Sezgi Kösem Ünlü
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
szgksm@hotmail.com

İşveren İşyerini Kötü Niyetli Çalışandan Nasıl Koruyabilir?

Değerli okurlar,

İş Hukuku işçi hakları, işçinin çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-işçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalıdır. Özetle İş Hukuku'nun varlık nedeni işveren karşısında güçsüz durumda olan işçinin korunmasıdır.

İş yerlerinde işçinin mobbing davranışlara maruz kaldığı, güçlünün güçsüze uyguladığı haksızlık her zaman daha çok kaleme alınmıştır ama çalışanın kötü niyetli davranışlarından, işyerine yaptığı haksızlıklardan pek bahsedilmez.

İşçinin emeği şirketler için çok değerlidir. Emeğin değerini, kıymetini bilen işletmelerin çoğalması ümidiyle…

Bu yazımda, iş yerlerinin kendilerini kötü niyetli çalışana karşı korurken imzalattıkları iki önemli sözleşmeden ve bu sözleşmelerde cezai şartın uygulanılabilir olması için nelere dikkat edilmesi gerektiğinden bahsedeceğim.

Bu sözleşmeler: Personel gizlilik sözleşmesi ve rekabet yasağı sözleşmesi

Personel Gizlilik sözleşmelerinde cezai şartın uygulamasına ilişkin özel bir kanun hükmü bulunmamakla birlikte, isçi ile işveren arasında akdedilen gizlilik sözleşmelerinde sözleşme serbestisi kapsamında cezai şart kararlaştırılması mümkündür. Bu sözleşmede. Türk Borçlar Kanunu'nun cezai şarta ilişkin hükümleri belirleyici olacaktır. Borçlar Kanunu 180. Maddesinde "Alacaklı hiçbir zarara uğramamış olsa bile, kararlaştırılan cezanın ifası gerekir." İbaresi yer alır. Alacaklının uğradığı Zarar ve zararın miktarının ispatına gerek yoktur. Cezai şart gerçekleştiyse ceza bedelinin talep edilebilir. İşverenin uğradığı zarar miktarı, ceza miktarını aşarsa, işverenin asan kısmı ispat etmesi koşuluyla, isçi ceza bedelini asan kısmı da tazmin etmekle yükümlüdür. Bu durumda işverenin, isçinin kusurunu ispat etmesi gerekir. (TBK m. 180/2)

Rekabet yasağı sözleşmelerinde Rekabet yasağına aykırı davranan işçi Borçlar Kanunu 446. Maddesi uyarınca, yasağa aykırı davranmasının sonucu olarak işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür. Söz konusu kanunun 446/2. Maddesinde "Yasağa aykırı davranış bir ceza koşuluna bağlanmışsa ve sözleşmede aksine bir hüküm de yoksa, isçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilir; ancak, isçi bu miktarı asan zararı gidermek zorundadır." "Alacaklı hiçbir zarara uğramamış olsa bile, kararlaştırılan cezanın ifası gerekir." Bu sözleşmede de zarar ve zararın miktarının ispat edilmesine gerek olmaksızın kararlaştırılan ceza bedelinin talep edilmesine imkân vardır.

Görüyoruz ki zarar ispatlanmasa da gizlilik ve/veya rekabet yasağının ihlal edildiğini ispatlamak suretiyle cezai şart talep edilebilmektedir.

Cezai şart, tarafları sözleşmeye uygun davranmaya yönelten bir hukuki araç olduğundan, işverenin gizlilik sözleşmesi ve rekabet yasağındaki menfaatlerini daha etkili bir biçimde korumaktadır.

Bu sözleşmelerde cezai şartın geçerli olabilmesi Yargıtay tarafından aranan karşılıklılık ilkesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Sözleşme serbestisi çerçevesinde yapılan gizlilik ve rekabet etmeme sözleşmelerinin işçi ve işveren arasında düzenlenmesi halinde İş Hukuku'nun temel esasları göz önünde bulundurulmalıdır. İş hukuku işveren karşısında güçsüz durumda olan işçinin korunması için var ise, işçi ve işveren arasında yapılan gizlilik ve rekabet yasağı sözleşmelerinde cezai şart hükümlerinin uygulanabilirliğinin de bu esasa uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Cezai şart yalnızca işçi aleyhine olmamalı, işveren aleyhine öngörülen cezai şart hükümleri de eşit olmalıdır.

Tüm bunlara ilaveten iş sözleşmesinin devamı süresince isçinin işverenle rekabet etmemesi ve edindiği bilgileri gizli tutması, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 396. Maddesi ile düzenlenen sadakat borcu içinde yer alan bir yükümlülüktür. İş ilişkisi sona erdiğinde bu yükümlülük de sona erer. Sözleşmenin bitiminden sonra da işçinin sır saklama yükümlülüğünün devam edeceğine ilişkin ve işçinin rekabet etmeyeceğine ilişkin bir hüküm Yargıtay’ın belirlediği esaslar çerçevesinde iş sözleşmesine konulabilir veya ayrı bir sözleşme yapılabilir.

24.08.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.