Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Yeniden Değerleme Yaptığınız Kıymetler İçin Vuk Geçici 32’nci Madde Hükümleri Dahilinde Tekrar Yeniden Değerleme Yapabilirsiniz

Bilindiği üzere, 7338 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa geçici 32’nci madde eklenmiştir. Eklenen bu geçici madde ile hem geçici 31’nci madde hükümlerini dikkate almak suretiyle yeniden değerleme yapmış hem de geçici 31’nci madde hükümlerinden 31 Ocak 2022 tarihine kadar yararlanmayan mükelleflere aynı şartlar dahilinde yeniden değerleme imkanı tanınmıştır. Getirilen düzenleme ile ilk olarak VUK geçici 31’nci madde hükümlerinden yararlanmayan mükelleflere bir kez daha 31.12.2021 tarihli bilançolarında kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetleri yeniden değerleme imkanı verilmiştir. İkinci olarak aynı düzenleme ile Vergi Usul Kanununun geçici 31’nci maddesinin yedinci fıkra hükümlerini dikkate alarak yeniden değerleme yapan mükelleflere yeniden değerlemeye tabi tuttukları kıymetler ile bunların amortismanları için 31.12.2021 tarihli Yİ-ÜFE değerinin, 2021 yılı Haziran ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden değerlenmiş tutarları tekrar yeniden değerleme imkanı tanınmıştır.

7352 sayılı Kanunun 1’nci maddesiyle Vergi Usul Kanununa eklenen geçici 33’ncü madde ile 2022 hesap dönemi ile 2023 hesap döneminin geçici vergi dönemleri “enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği dönem” olarak kabul edildiğinden, yeniden değerleme uygulaması tekrar popüler hale gelmiştir. Buna göre geçici 31 ve geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmayan mükellefler 7338 sayılı Kanunla VUK’nun mükerrer 298 inci maddeye eklenen (Ç) fıkrası kapsamında 31.12.2021 tarihli bilançolarda yer alan iktisadi kıymetler ile bu kıymetlere ilişkin amortismanları yüzde iki ödemeden 2022 ilk geçici vergi döneminde yeniden değerleme imkanına sahip olacaklardır. 

Öte yandan, Vergi Usul Kanununun geçici 31 ve 32‘nci madde hükümleri dahilinde yeniden değerleme yapan mükellefler açısından mükerrer 298’nci maddeye göre yapılacak yeniden değerlemede iktisadi kıymetlerin bu geçici maddelere göre yeniden değerlenmiş tutarları dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme yapılacaktır. Diğer deyişle yeniden değerlemenin değerlemesinin değerlemesi yapılacaktır. Mükerrer 298/Ç madde hükümleri dahilinde 2022 takvim yılının ilk geçici vergi döneminden itibaren başlayacak yeniden değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı ise bir önceki yılın Kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9 uncu aylarda bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre Türkiye İstatistik Kurumunun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınmak suretiyle belirlenecektir.

Özetle Yeniden değerleme uygulamasında mükellefler üç farklı durum karşı karşıyadırlar.

1. VUK Geçici 31 ve geçici 32’nci madde hükümlerinin her ikisinden de yararlanmayan mükellef grubu. Bu mükellefler 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan taşınmazlar ile iktisadi kıymetlerini VUK mükerrer 298/Ç fıkrası hükümleri dahilinde herhangi bir vergi ödemeden değerleyebileceklerdir.
2. VUK Geçici 31 ve geçici 32’nci madde hükümlerinin her ikisinden de yararlanan mükellef grubu. Bu mükellefler 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan taşınmazlar ile iktisadi kıymetlerini söz konusu geçici maddelerde yer alan değerleme hükümlerine göre kıymetlerin değerlenmiş tutarları dikkate almak suretiyle VUK mükerrer 298/Ç fıkrası hükümleri dahilinde değerleyebileceklerdir
3. Geçici 31 madde hükümlerinden yararlanan ancak geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanmayan mükellef grubu. Bu mükellefler 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan taşınmazlar ile iktisadi kıymetlerini geçici 31’nci madde hükümleri dahilinde kıymetlerin değerlenmiş tutarlarını dikkate almak suretiyle VUK mükerrer 298/Ç fıkrası hükümleri dahilinde değerleyebileceklerdir.

Aşağıda VUK geçici 31 madde hükümleri  kapsamında yeniden değerleme yapan bir mükellefin geçici 32’nci madde hükümlerine dikkate almak suretiyle yaptığı yeniden değerleme işlemine ve sonrasında yapılacak işlemlere ilişkin örneğe yer verilmiştir.

