Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Kur Korumalı Mevduata Yatırım Yapın Daha Az Kurumlar Vergisi Ödeyin

Kur Korumasından Kimler Yararlanabilecekler?

İlk aşamada yurt içi yerleşik gerçek kişiler için getirilen kur korumalı mevduat ve katılma hesabı uygulaması daha sonra tüzel kişileri kapsayacak şekilde genişletilmiştir.  Uygulamaya ilişkin olarak ilk tebliğ düzenlemesi 21 Aralık 2021 tarih ve 31696 sayılı sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmış, daha sonra sırasıyla 31 Aralık 2021 tarih, 31706 sayılı sayılı ve 11 Ocak 2022 tarih, 31716 sayılı sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan tebliğlerle ilk tebliğ düzenlemesinde önemli değişiklikler yapılarak uygulamaya yön verilmeye çalışılmıştır.  Yapılan düzenlemelerle yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilere döviz tevdiat hesaplarını ve döviz cinsinden katılım fonlarını Türk Lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürme imkanı tanınmış, mevduat ve katılım fonu sahiplerine sağlanacak desteğe ilişkin usul ve esaslar “Türk Lirası Mevduat ve Katılıma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğde” yukarıda belirtiğimiz değişiklikler yapılarak nihai durum belirlenmiştir.

Destekten Yararlanmak İçin Döviz Tevdiat Hesapları İle Katılım Fonlarının Vadeli Türk Lirası Mevduat Veya Katılma Hesaplarına Dönüştürülmesi Şarttır

Yurt içi yerleşik gerçek kişiler 20.12.2021 tarihinde mevcut olan, yurt içi yerleşik tüzel kişiler ise 31.12.2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat ve döviz cinsinden katılım fonu hesaplarının bakiyelerini dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirasına çevirmek suretiyle uygulamadan yararlanabileceklerdir.  Yukarıda belirtilen döviz türleri dönüşüm kuru üzerinden Merkez Bankası tarafından satın alınacak ve Türk Lirası karşılığı ilgili bankaya aktarılacaktır. Belirtilen ülke paraları dışındaki dövizler ile Euro Bond hesapları, kasada bulunan döviz mevcutları bu uygulamadan yararlandırılamayacaktır.

31 Aralık 2021 tarihi itibariyle bilançolarda bulunan ancak dönüşüm tarihine kadar bir kısmı elden çıkarılan döviz tevdiat hesaplarında yer alan dövizler için uygulamadan yararlanılıp yararlanılmayacağı hususu belirsizdir.

Asgari Mevduatta Kalma Süresine Dikkat

Bankalar tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılacak ve bu işlem bir defaya mahsus yapılabilecektir.

7352 sayılı kanunda öngörülen süre üç ay olmakla birlikte tebliğ düzenlemesinde asgari 6 ay öngörülmesi kafalarda karışıklığa yol açmaktadır. Ayrıca firmaların nakit ihtiyaçları düşünüldüğünde üç ay süre uygulamasının katılımı artıracağı kanısındayım.

Esas Alınacak Kurlar

Tebliğ düzenlemesinde dönüşüm kuru ile vade sonu kurunun tanımı yapılmış olup, dönüşüm kuru olarak döviz tevdiat hesapları ve döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında bulunan dövizin Türk Lirasına çevrildiği gün Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış kuru, vade sonu kuru olarak ise Türk Lirası mevduat veya katılma hesabının vadesinde Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış kuru dikkate alınacağı açıkça belirlenmiştir.

Kur Korumalı Mevduatta Vade Sonunda Ödeme Nasıl Gerçekleşecek?

Vade sonunda Türk Lirası mevduat hesabı sahibine anapara ile faiz, katılma hesabı sahibine ise vade sonundaki katılma hesabı bakiyesi bankalar tarafından ödenmesi öngörülmüştür. Vade sonu kurunun dönüşüm kurundan yüksek olması ve kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, kur farkı üzerinden hesaplanan tutardan faiz veya kâr payı düşülerek kalan tutar Merkez Bankasınca mevduat veya katılma hesabı sahibine ödenmek üzere ilgili bankaya aktarılacaktır.

Kur artışı faiz veya kar payı tutarından daha az olması durumunda hesap sahibine faiz ve kar payı dışında bir ödeme yapılmayacaktır. Diğer deyişle bu tür durumlarda kur artışı için herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.

Kur Korumalı Mevduatta Vade Tarihinden Önce Hesaptan Para Çekme İmkanı Verilmiş, Ancak Bu Durumda Kur Farkı Garantisi Ortadan Kalkıyor

Kur korumalı olarak açılan hesaplardan vadeden önce paranın çekilmesi durumunda Merkez Bankasınca kur farkına ilişkin ödeme alınamayacaktır.

Kur Korumalı Mevduat Hesabı Açan Mükelleflere Ayrıca Kurumlar Vergisi Avantajı Getirilmiştir

Vergi Usul Kanununu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7352 sayılı Kanun ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici 14’üncü madde düzenlemesi ile yabancı paralarını Türk Lirasına çeviren kurumlar vergisi mükelleflerin dönüşüm esnasında oluşan kur farkı kazançları ile elde edilecekleri faiz ve kar payları vergiden istisna edilmiştir.

İstisnadan yararlanmak için dördüncü geçici vergi beyanname verme süresinin son günü olan 17 Şubat 2022 tarihine kadar kur korumalı mevduat ve katılım hesabına geçilmesi şart olarak öngörülmüştür.

