Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Yeniden Değerleme Uygulaması İle Sağlanan Vergisel Avantaja İlişkin Örnek Bir Çalışma

213 sayılı Vergi Usul Kanununa 16.5.2018 tarihli ve 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5’inci maddesi ile eklenen geçici 31’ inci madde ile bilanço esasına göre defter tutan tam mükellef gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktiflerinde yer alan taşınmazlarının değerlerinin Yİ-ÜFE değerindeki artış oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme imkanı getirilmiş ancak net değer artış farkı üzerinden ödenmesi istenen yüzde 5’lik yüksek vergi oranı nedeniyle uygulama piyasadan olumlu karşılık görmemişti.

Bu kez 7326 sayılı Kanununun 11’nci maddesiyle Vergi Usul Kanununun yukarıda yer alan geçici 31 inci maddesine altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere yeni fıkralar eklenmiş ve yeni eklenen fıkralar ile taşınmazlar dışında amortismana tabi iktisadi kıymetler de yeniden değerleme kapsamına alınmış ve vergi oranı yüzde 5’den yüzde 2’ye indirilmiş, konuya ilişkin olarak ayrıntılı açıklamaların yer aldığı 530 Seri Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 16.07.2021 tarih ve 31543 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

 Aşağıda konuya ilişkin bir örnek çalışmaya yer verilmiştir.

Örnek:

SGA Döküm A.Ş.’nin 06 Nisan 2018 tarihinde HES santrali işletme hakkını64.300.000,00 TL bedelle satın almıştır. HES santrali işletme hakkının 09/06/2021 tarihi itibariyle birikmiş amortisman tutarı 13.931.666,71 TL’dir.  HES santrali işletme hakkının faydalı ömrü 15 yıldır. ( işlet hakkı için normal amortisman ayrılmıştır. (normal amortisman oranı % 6,66 )

Şirket 2021 yılı Ağustos ayında yeniden değerleme işlemini yapmış ve aynı ayda beyan etmiştir.

Şirketin 2018, 2019, 2020 ve 2021 yılı I. Geçici Vergilendirme Döneminde ayırdığı amortisman tutarları aşağıdaki tablodaki gibidir:

Yıllar	Amortisman Tutarı (TL)
2018 Yılı Amortisman	4.286.666,67
2019 Yılı Amortisman	4.286.666,67
2020 Yılı Amortisman	4.286.666,67
2021 Yılı Amortisman İlk Üç Aylık	1.071.666,67
Ayrılan Toplam Amortisman	13.931.666,67

Yeniden Değerleme Hesaplama Tablosu:

Taşınmaz İktisap Bedeli	64.300.000,00
İktisap Tarihi	Nis.18
Birikmiş Amortisman	13.931.666,71	31.03.2021
Değerleme Katsayısı	May.21	666,79
	May.18	354,85
Değerleme Katsayısı  (666,79/354,85)	1,87907
Değerlenmiş Taşınmaz Bedeli	120.824.201,00
Değerlenmiş Birikmiş Amortisman	26.178.576,88
Net Aktif Değer Değerleme Öncesi	50.368.333,33
Net Aktif Değer Değerleme Sonrası	94.645.624,12
Vergi Matrahı (Değer Artışı)	44.277.290,78
Ödenecek Vergi %2	885.545,82

Not: Yeniden değerlemede, taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen değerleri maddenin yürürlük tarihi itibariyle dikkate alınacağı hüküm altına alındığından 31.03.2021 tarihli bilançoda yer alan amortisman tutarları diğer deyişle 2021 takvim yılı birinci geçici vergi döneminde ayrılan amortisman tutarları da dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme işlemi yapılacaktır.

Yukarıdaki tabloya göre ödenecek 885.545,82 TL’lik vergi gelir ve kurumlar vergi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir. Beyanname Ağustos 2021 ayı içerisinde verildiğinden, ilk taksit Eylül sonuna kadar kalan iki taksit ise beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda ödenecektir.

Yukarıda yapılan değerleme işlemi sonunda iktisadi kıymetin değeri (120.824.201,00-64.300.000,00=) 56.524.201,00 TL, birikmiş amortismanın değeri ise (26.178.576,88 -13.931.666,67=) 12.246.910,22TL artmaktadır.

