Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Yeniden Değerleme Uygulaması İle Sağlanan Vergisel Avantaja İlişkin Örnek Çalışma -2

(AZALAN BAKİYELER USULÜ)

213 sayılı Vergi Usul Kanununa 16.5.2018 tarihli ve 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5’inci maddesi ile eklenen geçici 31’ inci madde ile bilanço esasına göre defter tutan tam mükellef gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktiflerinde yer alan taşınmazlarının değerlerinin Yİ-ÜFE değerindeki artış oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme imkanı getirilmiş ancak net değer artış farkı üzerinden ödenmesi istenen yüzde 5’lik yüksek vergi oranı nedeniyle uygulama piyasadan olumlu karşılık görmemişti.

Bu kez 7326 sayılı Kanununun 11’nci maddesiyle Vergi Usul Kanununun yukarıda yer alan geçici 31 inci maddesine altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere yeni fıkralar eklenmiş ve yeni eklenen fıkralar ile taşınmazlar dışında amortismana tabi iktisadi kıymetler de yeniden değerleme kapsamına alınmış ve vergi oranı yüzde 5’den yüzde 2’ye indirilmiş, konuya ilişkin olarak ayrıntılı açıklamaların yer aldığı 530 Seri Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 16.07.2021 tarih ve 31543 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Bir önceki çalışmamızda normal amortisman usulü ile amortisman ayrılan işletme hakkının yeniden değerleme sonrası sağladığı vergisel avantajlara yer vermiştik. Şimdi aşağıda azalan bakiyeler usulü ile amortisman ayrılan kıymetin yeniden değerlemeye tabi tutulması durumunda sağladığı vergisel avantajlara ilişkin bir örnek çalışmaya yer verilmiştir.

Örnek:

M-Star Enerji A.Ş.’nin kurduğu GES santrali 15.000.000,00 TL’ye mal olmuş ve anılan bedelle 09 Mart 2017 tarihinde aktife almıştır. Faydalı ömrü 10 yıl olan GES santralinin 09/06/2021 tarihi itibariyle birikmiş amortisman tutarı 9.163.200,00 TL’dir.  GES santrali için azalan bakiyeler usulü ile amortisman ayrılmıştır. (Normal amortisman oranı % 10 )

Öncelikle bu şirket yeniden değerleme yapmamış olsaydı GES santrali için faydalı ömrü boyuncu ayıracağı amortisman tutarlarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

	AZALAN BAKİYELER USULÜ İLE AMORTİSMAN	Kalan Değer	% 20 (Oran)
1	2017 Yılı Amortismanı	15.000.000,00	3.000.000,00
2	2018 Yılı Amortismanı	12.000.000,00	2.400.000,00
3	2019 Yılı Amortismanı	9.600.000,00	1.920.000,00
4	2020 Yılı Amortismanı	7.680.000,00	1.536.000,00
5	2021 Yılı Amortismanı	6.144.000,00	1.228.800,00
6	2022 Yılı Amortismanı	4.915.200,00	983.040,00
7	2023 Yılı Amortismanı	3.932.160,00	786.432,00
8	2024 Yılı Amortismanı	3.145.728,00	629.145,60
9	2025 Yılı Amortismanı	2.516.582,40	503.316,48
10	2026 Yılı Amortismanı	2.013.265,92	2.013.265,92
	TOPLAM		15.000.000,00

Şirket 2021 yılı Ağustos ayında yeniden değerleme işlemini yapmış ve aynı ayda beyan etmiştir.

Şirketin 2017, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yılı I. Geçici Vergilendirme Döneminde ayırdığı amortisman tutarları aşağıdaki tablodaki gibidir:

Yıllar	Amortisman Tutarı (TL)
2017 Yılı Amortisman	3.000.000,00
2018 Yılı Amortisman	2.400.000,00
2019 Yılı Amortisman	1.920.000,00
2020 Yılı Amortisman	1.536.000,00
2021 Yılı Amortisman İlk Üç Aylık	307.200,00
Ayrılan Toplam Amortisman	9.163.200,00

2021 yıllık amortisman tutarı 1.228.800,00 TL olup, üç aylık amortisman tutarı ise 307.200,00 TL’dir.

Yeniden Değerleme Hesaplama Tablosu:

Taşınmaz İktisap Bedeli	15.000.000,00
İktisap Tarihi	Mar.17
Birikmiş Amortisman	9.163.200,00	31.03.2021
Değerleme Katsayısı	May.21	666,79
	Nis.17	293,79
Değerleme Katsayısı  (666,79/354,85)	2,26961
Değerlenmiş İktisadi Kıymet Bedeli	34.044.150,00
Değerlenmiş Birikmiş Amortisman	20.796.890,35
Net Aktif Değer Değerleme Öncesi	5.836.800,00
Net Aktif Değer Değerleme Sonrası	13.247.259,65
Vergi Matrahı (Değer Artışı)	7.410.459,65
Ödenecek Vergi %2	148.209,19

Not: Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetler ile taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen değerleri maddenin yürürlük tarihi itibariyle dikkate alınacağı hüküm altına alındığından 31.03.2021 tarihli bilançoda yer alan amortisman tutarları diğer deyişle 2021 takvim yılı birinci geçici vergi döneminde ayrılan amortisman tutarları da dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme işlemi yapılacaktır.

Yukarıdaki tabloya göre ödenecek 148.209,19 TL’lik vergi gelir ve kurumlar vergi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir. Beyanname Ağustos 2021 ayı içerisinde verildiğinden, ilk taksit Eylül sonuna kadar kalan iki taksit ise beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda ödenecektir.

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda iktisadi kıymetin değeri (34.044.150,00 -15.000.000,00 =) 19.044.150,00 TL, birikmiş amortismanın değeri ise (20.796.890,35 -9.163.200,00 =) 11.633.690,35 TL artmaktadır.

