Seyfi Yıkılmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
seyfiyikilmaz@gmail.com

Nakdi Sermaye Artışı İndirimi ve Özelgeler Işığında Uygulama Esasları

Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 10/1-ı maddesi kapsamında yer alan nakdi sermaye artışı indirimi, şirketlerin özkaynak kullanımını teşvik etmek ve mali yapısını güçlendirmek amacıyla tanımlanmış bir teşvik mekanizmasıdır. 1 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe giren bu düzenleme, sermaye artışı yapan ya da yeni kurulan şirketler için çeşitli avantajlar sunmaktadır. Uygulama ile ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgelerde dikkat çeken hususlar ve bu uygulamanın esasları aşağıda açıklanmıştır.

Nakdi Sermaye Artışı İndiriminin Esasları

Kimler Yararlanabilir?

• Ticaret siciline tescil edilmiş olan nakdi sermaye artırımları,
• Yeni kurulan sermaye şirketlerinde nakit olarak karşılanan ödenmiş sermaye,
  bu teşvikten yararlanabilir.

Bu uygulama kapsamında, nakdi sermaye artış tutarı, ticari krediler faiz oranı, indirim oranı ve süre dikkate alınarak hesaplanır. Artırılan sermayenin nakden taahhüt edilmesi ve banka hesaplarına yatırıldığının belgelenmesi gerekir.

Hesaplama Formülü:

Nakdi sermaye artırımı indirim tutarı şu formüle göre hesaplanmaktadır:

İndirim Tutarı = Nakdi Sermaye Artışı x Ticari Krediler Faiz Oranı x İndirim Oranı x Süre (Ay/12)

Hesaplama yapılırken, artırılan sermayenin ilgili hesap dönemi içerisinde nakit olarak ödendiği ve sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarih dikkate alınır. Yılın kalan süresi kıst dönem esasına göre belirlenir.

İndirim Süresi:

Sermaye artırımı yapılan hesap dönemi ve bunu takip eden 4 hesap dönemi boyunca indirimden faydalanılabilir. Ancak, 05.07.2022 tarihinden önce gerçekleşen sermaye artışları için bu süre, 2022 hesap döneminden itibaren 5 yıl daha uzatılmıştır. Bu düzenleme, daha önce sermaye artırımı yapan şirketler için önemli bir avantaj sağlamaktadır.

Özelgelerden Öne Çıkan Hususlar

Kâr Dağıtımı ve Sermaye Artışı İlişkisi

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgelerde, kârın önce ortaklara dağıtılıp ardından sermaye olarak şirkete yeniden yatırılması durumunda nakdi sermaye indirimi uygulamasından yararlanılamayacağı belirtilmiştir.

Bu görüş, sermaye artışlarının gerçek bir nakit kaynak yaratma amacı taşıması gerektiğini vurgulamaktadır.

Kıst Dönem Uygulaması

Sermaye artırımı yapılan dönemde, artırılan sermaye üzerinden hesaplanan indirim tutarı, sermaye artırımının tescil edildiği aydan itibaren yılın kalan ayları için kıst dönem esasına göre hesaplanmaktadır.

Bir özelgede, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce nakit olarak yatırılan tutarların indirim hesaplamasında dikkate alınabileceği ifade edilmiştir.

Geçmiş Dönemlerde Kullanılmayan İndirim Tutarları

Geçmiş dönemde kazanç yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemlerinde indirim olarak dikkate alınabilir. Bu düzenleme, sermaye artışı yapan şirketlerin uzun vadede bu teşvikten maksimum ölçüde yararlanabilmesini sağlamaktadır.

Artırılan Sermaye Tutarı ile Ticari Amaçlı Arsa Alınması

Şirketin sermaye artışı sırasında nakden artırılan sermaye tutarının bir kısmının ticari amaçlı arsa alımında kullanılmasıyla ilgili olarak nakdi sermaye indirimi uygulamasına ilişkin değerlendirme yapılmıştır.

• Nakden artırılan sermaye nedeniyle Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-ı maddesi kapsamında indirimden faydalanılması mümkündür.
• Ancak, nakden artırılan sermayenin ticari amaçlı arsaların satın alınmasında kullanılan kısmına ilişkin olarak indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

Faaliyet Gelirinin Tamamı Kira Gelirinden Oluşan Firmanın Nakdi Sermaye Artırımından Kaynaklanan Faiz İndiriminden Yararlanıp Yararlanamayacağı

Şirketin kira gelirlerine dayalı faaliyetleri ve nakdi sermaye artışı nedeniyle Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-ı maddesi kapsamında faiz indirimi uygulaması değerlendirilmiştir.

