiye’nin politik ve ekonomik reformlarına mali ve teknik destek sağlamaktadır. Bu fonların amacı, Türk mevzuat ve standartlarının AB mevzuat ve standartlarıyla uyumlaştırılması, ilgili makamların katılım sürecinde bu uyumlaştırma çalışmalarını gerçekleştirmesi ve reformları uygulaması için gerekli olan kapasitelerinin oluşturulmasıdır. Böylelikle Türkiye, AB üyeliğiyle birlikte gelen hak ve yükümlülüklere hazırlanmaktadır.

IPARD, (Instrument for Pre-Accession Assistance Rural Development) Avrupa Birliği (AB) tarafından aday ve potansiyel aday ülkelere destek olmak amacıyla oluşturulan, Katılım Öncesi Yardım Aracı’nın (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) Kırsal Kalkınma bileşenidir. IPARD, Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemeyi amaçlamaktadır.

Ülkemizin tüm illerinde yürütülecek IPARD III Programı, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından uygulanması gerçekleştirilmektedir.

Birlik yüklenicileri, Birlik sözleşmesi kapsamında sunulan bir hizmet veya tedarik edilen mal veya yapılan iş bakımından KDV'den muaftır. Bir yüklenici tarafından Birlik yüklenicisine tedarik edilen mallar veya sunulan hizmetler veya yapılan işler de, Birlik sözleşmesi kapsamındaki hedefler ve faaliyetlerle ilişkili oldukları derecede KDV'den istisnadır.

IPA III yararlanıcısı önceden KDV istisnası uygulamasına yönelik etkili bir mekanizmanın ve usullerin uygulamaya konulmasını sağlar. Bu mekanizma aynı zamanda Birlik yüklenicilerinin ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicilerinin KDV'siz fatura düzenlemelerine olanak sağlar.

İstisnai bir şekilde, usulüne uygun olarak gerekçelendirilen durumlarda, önceden KDV istisnasının teknik veya pratik olarak uygulanabilir olmaması halinde, KDV istisnası, iade veya mahsup aracılığıyla uygulamaya konulur.

İade usulünün uygulanması durumunda, Birlik yüklenicileri ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicileri, KDV iadesi için Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı kapsamında istenen belgelerle birlikte sorumlu vergi idaresine yazılı talepte bulunmaları halinde, sorumlu vergi idaresinden doğrudan KDV iadesi alabilirler.

Mahsup usulünün uygulanması durumunda, Birlik yüklenicisi ve Birlik yüklenicilerinin kendi yüklenicileri, bu Anlaşmada öngörüldüğü şekilde KDV’den istisna olan, IPA III yardımı kapsamında tedarik edilen mallar veya sunulan hizmetler veya yapılan işlerle ilgili olarak ödenen indirilecek KDV'yi, IPA III dışındaki olağan ticari işlemleri için tahsil ettikleri herhangi bir KDV'den mahsup etme veya indirme hakkına sahip olurlar.

Sorumlu vergi idaresi, herhangi bir vergi iadesi ve mahsup talebini asgari ve makul idari ücretler haricinde maliyet çıkarmaksızın en fazla 30 takvim günü içerisinde, tamamlar.

Kaynak: -5824 Sayılı IPA I ve 6647 Sayılı IPA II 7424 Sayılı IPA III Katılım Öncesi Yardım Aracı Çerçeve Anlaşmaları

                -7424 Sayılı Türkiye- Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Çerçeve Anlaşması Genel Tebliği Sıra No:1

08.07.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.