Seyfi Yıkılmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
seyfiyikilmaz@gmail.com

Serbest Nakit Akışları ve Temsil Maliyet İlişkisi

Serbest Nakit Akışlarının Tanımı

Serbest nakit akışları, sermaye harcamaları ve devam eden işletme faaliyetleri için gerekli tutarların tümü düşüldükten sonra işletmenin elinde kalan nakit şeklinde tanımlanır. Serbest nakit akışının varlığı şirketin yeni yatırım yapmak, borcunu ödemek veya temettü ödemek için gerekli varlığa sahip olduğunu gösterir.( https://tr.mfginvest.com/free-cash-flow). Nakit akışı ile serbest nakit akışı arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir; Belirli bir mali dönemde nakit girişi ve çıkışı nakit akışı olarak bilinir. Faaliyetler sonucu şirkete kalan nakit ise serbest nakit akışı olarak ifade edilir. Nakit Akışı şirketin yükümlülüklerini açıklarken, Serbest Nakit Akışı şirketin performansını açıklar.

Serbest nakit akışları, nakit varlığının yaratacağı fırsatların değerlendirilmesi, yeni ürün üretimi ve net bugünkü değeri pozitif olan yatırımlara girişerek şirketin gelişmesini sağlama açısından önemlidir.

Temsil Maliyetleri Tanımı

Son dönemde birçok şirket faaliyetlerini genişletmek, yatırımlarına fon sağlamak, borçlanmadan yatırım yapabilmek veya borçlarını ödeyebilmek adına halka açılmakta ve çok ortaklı hale gelmektedir. Şirketlerin çok ortaklı hale gelmesi ise sahiplik ve yönetim ayrımını ortaya çıkarmakta ve bu ayrımda bir takım temsil maliyetlerini ortaya çıkarmaktadır.

Temsil maliyeti vekil ve asil arasındaki çıkar çatışmalarından meydana gelmektedir. Burada vekilin (yönetici), kendisine yetki veren asillerin (sermaye sahipleri) amaçlarını gerçekleştirmek için kendi faydasını maksimize etmeye çalışması, vekâlet ilişkisi içinde çeşitli sorunlarının doğmasına yol açmaktadır. Sözü edilen çıkar farklılıkları vekilin, asilden daha çok bilgiye sahip olması (bilgi asimetrisi) ve vekillerin kendi çıkarları doğrultusunda davranması vekâlet sorunlarını oluşturmaktadır. (Ekici, 2017:75)

Serbest Nakit Akışları ve Temsil Maliyeti İlişkisi

Mıchael C. Jensen’in geliştirdiği serbest nakit akış teorisine göre vekâlet maliyetlerinin başlıca kaynağı serbest nakit akışlarıdır ve özellikle düşük büyüme fırsatlarına sahip şirketlerde serbest nakit akışları şirket değerini azaltmaktadır (Demirci, 2017: 283). Jensen’ın geliştirmiş olduğu bu yeni teoriye göre temsil sorunlarına sebep olan önemli faktörlerden biri kârdır ve bunun şirket içinde kalması yerine; şirketin değerini artıracak olan yatırım fırsatlarının olmadığı zaman hissedarlara temettü olarak dağıtılması gerekmektedir. Dolayısıyla bu durumda elindeki serbest nakit akışların hissedarlara dağıtılması firmanın kaynaklarının ziyan olmasını önleyecektir. Ancak; serbest nakit akışların hissedarlara dağıtılması yöneticilerin kontrolü altındaki varlığı ortakların kontrolüne vermesini sağlayacağından, sermaye piyasalarındaki kontrollerinin kaybedilmesine ve neticede gerektiği zamanda, yeni kaynağın elde edilememesine neden olacaktır (Rımaz ve Ayanoğlu, 2020: 23).