• Kira gelirleri, pasif nitelikli gelir olarak kabul edilmiştir.
• Şirketin gelirlerinin %25 veya daha fazlasının pasif nitelikteki kira geliri gibi ticari, zirai ya da serbest meslek faaliyeti dışındaki kaynaklardan oluşması durumunda, nakdi sermaye artışına ilişkin faiz indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

Nevi Değişikliği Durumunda İndirim Hakkı

Nev’i değişikliği yapan bir şirketin önceki yıllarda gerçekleştirdiği nakdi sermaye artışından kaynaklanan ve kazanç yetersizliği nedeniyle kullanılamayan indirim haklarının durumu incelenmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

Nev’i değişikliği öncesi limited şirketin kıst dönem beyannamesinde hesaplanan ancak kazanç yetersizliği nedeniyle yararlanılamayan nakdi sermaye artışı indirimi, nev’i değişikliği sonrası anonim şirket tarafından kullanılabilir.

Limited şirketin tüm yükümlülüklerinin külli halefiyet yoluyla anonim şirkete geçmesi nedeniyle, devralan anonim şirket, hem devredilen şirketin hem de kendi dönemindeki nakdi sermaye artırımı indirimlerini, kurumlar vergisi matrahını tespit ederken dikkate alabilir.

Nakdi Sermaye Artırımı ile Satın Alınan Arazinin Satış Durumunda İndirim Hakkı

Nakdi sermaye artışı sonrasında satın alınan bir arazinin daha sonra satılması durumunda, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 10/1-ı maddesi kapsamında indirim hakkının devam edip etmeyeceği değerlendirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

• Nakdi sermaye artışı şartlarının sağlanması durumunda, sermaye artışı indiriminden genel olarak yararlanılabilir.
• Ancak nakden artırılan sermaye ile satın alınan araziye isabet eden tutar için nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanılamaz.
• Daha sonraki bir tarihte arazi satılarak nakde çevrildiğinde de arazinin satın alma bedeline tekabül eden tutar için nakdi sermaye indirimi uygulanamaz.

Stok Affı Nedeniyle "525-Sermaye Yedeği" Hesabından Ortaklara Ödeme ve Sermaye Artırımında İndirim Hakkı

Stok affı kapsamında "525-Sermaye Yedeği" hesabına aktarılan tutarların ortaklara ödenmesi ve daha sonra bu tutarların sermaye artırımı için şirkete geri aktarılması durumunda nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanma hakkı değerlendirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

• Nakdi sermaye artışı indirim uygulaması, nakit olarak artırılan sermaye üzerinden hesaplanan faizin kurumlar vergisi matrahından düşülmesini öngörerek doğrudan sermaye artışını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
• "525-Sermaye Yedeği" hesabına aktarılan tutarların, ortaklara ödenip tekrar sermaye artırımı için şirkete aktarılması bilanço içi kalemlerin kullanılması suretiyle yapılan bir sermaye artışı olarak değerlendirilmektedir.
• Bu nedenle, bu işlem sonucunda nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanılması mümkün değildir.

Sermaye Artırımının Ortakların Alacaklarından Karşılanması

Şirketin sermaye artırımı sırasında ortaklara olan borçlarının geri ödenmesi ve bu ödemelerin ortaklar tarafından sermaye taahhütlerinin yerine getirilmesinde kullanılması durumunda nakdi sermaye indirimine ilişkin değerlendirme yapılmıştır.

• Bilanço içi kalemlerin sermayeye eklenmesi suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımları dolayısıyla nakdi sermaye indirimi uygulamasından yararlanılamaz.
• "331-Ortaklara Borçlar" hesabında takip edilen şirket borçlarının ortağa geri ödenmesi ve bu tutarın sermaye taahhüdüne ilişkin ödemelerde kullanılması halinde, söz konusu tutar için nakdi sermaye indiriminden faydalanılması mümkün değildir.

