Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

VUK Geçici 32 veya Mükerrer 298. Madde Hükümlerine Göre Ortaya Çıkan Değer Artışını Usule Uygun Şekilde Muhasebeleştirmeyi Unutmayın!

Bilindiği üzere, mükelleflere 2022 takvim yılının geçici vergi dönemlerinde sürekli yeniden değerleme yapmadan önce 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan iktisadi kıymetlerle bu kıymetler üzerinden ayrılmış birikmiş amortismanları geçici 32’nci madde hükümlerini dikkate almak suretiyle yeniden değerleme fırsatı verilmiş ve verilen fırsat hala geçerliliğini korumaktadır. Şu noktanın altını tekrar çizmekte yarar var; 2022 ve 2023 takvim yıllarında sürekli yeniden değerleme yapılmadığı sürece mükelleflerin 31 Ocak 2024 tarihine kadar geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanma hakları devam ediyor. Tabi ki bu haktan yararlanmak için yüzde 2 vergi ödemek gerekiyor. Sürekli yeniden değerleme için ise vergi ödemek gerekmiyor. Vergi ödemeden de bedava yeniden değerleme yapabilirsiniz. Vergi ödeyerek yeniden değerleme yapmak ise daha avantajlı. 2022 takvim yılında sürekli yeniden değerleme yapılmadığı takdirde 2023 takvim yılı içerisinde de geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanma imkanı var.

Tabi ki enflasyon düzeltmesini beklemek mantıksız. Hep söyledim. Söylemeye de devam edeceğim; vergi ödeyen mükelleflerin yeniden değerleme yapmak için, bu saate kadar beklemesi büyük kayıp. Şunu da tekrar ifade etmekte fayda var. Yeniden değerleme uygulaması ihtiyaridir, zorunluluk bulunmamaktadır. Ancak, hep yazıyorum ve söylüyorum yeniden değerleme yapan mükelleflere önemli vergisel avantajlar sağlıyor. Avantajlar saymakla da bitmiyor. En önemli avantajlardan biri yeni değer üzerinden amortisman ayırma imkanı. Diğer bir avantaj ise öz kaynak artışı sağlayarak paralelinde hem firmaları finansman gider kısıtlamasına karşı avantajlı duruma getiriyor hem de örtülü sermaye uygulamasında borcun üç katını aşan borçlanma sınırının belirlenmesinde mükellef lehine avantaj sağlıyor.

Para ödeyerek geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmayı düşünmeyen mükelleflerin hiç para ödemeden Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’nci madde hükümlerini dikkate almak suretiyle 2022 ve 2023 takvim yıllarının geçici vergilendirme dönemlerinde (kurumlar vergisi beyanları dahil) yeniden değerleme yapmaları olanak dahilinde. Hele ki 2022 takvim yılı için yeniden değerleme oranının yüzde 122,93 olarak açıklandığı bir durumda yeniden değerleme yaparak ve yeni değer üzerinden amortisman ayırmak mükelleflere önemli vergisel avantaj sağlayacaktır.

Tekrar altını çizelim. Sürekli yeniden değerleme yaptığınız takdirde bir daha geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanma hakkınız olmayacaktır.  O yüzden 2022 takvim yılı vergi matrahınız düşükse sürekli yeniden değerleme yapma hakkınızı kullanmayıp, diğer deyişle 2022 takvim yılını pas geçip,  2023 takvim yılında geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle sürekli yeniden değerleme hükümlerinden yararlanabilirsiniz.

Yeniden değerleme neticesinde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpımından sonra bulunacak net bilanço aktif değerinden indirilmesi suretiyle hesaplanan değer artışı, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına almayı unutmayın.

Yeniden değerleme uygulamasını yapmak kadar, muhasebe kayıtlarını usulüne uygun şekilde kayıtlara almak da önemli. Zira Vergi Usul Kanununun geçici 32’nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile mükerrer 298’nci maddesinin Ç fıkrasının (4) numaralı bentlerinde “yeniden değerleme neticesinde taşınmazların[1] ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelecek değer artışın, yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışlarının ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterileceği” hüküm altına alınmıştır.