Serbest Nakit Akışının Hesaplanışı

Kalem	Kaynak
+Net Faaliyet Karı * (1-Vergi Oranı)	Gelir Tablosu
+Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Gideler (Amortisman, Karşılıklar, Reeskont Hesaplamaları)	Nakit Akış Tablosu
-İşletme Sermayesinde (Dönen Varlıklar-KVYK) Gerçekleşen Değişim	Cari ve Geçmiş Dönem Bilançosunda dönen varlık –kvyk değeri farkı
-Yatırım Harcamaları	Cari ve Geçmiş Dönem Bilançosunda maddi ve maddi olmayan duran varlık farkları
=Serbest Nakit Akım

Sahiplik ve Yönetim Ayrımının Ortaya Çıkardığı Maliyetler

Şirketlerde sahiplik ve yönetim ayrımı beraberinde temelde üç tür vekâlet maliyetini getirmektedir. Bunlar; denetim maliyetleri, yöneticinin hisse sahibinin çıkarlarına uymadığında anlaşma gereği karşılamak zorunda olduğu sözleşmeden çıkarlarını (şirketin değerini) maksimize edecek kararlar ile vekilin aldığı kararlar arasındaki farktan kaynaklanan maliyetler ve değer kaybına uğrayan hisse sahibi tarafından katlanılan maliyetlerdir. Bu maliyetlere örnek olarak yöneticilerin faaliyet karından hisse sahipleri kadar yararlanamayacaklarından, kârlı faaliyet alanları bulmak gibi yaratıcı faaliyetlerini azaltması gösterilebilir. Sonuç olarak sahiplik ve yönetim ayrımının beraberinde getirdiği bu sorunlar şirketin değerini olması gereken düzeyin altına çekmektedir (Demirci, 2017: 284).

Serbest Nakit Akış Teorisine Göre Temsil Maliyetlerini Kontrol Altına Alma Yöntemleri

Temsil maliyetlerini kontrol altına almak için finansal yöneticiler borçlanma ve özkaynak ile finansman arasındaki uygun birleşimi oluşturmayı, uygun temettü politikasını ve kendileri tarafından elde bulundurulacak hisse senedi sayısını belirlemeye çalışırlar (Söylemez, 2017: 39).

Mıchael C. Jensen’in geliştirdiği serbest nakit akış teorisine göre; yöneticilerin firma sahiplik oranları arttıkça firmanın hissedarları ile çıkarları örtüşmekte buna bağlı olarak hissedarlar ile yöneticiler arasındaki çıkar çatışmalarından kaynaklanan temsil maliyetlerinde azalma gözlenir.

Temsil maliyetini kontrol altına almayı sağlayacak bir diğer unsur yabancı kaynak kullanımıdır. Firmanın borçlanması ile birlikte sermaye yapısındaki özkaynak ihtiyacı azalmaktadır ve şirket sahip olduğu serbest nakit akışlarını finansman gideri ödemesi ve borç anapara ödemesinde kullanacağından yöneticilerin kontrol altına alınmasını sağlayacak bu da hissedarlar ile yöneticiler arasındaki temsil probleminden kaynaklanan sermayenin temsil maliyetinin azalmasını sağlayacaktır.

Temsil maliyetini kontrol altına almayı sağlayacak diğer bir unsur ise temettü politikasıdır. Temettü politikası firmalarda etkin bir denetim ve izleme mekanizmasının oluşmasına katkıda bulunarak temsil maliyetlerini düşürmekte, yöneticilerin firmanın elde ettiği nakit akışlarını kendi çıkarları veya sosyal refahlarını arttıracak şekilde kullanmalarına engel olmaktadır.

KAYNAKÇA

Ekici, (2017), “Asil-Vekil Arasındaki Kayırmacılığın Vekâlet Maliyetleri İle İlişkisi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 6, S.2, s.73-90.

Demirci, (2017), “Serbest Nakit Akışlarının Şirket Değerine Etkisi: Serbest Nakit Akış Teorisi Bağlamında BIST 100 Endeksi Üzerine Dinamik Panel Veri Analizi”, İşletme Araştırmaları Dergisi S.272 s. 284-299

Rımaz ve Ayanoğlu, (2020), “Sermaye Yapısı - Serbest Nakit Akışları İlişkisi: Bist 100’deki İmalat Sektörü İşletmeleri Üzerinde Bir İnceleme”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi S. 60  s. 19-36

Söylemez, (2017), “İşletmelerde Temsil Maliyetlerinin Test Edilmesi: Türk İmalat Sektörü Üzerine Amprik Bir Uygulama” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara

https://tr.mfginvest.com/free-cash-flow (Erişim Tarihi 01.01.2021)

11.01.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.