Prof. Dr. Süleyman Uyar
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
İşletme Fakültesi
suleyman.uyar@alanya.edu.tr

Bağımsız Denetim Kapsamı Dışında Kalan Anonim Şirketlerin Bağımsız Denetimi Nasıl Olmalıdır?

Kısa adıyla Kamu Gözetimi Kurumu (KGK) bağımsız denetim uygulamasında tek otorite olarak denetim yapabilecek şirketlerin yetkilendirilmesi sürecinde 92 tane denetim şirketine SPK, Bankacılık, Sigortacılık ve Enerji Piyasası vb. alanlarda denetim yapma yetkisi vermiş bulunmaktadır. Halihazırda bu şirketler 2013 yılı için Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen limitlerin üzerinde oldukları için denetim kapsamına giren şirketlerin denetimlerinde görev almaktadırlar.

 

Daha önceki yazılarımızda bizler ve diğer birçok yazar tarafından, Bakanlar Kurulunca belirlenen limitlerin altında kaldığı için denetim kapsamında olmayan sermaye şirketlerinde ve özellikle denetimsiz kalan anonim şirketlerin durumunun ne olacağı temel bir sorun olarak dile getirilmişti. TTK tüm sermaye şirketlerini denetime tabi olacak şeklide kaleme alındığından daha sonradan belirlenen limitler nedeniyle bir kısım şirketler de denetimsiz kalmışlardı.

 

Bu konuyla ilgili olarak 6455 sayılı “Gümrük Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”da düzenlemeler yapılmış ve limit altında kalan bütün anonim şirketler ve kooperatifler için eksik kalan denetim sistemi yeniden hayata geçirilmiştir. Bu düzenleme ile yapılan büyük bir yanlıştan dönülmüş ve denetim sistemi yeniden hayata döndürülmüştür. Unutulmamalıdır ki bağımsız denetim bir vergi denetimi değildir. Bu bağlamda bağımsız denetim işletme tarafından üretilen bilginin güvenilirliği konusunda makul güvence sağlar ve karar alıcıların kararlarına ışık tutar. Bu kadar önemli bir konunun atlanmış olması küresel ekonomide söz sahibi olmak isteyen işletmelerimiz için zaten anlamsız bir uygulama idi. Büyük bir yanıştan dönülmüş oldu. Kaldı ki birçok banka kredi vereceği işletmelerden kapsam dışında olsa bile bağımsız denetim hizmeti talep eder duruma gelmiştir.

 

Yeni sistemde denetimin kimler tarafından ve nasıl yapılacağı konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bir yönetmelik yayınlayacak ve uygulamaya yön verecektir. Bu konuda da Bakanlığın öncelikle konu hakkında KGK’nden görüş alacağını ve yönetmeliği ona göre şekillendireceğini tahmin ediyorum. Bu süreçte iki önemli konu belirsizliğini korumaktadır. Birincisi yeni sistemde şirketlerde kimler denetçi olabilir? İkincisi bu denetim nasıl yapacak ve rapor nasıl yazılacaktır. Bu konuyla ilgili yönetmelik hazırlığında olan yetkililere aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmalarını öneriyorum:

 

Öncelikle bağımsız denetim mesleğinin bütünlüğü açısından bu şirketlerin denetiminde görevli olanların da bağımsız denetim yetkisi almış meslek mensuplarında olması gerekir.

 

Bağımsız denetçiler, ilgili işletmelerin mali tablolarını gözden geçirecekler ve elde ettikleri sonucu bir rapor ile açıklayacaklardır. Burada yapılacak denetim “tam bağımsız denetim” olmayabilir. Yapılacak denetim; “bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetim” olarak adlandırılabilir. Bu konu Uluslararası Denetim standartlarında benzer şekilde ele alınmıştır. Örneğin 2000-2999 kodlu standartlarda inceleme ve gözden geçirme sözleşmelerine ilişkin işlemler ele alınmıştır.

 

Bilindiği gibi Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC)  bünyesinde kurulmuş ULUSLARARASI DENETİM VE GÜVENCE STANDARTLARI KURULU (IAASB) tarafından yayınlanan denetim standartları; a. Uluslararası Denetim Standartları, b. Uluslararası Gözden Geçirme Sözleşmeleri Standartları, c. Uluslararası Güvence Sözleşmeleri Standartları ve d. Uluslararası İlgili Hizmetler Standartları olmak üzere dört başlık altında ele alınmıştır. Bu standartlara bakıldığında yukarıda bahsedilen “bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetim” ile tam bağımsız denetim arasındaki farklar da net bir şekilde görülebilir.

Peki, “bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetim” ile tam bağımsız arasındaki fark nedir? Her yılın sonunda yapılan, tüm yılı ayrıntılı bir şekilde kapsayan ve yeterli sayıda ve uygunlukta kanıt toplanacağı için doğrudan bir güvence sağlayan denetim tam bağımsız denetimdir. Mali tabloların gözden geçirilmesi, başka bir ifade ile sınırlı sayıda kanıt toplanması, tam bir denetimden ziyade gözden geçirme faaliyetinin yapılması nedeniyle tam ve doğrudan bir güvence yerine, ikinci dereceden veya dolaylı bir güvence sağlayan denetim ise “bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetim”dir.

 

Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları’na göre her iki denetimde denetim raporu da farklı yazılacaktır. Örneğin tam bağımsız denetimde denetçi denetim raporunun görüş kısmını;

“Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, ABC A.Ş.’nin 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihlerde sona eren yılla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır” şeklinde yazacaktır.

“Bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetimde” ise denetçi denetim raporunun görüş kısmını;

“İncelememiz sonucunda, ABC A.Ş.’nin 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihlerde sona eren yılla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmadığı konusunda herhangi bir hususa rastlanılmamıştır” şeklinde yazacaktır.

Yukarıda kısaca özetlendiği üzere, belirlenen limitlerin altında kalan anonim şirketler ve kooperatifler için önerilen bağımsız denetim modelinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ilgili yönetmelikte üzerinde durması gereken husus Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları’nda anlatıldığı şekliyle “bağımsız inceleme”, “kısmi bağımsız denetim” veya “sınırlı denetim” bir uygulamayı hayata geçirmesidir. Aksi taktirde kendimize özgü bir bağımsız denetim modeli uydurmuş oluruz.

16.04.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.