Örnek:

Geçici 31 Madde Kapsamında Yapılan Değerleme

SÜ Enerji Yatırım A.Ş.’nin 06 Nisan 2018 tarihinde HES santrali işletme hakkını 64.300.000,00 TL bedelle satın almıştır. HES santrali işletme hakkının 31/03/2021 tarihi itibariyle birikmiş amortisman tutarı 13.931.666,71 TL’dir.  HES santrali işletme hakkının faydalı ömrü 15 yıldır. ( işletme hakkı için normal amortisman ayrılmıştır.

Şirket 2021 yılı Aralık ayında yeniden değerleme işlemini yapmış ve aynı 31 Ocak 2022 tarihinde beyan etmiştir.

Yeniden Değerleme Hesaplama Tablosu:

Taşınmaz İktisap Bedeli	64.300.000,00
İktisap Tarihi	Nis.18
Birikmiş Amortisman	13.931.666,71	31.03.2021
Değerleme Katsayısı	May.21	666,79
	May.18	354,85
Değerleme Katsayısı  (666,79/354,85)	1,87907
Değerlenmiş Taşınmaz Bedeli	120.824.201,00
Değerlenmiş Birikmiş Amortisman	26.178.576,88
Net Aktif Değer Değerleme Öncesi	50.368.333,33
Net Aktif Değer Değerleme Sonrası	94.645.624,12
Vergi Matrahı (Değer Artışı)	44.277.290,78
Ödenecek Vergi %2	885.545,82

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda iktisadi kıymetin değeri (120.824.201,00-64.300.000,00=) 56.524.201,00 TL, birikmiş amortismanın değeri ise (26.178.576,88 -13.931.666,67=) 12.246.910,22TL artmıştır.

Bu işleme ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

260. HAKLAR HESABI..   56.524.201,00

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 12.246.910,22

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  44.277.290,78

Geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme yapan mükellef 120.824.201,00 TL üzerinden kalan 12 yıllık faydalı ömür süresince (2021 yılı dahil faydalı ömür süresi) amortisman ayırabilecektir. Yıllık amortisman tutarı ise (120.824.201,00/15=) 8.054.946,73 TL olacaktır.

Geçici 32 Madde Kapsamında Yapılan Değerleme

Taşınmazın Gecici 31’nci Madde Kapsamında Değerlenmiş Değeri	120.824.201,00
Birikmiş Amortisman	32.219.786,94[1]
Değerleme Katsayısı	Ara.21	1022,25
	Haz.21	693,54
Değerleme Katsayısı  (1022,25/693,54)	1,47395
Değerlenmiş Taşınmaz Bedeli	178.088.831,06
Değerlenmiş Birikmiş Amortisman	47.490.354,96
Net Aktif Değer Değerleme Öncesi	88.604.414,06
Net Aktif Değer Değerleme Sonrası	130.598.476,10
Vergi Matrahı (Değer Artışı)	41.994.062,04
Ödenecek Vergi %2	839.881,24

Geçici 32’nci madde kapsamında yapılan değerleme işlemi sonunda iktisadi kıymetin değeri (178.088.831,06-120.824.201,00 =) 57.264.630,06 TL, birikmiş amortismanın değeri ise (47.490.354,96 -32.219.786,9=) 15.270.568,02 TL artacaktır.

Bu işleme ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

260. HAKLAR HESABI..   57.264.630,06

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 15.270.568,02

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  41.994.062,04

Geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle yeniden değerleme yapan mükellef 178.088.831,06 TL üzerinden kalan 11 yıllık faydalı ömür süresince (2022 ve sonrası kalan faydalı ömür) amortisman ayırabilecektir. Yıllık amortisman tutarı ise (178.088.831,06/15=) 11.872.588,74 TL olacaktır. Ancak, VUK geçici 32 madde hükümleri dahilinde değerlenmiş iktisadi kıymet tutarı olan 178.088.831,00 TL ve bu iktisadi kıymete ilişkin birikmiş amortisman tutarı olan 47.490.354,96 TL 2022 yılı ilk geçici vergi dönemi için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak yeniden değerleme işlemi yapılabilecek ve bu işlemin sonucunda da 2022 yılının ilk geçici vergi döneminde iktisadi kıymetin yeni değeri üzerinden amortisman ayrılabilecektir.

 “ Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

Saygılarımızla

---

[1] Geçici 31’nci madde kapsamında yeniden değerlenmiş birikmiş amortisman tutarı olan 26.178.576,88 TL’ye 2021 yılının (II), (III) ve (IV) geçici vergi döneminde ayrılan sırasıyla 1.071.666,67 TL, 1.071.666,67 TL ve 3.897.876,71 TL amortisman tutarlarının eklenmiş halidir.

06.04.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.