Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirlere İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulamasında Kazancın Tespiti Kıst Dönem Kazanç Tespiti Yapılmalı Mı?

Bilindiği üzere, indirimli kurumlar vergisi uygulaması ilk olarak Kurumlar Vergisi Kanununa 28.2.2009 tarih ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 9’ncu maddesiyle eklenerek vergi sistemimiz içerisindeki yerine almıştı. İlk kanun düzenlemesinde yatırım teşvik belgesi sahibi mükellefler, Ekonomi Bakanlığınca yatırım teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren elde ettikleri kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulayabiliyorlarken, 6322 sayılı Kanunla yapılan değişikle yatırım döneminde de kurumun diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulama imkânı getirilmiştir.

6322 sayılı Kanunla yapılan bu değişiklikten sonra yayımlanan 2012/3305 sayılı Karar kapsamında düzenlenmiş yatırım teşvik belgeleri kapsamında mükelleflerin yatırımlarına fiilen başladıkları tarihten itibaren, hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben; toplam yatırıma katkı tutarının Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen oranını geçmemek ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşmamak üzere, mükelleflerin yatırım döneminde diğer faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulayabilme hakkı verilmiştir.

Buna göre, 2012/3305 sayılı Karar kapsamında düzenlenmiş yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımların yatırım döneminde, mükelleflerin diğer faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle kısmen yararlanılabilecek yatırıma katkı tutarı, en fazla toplam yatırıma katkı tutarının Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen oranına tekabül eden kısmı kadar olabilecektir. Yatırım döneminde, yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen yatırım harcamasının, bu dönemde yararlanılabilecek yatırıma katkı tutarından (toplam yatırıma katkı tutarının Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen oranına tekabül eden kısmı) daha düşük olması halinde diğer faaliyetlerden yatırım döneminde elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle kısmen yararlanılacak yatırıma katkı tutarı, gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşamayacaktır.

Öte yandan, yatırım döneminde indirimli kurumlar vergisi matrahı tespit edilirken, yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın geçici 8’nci maddesinde yer alan düzenleme uyarınca imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 01.01.2017 ile 31.12.2022 tarihleri arasında gerçekleştirilen ve gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için; yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere, teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanır hükmünün de göz önünde bulundurularak indirimli kurumlar vergisi matrahının tespit edilmesi gerekmektedir.

Yatırım teşvik sahibi mükellefler yatırım teşvik belgelerini aldıkları geçici vergi döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına mahsuben yapılan harcama ve katkı tutarını aşmamak kaydıyla indirimli kurumlar vergisinden yararlanabileceklerdir.

Yıl içerisinde herhangi bir tarihte yatırım teşvik belgesi almış mükellefler yatırım tevsik belgesini aldıkları tarih öncesinde bir veya birkaç   dönem için geçici vergi beyannamesi vermiş olabilirler ve bu beyannamelerinde kazanç beyan edip geçici vergi ödedikleri gibi zarar da beyan etmiş olabilir.  Bu tür durumlarda indirimli kurumlar vergisi uygulaması açısından yaşanan tereddüt teşvik belgesi alındıktan sonra verilecek geçici vergi beyannamelerinde diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın tespitinde yatırım teşvik belgesi alındığı tarihten önce verilen geçici vergi beyannamelerinde yer alan kazançların veya zararlarının diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın tespitinde dikkate alınıp alınmayacağıdır. Örneğin, ikinci geçici vergi döneminde yatırım teşvik belgesini alan bir mükellefin birinci geçici vergi döneminde geçici vergi matrahı 1.500.000,00 TL iken, ikinci geçici vergi döneminde kümülatif geçici vergi matrahının 2.750.000,00 TL olması durumunda, diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç olarak dikkate alınacak tutar 1.500.000,00 TL’nin mahsubundan sonra kalan 1.250.000,00 TL mi olmalı yoksa 2.750.000,00 TL mi olmalı? Bu sorunun cevabı çok açık olmamakla birlikte kümülatif kazancın dikkate alınmak suretiyle indirimli kurumlar vergisi uygulanmasının gerektiği kanısındayım. Zira, 217 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde Geçici vergi dönemlerinin üçer aylık dönemler olduğu ve beyan edilecek kazancın hesaplanmasında 3, 6, 9 ve 12 aylık mali tabloların esas alınacağı ifade edilmiştir.  Diğer deyişle geçici vergi dönemlerinde kümülatif kazanç tespiti söz konusudur. Yıl içesinde bir veya birkaç dönem geçici vergi beyannamesi verildikten sonra alınan yatırım teşvik belgeleri kapsamında yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca indirimli kurumlar vergisi uygulanırken geçici vergi dönemleri itibariyle tespit edilen kümülatif kazancın dikkate alınmasının yerinde olacağını düşünüyorum. Aksi görüşlerde mevcuttur ancak aksi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.  