Ortaklar Cari Hesabında İzlenen Tutarların Sermayeye Eklenmesinde İndirim Hakkı

Ortaklar tarafından şirkete nakden yatırılarak cari hesapta izlenen tutarların, daha sonra sermayeye eklenmesi durumunda nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanma hakkı değerlendirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleşen sermaye artırımları, nakdi sermaye artışı indirimine konu edilemez.

Ortaklar cari hesabında izlenmiş olan tutarların sermayeye eklenmesi nedeniyle, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 10/1-ı maddesi kapsamında nakit sermaye indiriminden yararlanılması mümkün değildir.

Kar Dağıtımı Sonrası Yapılan Sermaye Artırımında İndirim Hakkı

Kar dağıtımı sonrasında, dağıtılan karların sermaye artışı olarak şirkete geri dönmesi durumunda, nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanma hakkı değerlendirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

• Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi yoluyla yapılan nakdi sermaye artırımları, nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanma kapsamında değildir.
• Şirket karının ortaklara dağıtılıp tekrar sermaye olarak şirkete konulması durumunda da, dağıtılan kar payı tutarı için bu indirimden faydalanılması mümkün değildir.

Emisyon Primlerinin Değerlendirilmesi

Anonim şirketlerde sermaye artırımı sırasında pay senetlerinin itibari değerden daha yüksek bir bedelle çıkarılması sonucunda oluşan emisyon primleri, ayrı bir hesapta takip edilmelidir.

• Eğer bu primler doğrudan sermayeye eklenirse, nakdi sermaye indirimi avantajından yararlanılabilir.
• Emisyon primlerinin daha sonra sermayeye ilave edilmesi durumunda ise bu işlem, bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi niteliğinde olduğundan, söz konusu artış için de nakdi sermaye artışı indiriminden faydalanılması mümkün değildir.

Bu kapsamda, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın verdiği özelgeler, emisyon primlerinin sermayeye eklenmediği durumlarda indirimin hesaplanamayacağını açıkça ortaya koymaktadır.

Artırılan Sermaye Tutarının Başka Şirkete Sermaye Olarak Tahsisi ve Sermayenin Sonradan Geri Çekilmesi

Şirketin nakdi sermaye artışı sonrası artırılan sermayenin bir kısmının bağlı ortaklığa sermaye olarak tahsis edilmesi ve bu sermayenin daha sonra geri çekilmesi durumunda nakdi sermaye indirimine ilişkin uygulama değerlendirilmiştir.

• Şirketin yaptığı nakdi sermaye artışından bağlı ortaklığa sermaye olarak tahsis edilen tutar için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
• Bağlı ortaklık tarafından sermaye azaltımı yapılarak şirketinize nakden geri ödenen tutar için ise ödeme tarihi itibarıyla, diğer koşulların sağlanması kaydıyla, nakdi sermaye artışı indiriminden yararlanılması mümkündür.

Önemli Hususlar ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

1- Sermaye Artırımının Nakden Gerçekleştirilmesi:

Sermaye artışının nakit olarak gerçekleştirilmesi ve banka hesaplarına yatırılması gerekir. Gayrinakdi işlemler bu indirimden yararlanamaz.

2- Ticaret Siciline Tescil:

Sermaye artırımı veya kuruluş işlemleri, ticaret siciline tescil edilmelidir. Tescil edilmeyen sermaye artışları dikkate alınmaz.

3- Geçici Vergi Dönemlerinde Kullanım:

Nakdi sermaye artışı indirimi, geçici vergi dönemlerinden yalnızca dördüncü geçici vergilendirme döneminde kullanılabilir. Ancak kullanılmayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devredilebilir.

Sonuç

Nakdi sermaye artışı indirimi, şirketlerin özkaynak yapısını güçlendirerek uzun vadeli yatırımları teşvik etmektedir. Ancak bu avantajdan tam anlamıyla yararlanmak için düzenlemelerin titizlikle takip edilmesi ve uygulamanın doğru bir şekilde yapılması gerekmektedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın özelgelerinde vurgulanan kısıtlamalar ve kıstaslar, sermaye artışı planlayan şirketlerin süreçlerini doğru planlamaları gerektiğini ortaya koymaktadır. Özellikle kârın yeniden sermaye olarak kullanılması, emisyon primlerinin değerlendirilmesi ve kıst dönem hesaplamaları gibi konularda profesyonel destek almak, şirketler için faydalı olacaktır.

16.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.