Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Yeniden Değerleme Değer Artış Fonlarını Sermayeye İlave Etmeyi Unutmayın!

Bilindiği üzere, öncelikle mükelleflere 2021 yılı içerisinde VUK geçici 31’nci maddesi hükümlerini dikkate almak ve yüzde 2 vergi ödemek suretiyle yeniden değerleme yapma imkanı verilmiş, sonrasında ise geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalansın faydalanmasın tüm mükelleflere 1.1.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere VUK geçici 32 madde hükümlerini dikkate almak ve yine aynı şekilde yüzde 2 vergi ödemek suretiyle yeniden değerleme imkanı getirilmişti.

Vergi Usul Kanunu Geçici 31, Geçici 32 ve Mükerrer 298’nci Madde Hükümlerinden Faydalanan Mükellefler

2021 takvim yılı içinde geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalanan mükellefler; 2021 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerini (666,79), iktisadi kıymetin iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölmek suretiyle buldukları katsayıyı kullanmak suretiyle yeniden değerleme yapmışlar ve bu kez değerlenmiş iktisadi kıymetler ile birikmiş amortismanların 31.12.2022 değerlerini dikkate almak suretiyle; 2022 yılı Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerini (1022,25), Haziran ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (693,54) bölmek suretiyle buldukları katsayıyı kullanmak suretiyle yeniden değerleme yapma imkanını sahip olmuşlardır. Aynı mükellefler bu kez 2022 takvim yılının geçici vergi dönemlerinde geçici 32’nci madde hükümlerine göre değerlenmiş iktisadi kıymetlerle birikmiş amortismanlarını mükerrer 298’nci madde hükümleri dahilinde sırasıyla yüzde 33,63, yüzde 61,12, yüzde 92,93 ve yüzde 122,93 oranlarını kullanmak suretiyle sürekli yeniden değerleme imkanına sahip olmuşlardır.

Geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalanmayan mükellefler ise 2022 takvim yılının geçici vergi dönemlerinde sürekli yeniden değerleme yapmadan önce 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan iktisadi kıymetlerle bu kıymetler üzerinden ayrılmış birikmiş amortismanları geçici 32’nci madde hükümlerini dikkate almak suretiyle; 2022 Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerini (1022,25), iktisadi kıymetin iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölmek suretiyle buldukları katsayıyı kullanmak suretiyle yeniden değerleme fırsatını kullanmışlardır. Aynı mükellefler bu kez 2022 takvim yılının geçici vergi dönemlerinde geçici 32’nci madde hükümlerine göre değerlenmiş iktisadi kıymetlerle birikmiş amortismanlarını mükerrer 298’nci madde hükümleri dahilinde sırasıyla yüzde 33,63, yüzde 61,12, yüzde 92,93 ve yüzde 122,93 oranlarını kullanmak suretiyle yeniden değerleme imkanına sahip olmuşlardır.

Vergi Usul Kanunu Geçici 31, Geçici 32 ve Mükerrer 298’nci Madde Hükümlerinden Faydalanmayan Mükellefler

2021 ve 2022 takvim yıllarında Vergi Usul Kanunu Geçici 31, Geçici 32 ve Mükerrer 298’nci madde hükümlerinden faydalanmayan mükellefler için fırsat hala geçerliliğini koruyor.  Bu mükellefler 2023 takvim yılında sürekli yeniden değerleme yapmadıkları sürece 31 Ocak 2024 tarihine kadar geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanma hakları devam ediyor. Tabi ki bu haktan yararlanmak için yüzde 2 vergi ödemek gerekiyor.

Bu mükellefler 2023 takvim yılının herhangi bir ayında örneğin Şubat 2023 dönemi seçilmek suretiyle 31 Mart 2023 tarihine kadar 31.12.2022 tarihli Yİ-ÜFE tutarını (2021,19) dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme yapılabilir. Burada düzeltme katsayısı olarak (2021,19/ iktisadi kıymetin aktife girdiği ayı izleyen aya ait Yİ-ÜFE) kullanılacaktır. Daha sonra ise mükerrer 298'nci madde hükümleri dahilinde 2023 takvim yılının geçici vergi dönemlerinde sürekli yeniden değerleme yapabilirler.

Yine bir noktanın altını çizelim. Geçici 32'nci madde hükümlerinden 2022 takvim yılında yararlanılmaması nedeniyle 2022 takvim yılı için belirlenen 122,93 yeniden değerleme oranının vergisel avantajlarını kaçırdığınızı düşünerek endişelenmeyin. Zira 2023 yılına ait ayların herhangi biri vergilendirme dönemi olarak dikkate alınarak geçici 32'nci madde hükümlerinden yararlandığınızda 31.12.2021 tarihli Yİ-ÜFE değil 31.12.2022 tarihli Yİ-ÜFE dikkate alınacağından ilave (2021,19/1022,25=) % 97,7 oranında Yİ-ÜFE avantajı olacaktır. Bir nebzede olsa 2022 takvim yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı olan % 122,93 oranının kullanılamaması nedeniyle meydana gelen kaybın bir nebzede olsa telafisi olacaktır.

Satış Kazancın Tespitinde Değer Artış Fonuna Dikkat

Vergi Usul Kanunun geçici 31 ve geçici 32’nci madde düzenlemelerinde; “pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmının, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacağı, yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılması halinde ise , pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışlarının, kazancın tespitinde dikkate alınmayacağı” hüküm altına alınmıştır.

Vergi Usul Kanunun Mükerrer 298/Ç madde düzenlemesinde ise ; “pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmının, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacağı,  sermayeye eklenen değer artışlarının, ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edileceği, bu işlemlerin kâr dağıtımı sayılmayacağı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması (satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi) halinde ise bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulacağı” hükme bağlanmıştır.

Yukarıdaki yasal düzenlemeler dikkate alındığında; Vergi Usul Kanununun geçici 31 ve geçici 32’nci maddeleri kapsamında yapılan yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değer artışları yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetin satışı halinde satış kazancının tespitinde dikkate alınmazken, mükerrer 298’nci madde kapsamında ortaya çıkan değer artışları sermayeye ilave edilmediği takdirde birikmiş amortismanlar gibi değerlendirilerek satış kazancının tespitinde dikkate alınacaktır. Bu yüzden değer artış fonlarının sermayeye ilavesi önem arzetmektedir.

 Öte yandan, gerek Vergi Usul Kanununun geçici 31’nci madde kapsamında gerekse geçici 32’nci madde kapsamında yapılan yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değer artış fonları 31.12.2023 tarihli bilançonun öz sermaye kalemlerinin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında, öz sermayeden düşülmek suretiyle enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.

Saygılarımızla

06.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.