Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

2023 Takvim Yılı III. Geçici Vergi Döneminde Yeniden Değerlemeyi ve Yeni Değer Üzerinden Amortisman Ayırmayı Unutmayın!

Daha önce sürekli yeniden değerleme uygulamasına ilişkin 2023 yılının bir ve ikinci geçici vergi dönemi için örnek çalışma paylaşmıştım. Aynı örnek çalışmanın devam olan bu çalışmada 2023 takvim yılı III. Geçici vergi dönemi itibariyle yapılacak yeniden değerleme uygulamasına, değer artış fonuna alınacak tutarın ve ayrılacak amortismanların hesabı ile yapılacak muhasebe kayıtlarına yer verilmiştir.

Örnek:

DORUK YATIRIM ENERJİ A.Ş. 15 Nisan 2018 tarihinde HES santrali işletme hakkını 64.300.000,00 TL bedelle satın almıştır. 2021 yılında Vergi Usul Kanununun geçici 31’nci madde hükümlerinden yararlanmak suretiyle daha sonra Ocak 2022 döneminde geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme uygulamasından yararlanmıştır.

31.12.2022 tarihi itibariyle iktisadi kıymetin değeri: 397.013.431,09 TL

Birikmiş amortisman tutarı ise 132.337.810,41 TL’dir.  

HES santrali işletme hakkının faydalı ömrü 15 yıldır. (İşletme hakkı için normal amortisman ayrılmıştır. (Normal amortisman oranı %6,66)

I.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ

Şirket 2023 yılı I. Geçici Vergi Döneminde Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme işlemini yapmış ve yeni değer üzerinden amortisman ayırmıştır.

62 Numaralı Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2023 yılı birinci geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı %8,77 olarak tespit edilmiştir.

Bu değerlemeye ilişkin hesaplamalar ile muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

			A	B	C
İktisadi Kıymet	İktisap Tarihi	Faydalı Ömür	Değerleme Öncesi İktisap Bedeli	Değerleme öncesi Birikmiş Amortisman	Yeniden Değerleme Oranı
Tesis	15.05.2018	15	397.013.431,09	132.337.810,41	8,77 %

 

D	E	F	G	H
Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Bedeli (A*C)	Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Amortisman (B*C)	Değerleme Öncesi Net Bilanço Aktif Değeri (A-B)	Değerleme Sonrası Net Bilanço Aktif Değeri (D-E)	Değerleme Sonrası Net Değer Artışı (G-F)
431.831.509,00	143.943.836,38	264.675.620,68	287.887.672,62	23.212.051,93

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda;

• İktisadi kıymetin değeri 34.818.077,91 TL artış göstererek 397.013.431,09 TL’den 431.831.509,00 TL’ye
• Birikmiş amortismanın değeri ise 11.606.025,97 TL artış göstererek 132.337.810,41 TL’den 143.943.836,38 TL’ye çıkmıştır.
• Değer artış tutarı ise yeniden değerleme öncesi net aktif değer ile yeniden değerleme sonrası net aktif değer arasındaki fark olan (287.887.672,61-264.675.620,68=) 23.212.051,93 TL olacaktır.

Değerleme işlemine ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

---------------------------------------/---------------------------------------

260. HAKLAR HESABI         34.818.077,91

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR      11.606.025,97

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME      23.212.051,93
---------------------------------------/---------------------------------------

Birinci Geçici Vergi Dönemi İçin Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Hesabı

Yapılan değerleme sonucunda bulunan yeni değer üzerinden amortisman ayırmaya devam edileceğinden, yeniden değerleme sonrası yeni değer tutarı olan 431.831.509,00 TL üzerinden %6,66 oranında kalan amortisman süresi kadar amortisman ayrılabilecektir.

Buna göre ayrılacak amortisman tutarı (431.831.509,00 /15=) 28.788.767,27 TL olacak olup, I. Geçici Vergi dönemi için ayrılacak amortisman tutarı ise (28.788.767,27 /4=) 7.197.191,82 TL olacaktır. 

 Amortismanın giderleştirilmesine ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

---------------------------------------/---------------------------------------

740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ   7.197.191,82  

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 7.197.191,82         
---------------------------------------/---------------------------------------                 

II.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ

63 Numaralı Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2023 yılı ikinci geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı %18,95 olarak tespit edilmiştir.

Şirket 2023 yılı II. Geçici Vergi Döneminde Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme işlemini yapmış ve yeni değer üzerinden amortisman ayırmıştır. Bu değerlemeye ilişkin hesaplamalar ile muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

			A	B	C
İktisadi Kıymet	İktisap Tarihi	Faydalı Ömür	Değerleme Öncesi İktisap Bedeli	Değerleme öncesi Birikmiş Amortisman	Yeniden Değerleme Oranı
Tesis	15.05.2018	15	397.013.431,09	132.337.810,41	18,95 %

 

D	E	F	G	H
Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Bedeli (A*C)	Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Amortisman (B*C)	Değerleme Öncesi Net Bilanço Aktif Değeri (A-B)	Değerleme Sonrası Net Bilanço Aktif Değeri (D-E)	Değerleme Sonrası Net Değer Artışı (G-F)
472.247.476,28	157.415.825,48	264.675.620,69	314.831.650,80	50.156.030,12

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda; II. geçici vergi döneminde yapılan değerleme sonucu bulunan tutarlardan I. Geçici vergi döneminde kayıtlara intikal ettirilen tutarları aşan tutarlar aşağıdaki şekilde kayıtlara intikal ettirilecektir.