Bu işleme ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

253. TESİS HESABI..   19.044.150,00

                       257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 11.633.690,35

                        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  7.410.459,65

Değer artış tutarı olan 7.410.459,65 TL şirketlerce sermayeye ilave edilebilecekken, yeniden değerlemeye tabi tutulan kıymetin satışı halinde bu tutar satış kazancının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Hesabı

Yapılan değerleme sonucunda bulunan yeni değer üzerinden amortisman ayırmaya devam edilebileceğinden, yeniden değerleme sonrası yeni değer tutarı olan 34.044.150,00 TL üzerinden kalan 6 yıllık amortisman süresi kadar azalan bakiyeler usulü ile amortisman ayrılabilecektir.

Yeniden değerleme uygulamasından yararlanan şirket 10 yıllık faydalı ömrün süresinin kalan 6 yılında yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılacaktır.

2021 Takvim yılı geçici vergilendirme dönemleri itibariyle ayrılacak amortisman tutarları aşağıdaki gibi olacaktır.

2021	Geçici Vergi Dönemleri İtibariyle	Kümülatif
I. Geçici Vergi	307.200,00	307.200,00
II. Geçici Vergi	307.200,00	614.400,00
III. Geçici Vergi	1.372.688,95	1.987.088,95
IV. Geçici Vergi	662.362,98	2.649.451,93
	2.649.451,93

2021 yılı üçüncü geçici vergi döneminde kümülatif olarak ayrılabilecek amortisman tutarı (2.649.451,93/4)*3=)  1.987.088,95 TL olacaktır. Birinci ve ikinci geçici vergilendirme dönemlerinde gider yazılan tutarlar anılan tutardan düşülmek suretiyle kalan tutar olan 1.372.688,95 TL üçüncü geçici vergi döneminde gider olarak dikkate alınacak olup, 9 aylık kümülatif gider yazılan amortisman tutarı 1.987.088,95 TL’ye ulaşmış olacaktır.

2021 yılı birinci ve ikinci geçici vergilendirme döneminde her ne kadar eski değer üzerinden amortisman ayrılmış da olsa geçici vergi kümülatif olarak ayrıldığından üçüncü ve dördüncü geçici vergi döneminde yeni değer üzerinden amortismana tabi tutulacaktır. 

Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle yeniden değerlenmiş değer üzerinden ayrılacak amortisman tutarı, yeniden değerleme yapılmamış olsaydı ayrılacak amortisman tutarı ile ilave hak kazanılan amortisman tutarlarına yer verilmiştir.

Değerleme Sonrası Ayrılacak Amortisman
Değerlenmiş Tutarlar	34.044.150,00	20.796.890,35
2021 Yılı Amortismanı	13.247.259,65	2.649.451,93
2022 Yılı Amortismanı	10.597.807,72	2.119.561,54
2023 Yılı Amortismanı	8.478.246,17	1.695.649,23
2024 Yılı Amortismanı	6.782.596,94	1.356.519,39
2025 Yılı Amortismanı	5.426.077,55	1.085.215,51
2026 Yılı Amortismanı	4.340.862,04	4.340.862,04
	TOPLAM	34.044.150,00

 

Faydalı ömür 15 yıl	1	2	3
Kalan Faydalı ömür 12 yıl	2021	2022	2023
Değerleme Sonrası Ayrılacak Amortisman	2.649.451,93	2.119.561,54	1.695.649,23
Değerleme Yapılmasaydı Ayrılacak Amortisman	1.228.800,00	983.040,00	786.432,00
İlave Hak Kazanılan Amortisman	1.420.651,93	1.136.521,54	909.217,23

 

4	5	6
2024	2025	2026	Toplam
1.356.519,39	1.085.215,51	4.340.862,04	13.247.259,65
629.145,60	503.316,48	2.013.265,92	6.144.000,00
727.373,79	581.899,03	2.327.596,12	7.103.259,65

Yeniden değerlenmiş birikmiş amortisman tutarı ile yeni değer üzerinden ayrılan amortisman tutarının toplamı (20.796.890,35 +  13.247.259,65 =) 34.044.150,00 TL olacak olup,  bu tutarda yeniden değerlenmiş iktisadi kıymetin tutarına eşit olacaktır.

Şirketçe vergi matrahı üzerinden gider yazılan toplam amortisman tutarı (8.856.000,00+13.247.259,65=) 22.103.259,65 TL olacaktır. Öte yandan şirket yeni değer üzerinden vergi oranını yüzde 22 ortalama aldığımızda (7.103.2569,65*0,22=) 1.562.717,12 TL vergisel avantaja karşılık 148.209,19 TL değer artış vergisi ödeyecektir.

Burada dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var. Eğer 31.12.2020 tarihli bilançoda yer alan iktisadi kıymeti ile birikmiş amortisman tutarı dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme yapılmış olsaydı yeniden değerlemeden kaynaklı fazladan yazılacak amortisman tutarı vergi matrahına eşit olacaktı. Diğer deyişle kalan 6 yıllık süreçte ilave yazılacak amortisman gideri tutarı ile vergi matrahı birbirine eşit hale gelecekti. Ayrıca yeni değer üzerinden ayrılmış amortisman tutarı ile eski değer üzerinden ayrılan amortisman tutarının toplamı ile iktisadi kıymetin yeni değeri arasındaki fark birikmiş amortisman tutarındaki değer artışına eşit olacaktı. Buradaki matematiksel dengeyi bozan 31.12.2020 tarihli birikmiş amortisman yerine 31.03.2021 tarihli birikmiş amortismanın dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme işleminin yapılmasıdır.

  “ Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

Saygılarımızla

31.08.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.