Konuyu somut bir örnek yardımıyla açıklamaya çalışırsak

Örnek: FABRİC Tekstil Ürünleri Sanayi Ticaret Anonim Şirketi tekstil ürünleri imalatı faaliyeti ile iştigal etmektedir.

07.09.2022 tarih ve 148170 sayılı yatırım teşvik belgesine istinaden 6. Bölgede yer alan Şanlıurfa ilinde komple tekstil ürünlerinin boyanması imalatı için yatırım için teşvik belgesi almıştır. T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nden alınan yatırım teşvik belgesinde; yatırıma katkı oranı: %50, vergi indirim oranı: %90, yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde kullanılabilecek kısmı: %80 olarak yer almaktadır.

2012/3305 sayılı Karara göre düzenlenmiş yatırım teşvik belgesi kapsamındaki toplam 105.000.000,00 TL’lik yatırımına 08.10.2022 tarihinde başlanmıştır. Mükellef kurumun yaptığı yatırımın US-97 Kodu 17.12 “Tekstil Ürünlerinin Aprelenmesi” imalatı olduğu için (US-97 Kodu: 15-37 olanlar) bu yatırım teşvik belgesi kapsamında 2022 yılında yapacağı yatırım harcamaları için yatırıma katkı tutarı yüzde 15 ilave olarak, vergi indirimi ise yatırım döneminde yüzde yüz olarak uygulanacaktır.

2022 Takvim Yılı

Kurumlar Vergisi Beyannamesi

Mükellef kurum 2022 takvim yılının son kısmında teşvik belgesi kapsamında yaptığı 12.500.000,00 TL harcama yapmıştır.

2022 Yılında Yapılan Harcama	12.500.000,00
2022 Yılında Yapılan Toplam Harcama	12.500.000,00
İlave Hak Kazanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	1.875.000,00

 

Toplam Harcama Yatırım Başlangıcından İtibaren	12.500.000,00
Cari Yılda Yapılan Harcama	12.500.000,00

2022 yılında Kurumun kurumlar vergisi beyannamesinde Ticari bilanço karı 7.500.000,00 TL, K.K.E.G 85.000,00 TL olup, safi geçici vergi matrahı 7.585.000,00 TL’dir.

Mükellef kurumun bu yatırım teşvik belgesi nedeniyle yararlanabileceği yatırıma katkı tutarı (105.000.000,00*0,50=) 52.500.000,00 TL’dir. Ancak, mükellef kurumun yaptığı yatırımın US-97 (15-36) kodu kapsamında olduğu için 2022 yılında yaptığı yatırım harcamaları için yatırıma katkı tutarı yüzde 15 ilave olarak ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere uygulayacaktır.

Yatırım döneminde indirimli kurumlar vergisinin hesaplanması açısından aşağıda yer alan kısıtlamalara dikkat edilmesi gerekir.

1. Gerçekleştirilen yatırım harcamasını aşmamak (12.500.000,00)
2. Yatırıma katkı tutarın aşmamak (52.500.000,00)

(İmalatçı olduğu için yatırım döneminde tamamı kullanılabilir)

İndirimli kurumlar vergisi matrahı tespit edilirken mükelleflerin karşısında iki sınırlama söz konusudur. Bu sınırlamalardan hangisi az ise indirimli kurumlar vergisi matrahının tespitinde bu tutar dikkate alınmalıdır. Yukarıdaki tutarlar dikkate alındığında mükellefin İndirimli Kurumlar Vergisi Matrahı: 12.500.000,00/0,23= 54.347.826,10 TL olacaktır.  Mükellef 12.500.000,00 TL’lik yatırıma katkı tutarından yararlanma imkanı vardır. Bu tutar yatırıma katkı tutarından yararlanmak için dönem safi kurum kazancının en az 54.347.826,10 TL olması gerekir.

Mükellefin vergi matrahı yararlanabileceği indirimli kurumlar vergisi matrahının altında kaldığı için matrahın tamamına indirimli kurumlar vergisi uygulanabilecektir. Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar dolayısıyla hak kazanılan yatırıma katkı tutarlarının, indirimli kurumlar vergisi uygulanacak matrah oluşmaması veya matrahın indirimli kurumlar vergisi matrahının altında kalması halinde sonraki döneme devredeceği dikkatten kaçmamalıdır.