Dördüncü Geçici Vergi Dönemi Dahil Kurumlar Vergisi İstisnasından Yararlanma İmkanı Getirilmiştir

Yasa ile kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevirerek Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına yatırmaları durumunda, anılan yabancı paralarla ilgili olarak 01.10-31.12.2021 tarihleri arasında ortaya çıkan kur farkı gelirleri için gerek dördüncü dönem geçici vergiye tabi kazanç tespitinde gerekse 2021 yılı kurum kazancının tespitinde istisna olarak matrahtan indirilecektir.

Dördüncü geçici vergi  döneminde 1 Amerikan doları için kur artışı (12,9775-8,8433=) 4,1342 TL,  1 Euro için (14,6823-10,3135=) 4,3688 TL, 1 İngiliz Sterlini için (17,4530-11.9292=) 5,5238 TL kur farkı geliri vergi dışı bırakılabilecektir.

Konuyu basit bir örnek yardımıyla açıklayacak olursak örneğin, 31.12.2021 tarihli bilançosunda (X) bankası döviz tevdiat hesabında 1.000.000 Amerikan doları bulunan kurumlar vergisi mükellefi bir şirketin kur korumalı mevduat hesabına yatırım yapması durumunda, sağlayacağı kurumlar vergisi avantajını birlikte hesaplayalım.

Buna göre; 31.09.2021 tarihli değerleme kuru 1$: 8,8433 TL, 31.12.2021 tarihinde ise 1$: 12,9775 TL olup, bir Amerikan doları için kur farkı gelir tutarı (12,9775-8,8433=) 4,1342 TL olarak hesaplanacaktır. Bir milyon Amerikan Doları için kurumlar vergisi mükelleflerince kur farkı geliri yazılacak tutar ise (1.000.000*4,1342=) 4.134.200,00 TL olacaktır. Anılan tutarın kurumlar vergisi matrahından indirilmesi sonucunda; kazanç istisna nedeniyle sağlanan vergisel avantaj tutarı (4.134.200,00 TL*0,25=) 1.033.550,00 TL olacaktır.

Öte yandan, Türk Lirası mevduata çevrilen hesaplarla ilgili vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları da istisna kazancın tespitinde dikkate alınabilecektir.

Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Kazançlarla İlgili Kur Farkı Zararları Oluşursa Kurum Kazancından İndirim İmkanı Getirilmiştir.

7252 sayılı Kanun düzenlemesi ile kanunda öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kanunun 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez” hükmü uygulanmayacaktır.  

Dolayısıyla kazancı istisna edilen işlemlerle ilgili ortaya çıkan kur farkı giderleri kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

31.12.2021 Tarihli Bilançolarda Yer Alan Ancak Döviz Tevdiat Hesaplarında Yer Almayan Dövizlerin Durumu

Yasa ile kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevirerek Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına yatırmaları durumunda, ortaya çıkan kur farkı gelirleri için kurumlar vergisi istisna öngörülmekle birlikte, Türk Lirası Mevduat ve Katılıma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ düzenlemesinde bu imkan sadece döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında bulunan dövizlere tanınmıştır. Kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer almakla birlikte döviz tevdiat ve döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında yer almayan örneğin kasalarında bulunan dövizler için uygulamadan yararlanma imkanı öngörülmemiştir.

Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Gelir Vergisi Mükelleflerine de Kur Korumasından Yararlanma İmkanı Verildi.

7352 sayılı yasa Mecliste görüşülürken verilen önerge ile bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları hakkında da kanun hükümleri uygulanacağına ilişkin hüküm kanun maddesine eklenmek suretiyle bu mükelleflerinde uygulamadan yararlanma imkanı tanınmıştır.

Ayrıca, 2022 Yılı Sonuna Kadar Türk Lirasına Dönüşümden Yararlanma İmkanı Vardır.

Yasa ile bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 17 Şubat 2022 tarihine kadar kur korumalı mevduat hesaplarına dönüştürmezlerse de bu mükelleflere başka bir imkan tanınmıştır. Anılan mükellefler 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşüm kuru üzerinden çevirmek suretiyle geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle Türk Lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kur farkı kazançları ile vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları için vergi istisnasından yararlanabileceklerdir. Örneğin 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan döviz  tevdiat hesabı 30.05.2022 tarihinde kur korumalı mevduat hesabına aktarıldığı takdirde 30/3/-3.05-2022 tarihleri arasına isabet eden kur farkı kazançları ile bu hesapla ilgili faiz ve kar payları kurumlar vergisinden istisna edilecektir. Kur farkı zararı doğması durumunda ise bu zarar kurum kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.

Vadeden Önce Mevduat ve Katılma Hesabından Para Çeken Mükellefler Vergi Ziyaı Cezası İle Karşı Karşıya Kalacaklardır

Yasa ile Türk Lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce para çekenler kurumlar vergisi mükellefleri için çekilen paranın tutarına bakılmaksızın, istisna uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte mükelleften tahsil edilmesi öngörülmüştür.

Altın Hesapları Benzer Avantajlardan Yararlanabileceklerdir.

Yine aynı şekilde “Altın Hesaplardan Türk Lirası Mevduat ve Katılıma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” ile yurt içi yerleşik gerçek kişilerin 28.12.2021 tarihinde mevcut olan, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 31.12.2021 tarihinde mevcut olan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini, dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevirebilme imkanı verilmiştir. Destekten yararlanmak için bankalar tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılması gerekiyor.

7352 sayılı Kanun ile dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevrilen altın hesapları ile ilgili oluşan kazançlar ile vade sonu elde edilen faiz ve kar payları için kurumlar vergisi istisnası uygulaması getirilmiştir.

 “ Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

Saygılarımızla

27.01.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.