• İktisadi kıymetin değeri 75.234.045,19 TL artış göstererek 397.013.431,09 TL’den 472.247.476,28 TL’ye
• Birikmiş amortismanın değeri ise 25.078.015,07 TL artış göstererek 132.337.810,41 TL’den 157.415.825,48 TL’ye çıkmıştır.
• Değer artış tutarı ise yeniden değerleme öncesi net aktif değer ile yeniden değerleme sonrası net aktif değer arasındaki fark olan (314.831.650,80-264.675.620,68=) 50.156.030,12TL olacaktır.

Değerleme işlemine ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

• 260 Hesaba intikal ettirilecek tutar (75.234.045,19 -34.818.077,91 =) 40.415.967,28 TL
• 257 Hesaba intikal ettirilecek tutar (25.078.015,07 -11.606.025,97 =) 13.471.989,10TL
• 522 Hesaba intikal ettirilecek tutar (50.156.030,12-23.212.051,93 =) 26.943.978,19 TL

---------------------------------------/---------------------------------------
260. HAKLAR HESABI..   40.415.967,28

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 13.471.989,10

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  26.943.978,19
---------------------------------------/---------------------------------------

İkinci Geçici Vergi Dönemi İçin Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Hesabı

2022 yılı ikinci geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman için iktisadi kıymetin değeri 472.247.476,28 TL’ye çıktığından ayrılacak yıllık amortisman tutarı (472.247.476,28 /15=) 31.483.165,09 TL, her bir geçici vergi dönemi için ise (31.483.165,09 /4=) 7.870.791,27 TL olacaktır. Bu döneme isabet eden amortisman gideri ise [(31.483.165,09 *2/4)- 7.197.191,82=] 8.544.390,72 TL, ikinci geçici vergi dönemi itibariyle kümülatif 15.741.582,54 TL olacaktır.
 
---------------------------------------/---------------------------------------

740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ   8.544.390,72

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 8.544.390,72      
---------------------------------------/---------------------------------------                   

III.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ

Şirket 2023 yılı III. Geçici Vergi Döneminde Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme işlemini yapmış ve yeni değer üzerinden amortisman ayırmıştır. 64 Numaralı Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2023 yılı üçüncü geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı %34,80 olarak tespit edilmiştir.

Bu değerlemeye ilişkin hesaplamalar ile muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

			A	B	C
İktisadi Kıymet	İktisap Tarihi	Faydalı Ömür	Değerleme Öncesi İktisap Bedeli	Değerleme öncesi Birikmiş Amortisman	Yeniden Değerleme Oranı
Tesis	15.05.2018	15	397.013.431,09	132.337.810,41	34,80 %

 

D	E	F	G	H
Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Bedeli (A*C)	Mükerrer 298 Değerlenmiş Tesis Amortisman (B*C)	Değerleme Öncesi Net Bilanço Aktif Değeri (A-B)	Değerleme Sonrası Net Bilanço Aktif Değeri (D-E)	Değerleme Sonrası Net Değer Artışı (G-F)
535.174.105,11	178.391.368,43	264.675.620,69	356.782.736,68	92.107.116,00

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda; III. geçici vergi döneminde yapılan değerleme sonucu bulunan tutarlardan I ve II. Geçici vergi döneminde kayıtlara intikal ettirilen tutarları aşan tutarlar aşağıdaki şekilde kayıtlara intikal ettirilecektir.

• İktisadi kıymetin değeri 138.160.674,02 TL artış göstererek 397.013.431,09 TL’den 535.174.105,11 TL’ye
• Birikmiş amortismanın değeri ise 46.053.558,02 TL artış göstererek 132.337.810,41 TL’den 178.391.368,43 TL’ye çıkmıştır.
• Değer artış tutarı ise yeniden değerleme öncesi net aktif değer ile yeniden değerleme sonrası net aktif değer arasındaki fark olan (356.782.736,68 -264.675.620,68=) 92.107.116,00 TL olacaktır.

Değerleme işlemine ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

• 260 Hesaba intikal ettirilecek tutar (138.160.674,02-75.234.045,19=) 62.926.628,83 TL
• 257 Hesaba intikal ettirilecek tutar (46.053.558,02- 25.078.015,07 =) 20.975.542,95 TL
• 522 Hesaba intikal ettirilecek tutar (92.107.116,00-50.156.030,12=) 41.951.085,88 TL

---------------------------------------/--------------------------------------
260. HAKLAR HESABI..   62.926.628,83

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 20.975.542,95

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  41.951.085,88
---------------------------------------/---------------------------------------

İkinci Geçici Vergi Dönemi İçin Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Hesabı

2022 yılı ikinci geçici vergi döneminde ayrılacak amortisman için iktisadi kıymetin değeri 535.174.105,11 TL’ye çıktığından ayrılacak yıllık amortisman tutarı (535.174.105,11 /15=) 35.678.273,67 TL, her bir geçici vergi dönemi için ise (35.678.273,67 /4=) 8.919.568,42 TL olacaktır.

Bu döneme isabet eden amortisman gideri ise [(35.678.273,67 *3/4)[1]- 15.741.582,54 =] 11.017.122,71 TL, ikinci geçici vergi dönemi itibariyle kümülatif 26.758.705,26 TL olacaktır. 

740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ	8.544.390,72
257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR		8.544.390,72

---

[1]  26.758.705,26 TL

13.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.