Örneğimizde mükellef kurumun ilk üç geçici vergi beyannameleri dikkate alınmadan doğrudan 2022 takvim yılının kümülatif kazancı dikkate alınarak indirimli kurumlar vergisi uygulaması yapılmıştır.  Diğer deyişle, diğer faaliyetlerden elde edilen kazancı uygulanacak indirimli kurumlar vergisi matrahı tespit edilirken ilk üç geçici vergi dönemine isabet eden kazanç veya zarar dikkate alınmamıştır.

BEYANNAMEDE YARARLANILACAK TOPLAM YATIRIMA KATKI TUTARININ HESAPLANMASI
Ticari Bilanço Karı	7.500.000,00
Kanunen kabul edilmeyen gider	85.000,00
Kar ve İlaveler Toplamı	7.585.000,00
Safi Geçici Matrahı	7.585.000,00
KVK’nın 32/A Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergiye) Tabi Matrah	7.585.000,00
KVK’nın 32/A Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergi) Oranı	0,00
Genel Orana Tabi Geçici Vergi Matrahı	0,00
Geçici Vergi Matrahı	7.585.000,00
Hesaplanan Geçici Vergi	0,00

İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ TABLOSU (2022 Yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi)

Teşvik Belgesi Numarası	B-148170
Teşvik Belgesinin Hangi BKK ya Göre Düzenlendiği	2012-3305
Yatırıma Başlama Tarihi	08.10.2022
Yatırımın Türü 1	Komple Yatırım
Yatırımın Türü 2
Toplam Yatırım Tutarı (İndirimli KV Kapsamında Olmayan Harcamalar Hariç	105.000.000,00
Yatırıma Katkı Oranı	50
Vergi İndirimi Oranı	90
Yatırımın Yapıldığı Bölge	5.Bölge
İndirimli KV Oranı	2,3
Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	52.500.000,00
Cari Yılda Fiilen Gerçekleştirilen Yatırım Harcaması tutarı	12.500.000,00
Fiilen Gerçekleştirilen Yatırım Harcaması	12.500.000,00
(Yatırımın Başlangıcından İtibaren)
Fiili Yatırım Harcaması Nedeniyle Hak Kazanılan Yatırıma Katkı Tutarı	8.125.000,00
Endekslenmiş Tutarlar Dahil Fiili Yatırım Harcaması Nedeniyle Hak Kazanılan YKT	0,00
Önceki Dönemlerde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla
Önceki Dönemlerde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla
Önceki Dönemlerde Yararlanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
Cari Dönemlerde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla
Cari Dönemlerde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	1.744.550,00
Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla
Cari Dönemde Yararlanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	1.744.550,00
Cari Dönem Dahil Olmak Üzere Yararlanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	1.744.550,00

Görüleceği üzere, 2022 yılında yatırımcı firma tarafından 12.500.000,00 TL’lik yatırım harcaması yapılmış ve anılan dönemde 1.744.500,00 TL’lik yatırıma katkı tutarından faydalanılmıştır. Diğer deyişle, anılan tutar kadar az vergi ödenmiştir. Bu suretle indirimli kurumlar vergisi uygulamasıyla yatırımcıya 1.744.550,00 TL vergi ödetmemek suretiyle, ödenmeyen vergi tutarı kadar yatırımcıya devletçe finansal destek sağlanmış olmaktadır.  İndirimli Kurumlar vergisi olmasaydı ödenmesi gereken vergi tutarı 1.744.550,00 TL olacakken, mükellefin ödemesi gereken vergi tutarı 0,00 TL olmaktadır.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan 12.500.000,00 TL’lik yatırım harcaması dolayısıyla hak kazanılan yatırıma katkı tutarlarının, indirimli kurumlar vergisi uygulanacak matrah oluşmaması veya matrahın indirimli kurumlar vergisi matrahının altında kalması halinde (54.347.826,10-7.585.000,00=) 46.762.826,10 TL indirimli kurumlar vergisin matrahının sonraki döneme devredeceği hususu dikkatten kaçmamalıdır. 2023 takvim yılında yatırım harcaması yapılmamış olsa bile 2023 yılı I. Geçici vergi döneminde bu matrah tutarı üzerinden indirimli kurumlar vergisinden yararlanabilecektir. Yararlanılabilecek yatırıma katkı tutarı ise 10.755.450,00 TL’dir.

  “Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

06.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.