Sezgi Kösem Ünlü
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
szgksm@hotmail.com

İkinci El Araç Satış Bedeli, Araç Alış Bedelinden Düşük Olursa Muhasebe Ne Yapmalı?

Değerli okurlar,

İkinci el araç ticareti yapan bazı işletmeler döviz kurunun son dönemde yaşadığı değişkenlik sebebiyle kur yüksekken yüksek fiyattan aldıkları bazı araçları, kurun ve buna paralel olarak fiyatların düşmesi sebebiyle alış bedelinden düşük fiyata satış yapmak durumunda kalmıştır. Bununla ilgili muhasebe işlemleri nasıl yapılabilir kaleme almak istedim.

Konuyla ilgili İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 22 Nisan 2020 Tarihli 67854564-105(1741-6150)-E.135468 sayılı özelgesi bulunmaktadır.

Söz konusu özelgede mükellef ikinci el araç alış satış faaliyeti ile uğraştığını araç alım satımlarında aracın satış bedelinin söz konusu aracın alış bedelinin altında kalmasından bahisle zarar ettiğini belirterek, bu satış işlemi için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği, fatura düzenlenecek ise fatura içeriği tutarın beyannamenin hangi bölümüne yazılacağı ve KDV matrahının ne olacağı hususlarında sorduğu soruya idarenin cevabı aşağıda yazdığım gibidir.

I- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;

– 20 nci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu ve bu bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne surette olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,

– (23/f) maddesinde, ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrahın, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutar olduğu,

– (27/2) maddesinde bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de matrah olarak emsal bedel veya emsal ücretin esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.

KDV Genel Uygulama Tebliğinin (III/A-4.9) bölümünde, “3065 sayılı Kanunun 7104 sayılı Kanunla değişik (23/f) maddesine göre, ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dahil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır.

KDV mükellefi olmayanlardan veya istisna kapsamında KDV ödenmeksizin alınan ikinci el motorlu kara taşıtları ile taşınmazların satışında düzenlenecek faturalarda alış bedeli ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden KDV hesaplanır. KDV hesaplanarak alınan ikinci el motorlu kara taşıtları ile taşınmazların teslimlerinde ise özel matrah uygulanmayacağı tabiidir.” açıklamaları yer almaktadır.

Buna göre, 3065 sayılı Kanunun (23/f) maddesinde belirtilen şartlar dahilinde alınan ikinci el motorlu kara taşıtının, emsal bedelinden düşük olmamak kaydıyla alış bedelinden daha düşük bir bedelle satılması durumunda KDV hesaplanmasını gerektirecek bir matrah oluşmadığından bu satış işlemi dolayısıyla KDV hesaplanmasına gerek bulunmamakta olup, söz konusu satışa ilişkin alış bedelinin beyannamenin “Sonuç Hesapları” kulakçığındaki “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” satırında gösterilmesi gerekmektedir.

II- VERGİ USUL KANUNU UYGULAMASI

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227nci maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların, esas itibarıyla, mezkûr Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan veya Bakanlığımıza verilen yetkilere dayanılarak kullanılma zorunluluğu getirilen belgelerden uygun olanı ile tevsik edilmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, mezkûr Kanunun;

– 229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”,

– 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde; “Fatura malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir.”,

– 232 nci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa.

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.

Buna göre, söz konusu araç satışlarınıza ilişkin olarak gerçek satış bedeli üzerinden alıcılar adına, genel hükümler çerçevesinde, fatura düzenlemeniz gerekmekte olup, faturada KDV hesaplanmama gerekçesine ilişkin olarak faturanın uygun bir yerinde gerekli açıklamaya ayrıca yer verilmesi mümkün bulunmaktadır.

Kaynak: 22.4.2020 Tarih ve 67854564-105 [1741-6150]-E.135468 Sayılı Gelir İdaresi Özelgesi

02.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.