Bu işleme ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

---------------------------------------/---------------------------------------

260. HAKLAR HESABI..   56.524.201,00

        257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR .. 12.246.910,22

        522 MDV YENİDEN DEĞERLEME..  44.277.290,78

-------------------------------------/-----------------------------------------

Değer artış tutarı olan 44.277.290,78 TL şirketlerce sermayeye ilave edilebilecekken, yeniden değerlemeye tabi tutulan kıymetin satışı halinde bu tutar satış kazancının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Hesabı

Yapılan değerleme sonucunda bulunan yeni değer üzerinden amortisman ayırmaya devam edilebileceğinden, yeniden değerleme sonrası yeni değer tutarı olan 120.824.565,31 TL üzerinden % 6,66 oranında kalan amortisman süresi kadar amortisman ayrılabilecektir.

Buna göre ayrılacak amortisman tutarı (120.824.565,31/15=) 8.054.971,02 TL olacak olup, bu tutar kalan faydalı ömür süresi olan 12 yıl boyunca ayrılabilecektir. Yeniden değerleme uygulamasından yararlanan şirket 15 yıllık faydalı ömrün süresinin kalan 12 yılında yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılacaktır.

2021	Geçici Vergi Dönemleri İtibariyle	Kümülatif
I. Geçici Vergi	1.071.666,67	1.071.666,67
II. Geçici Vergi	1.071.666,67	2.143.333,33
III. Geçici Vergi	3.897.876,72	6.041.210,05
IV. Geçici Vergi	2.013.736,68	8.054.946,73
	8.054.946,73

2021 yılı üçüncü geçici vergi döneminde kümülatif olarak ayrılabilecek amortisman tutarı (8.054.971,02/4)*3=)  6.041.228,27 TL olacaktır. Birinci ve ikinci geçici vergilendirme dönemlerinde gider yazılan tutarlar anılan tutardan düşülmek suretiyle kalan tutar gider olarak dikkate alınacaktır. 

2021 yılı birinci ve ikinci geçici vergilendirme döneminde her ne kadar eski değer üzerinden amortisman ayrılmış da olsa geçici vergi kümülatif olarak ayrıldığından üçüncü ve dördüncü geçici vergi döneminde yeni değer üzerinden amortismana tabi tutulacaktır.  2021 Takvim yılı geçici vergilendirme dönemleri itibariyle ayrılacak amortisman tutarları aşağıdaki gibi olacaktır.

Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle yeniden değerlenmiş değer üzerinden ayrılacak amortisman tutarı, yeniden değerleme yapılmamış olsaydı ayrılacak amortisman tutarı ile ilave hak kazanılan amortisman tutarlarına yer verilmiştir.

Faydalı ömür 15 yıl	1	2	3
Kalan Faydalı ömür 12 yıl	2021	2022	2023
Değerleme Sonrası Ayrılacak Amortisman	8.054.971,02	8.054.971,02	8.054.971,02
Değerleme Yapılmasaydı Ayrılacak Amortisman	4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67
İlave Hak Kazanılan Amortisman	3.768.304,35	3.768.304,35	3.768.304,35

 

4	5	6	7	8
2024	2025	2026	2027	2028
8.054.971,02	8.054.971,02	8.054.971,02	8.054.971,02	8.054.971,02
4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67
3.768.304,35	3.768.304,35	3.768.304,35	3.768.304,35	3.768.304,35

 

9	10	11	12
2029	2030	2031	2032	Toplam
8.054.971,02	8.054.971,02	8.054.971,02	6.041.210,05	94.645.624,12
4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67	4.286.666,67	51.440.000,00
3.768.304,35	3.768.304,35	3.768.304,35	1.754.543,39	43.205.624,12

Yeniden değerlenmiş birikmiş amortisman tutarı ile yeni değer üzerinden ayrılan amortisman tutarının toplamı (26.178.576,88 +  94.645.624,12=)120.824.201,00 TL olacak bu tutarda yeniden değerlenmiş iktisadi kıymetin tutarına eşit olacaktır.

Burada dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var. Eğer 31.12.2020 tarihli bilançoda yer alan iktisadi kıymeti ile birikmiş amortisman tutarı dikkate alınmak suretiyle yeniden değerleme yapılmış olsaydı yeniden değerlemeden kaynaklı fazladan yazılacak amortisman tutarı normal amortisman usulünde vergi matrahına eşit olacaktı.

  “ Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz. “

Saygılarımızla

20.08.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.