Konuyu daha net olarak ortaya koyabilmek için aşağıda örnek bir çalışmaya yer verilmiş, bu çalışmada yeni değer üzerinden hesaplanan amortisman uygulaması ihmal edilmiştir. Yeni değer üzerinden amortisman ayırma sürecine ilişkin açıklamalarımıza daha önce yazılarımızdaki örnek çalışmamızda yer vermiştik.

Örnek:

LGN YATIRIM ENERJİ A.Ş. aktifinde kayıtlı olan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Eylül 2022 döneminde VUK geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerlemeye tabi tutmuştur.  Daha sonra söz konusu iktisadi kıymetler III. Geçici vergi döneminde mükerrer 298/Ç madde hükümleri uyarınca sürekli yeniden değerleme işlemine tabi tutulmuştur. 61 Numaralı Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2022 yılı üçüncü geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı %92,93 olarak tespit edilmiştir.

Bu değerlemeye ilişkin hesaplamalar ile muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

Taşınmaz veya Atik Cinsi	Geçici 32 Sonrası İktisadi Kıymet Değeri	Geçici 32 Sonrası Birikmiş Amortisman Değeri	Yeniden Değerleme Oranı	Mükerrer 298 Değerlenmiş Taşınmaz Bedeli	Mükerrer 298 Değerlenmiş Taşınmaz Amortisman
BARAJ	65.000.000,00	15.500.000,00	92,93%	125.404.500,00	29.904.150,00
MAKİNA	42.000.000,00	7.250.000,00	92,93%	81.030.600,00	13.987.425,00
TOPLAM	107.000.000,00	22.750.000,00		206.435.100,00	43.891.575,00

 

Mük.298 Sonrası Net Bilanço Aktif Değeri	Mük.298 Öncesi Net Aktif	522 DEĞER ARTIŞI	253	257		522
95.500.350,00	49.500.000,00	46.000.350,00	60.404.500,00	14.404.150,00		46.000.350,00
67.043.175,00	34.750.000,00	32.293.175,00	39.030.600,00	6.737.425,00		32.293.175,00
162.543.525,00	84.250.000,00	78.293.525,00	99.435.100,00		21.141.575,00		78.293.525,00

Değerleme işlemine ilişkin muhasebe kayıtları ise aşağıdaki gibi olacaktır.

253. TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR H..   99.435.100,00

253.01.01 Baraj 60.404.500,00

253.09.01 Makine 39.030.600,00

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR H.. 21.141.575,00

                              257.08.01 Baraj   14.404.150,00

                              257.09.01 Makine 6.737.425,00

                        522.MDV YENİDEN DEĞERLEME H..  78.293.525,00

                              522.10.01 Baraj   46.000.350,00

                              522.11.01 Makine 32.293.175,00

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak muhasebe kayıtlarında gösterilmiştir.

BARAJ

• İktisadi kıymetin değeri 60.404.500,00 TL artış göstererek 65.000.000,00 TL’den 125.404.500,00TL’ye
• Birikmiş amortismanın değeri ise 14.404.150,00 TL artış göstererek 15.500.000,00 TL’den 29.904.150,00 TL’ye çıkmıştır.
• Değer artış tutarı ise yeniden değerleme öncesi net aktif değer ile yeniden değerleme sonrası net aktif değer arasındaki fark olan (95.500.350,00-49.500.000,00=) 46.000.350,00 TL 522 MDV Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu hesabına alınacaktır.

MAKİNA

• İktisadi kıymetin değeri 39.030.600,00 TL artış göstererek 42.000.000,00 TL’den 81.030.600,00 TL’ye
• Birikmiş amortismanın değeri ise 6.737.425,00TL artış göstererek 7.250.000,00 TL’den 13.987.425,00 TL’ye çıkmıştır.
• Değer artış tutarı ise yeniden değerleme öncesi net aktif değer ile yeniden değerleme sonrası net aktif değer arasındaki fark olan (67.043.175,00-34.750.000,00=) 32.293.175,00 TL 522 MDV Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu hesabına alınacaktır.

  “Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

Saygılarımızla

---

[1] Geçici 32 kapsamında taşınmaz ve amortismana tabi kıymetler yeniden değerlemeye tabi iken, mükerrer 298’nci madde kapsamında sadece amortismana tabi iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabidir

01.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.