Seyfi Yıkılmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
seyfiyikilmaz@gmail.com

Nakit Akış Tablosu ve Dolaylı Yöntem Uygulaması

İşletmelerin mali durum ve performanslarını en net şekilde ortaya koyan tablolar bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosudur. Bir çok üst düzey yönetici alacağı maddi kararlarda bilanço ve gelir tablosuna odaklanırken, nakit akışından doğacak riskleri göz ardı etmektedir. Ülkemizde yapılan bir araştırma da bu durumu kanıtlar niteliktedir. Cirosu 10 ile 100 milyon TL arası değişen 22 iflas eden şirket yöneticileri ile yapılan görüşmelerde iflas etme süreçleri izlenmiş ve 22 şirketin 21'inin nakit yönetimini sağlıklı yapamadığı veya hiç takip etmediği ortaya çıkmıştır.

İçinde bulunduğumuz kriz döneminde işletmelerin nakit yaratma gücünün tespiti ve nakit yönetimi daha da önemli hale gelmiştir. Nakit yaratma gücünün öğrenileceği finansal tablo ise nakit akış tablosudur.

Nakit akım tablosu yardımı ile finansal tablo kullanıcıları

• İşletmenin net varlıklarındaki değişiklikleri analiz edebilir
• İşletmenin likidite ve borç ödeme gücünü ve nakit akışlarının tutar ve zamanlamasını değişen koşullara ve fırsatlara uyum sağlamak amacıyla değerlendirebilmesi için gerekli bilgiyi sağlayabilir.
• İşletmenin nakit yaratma yeteneğinin değerlendirilmesi ve gelecekteki nakit akışlarını ölçmek ve başka işletmelerle karşılaştırmak için modeller geliştirebilir.
• Geçmiş dönemin nakit akış bilgisini ile gelecekteki nakit akışlarının tutarı, zamanlaması ve kesinliğinin göstergesi olarak kullanılabilir.
• Geçmiş dönem bilgileri ile gelecek nakit akışlarına ilişkin geçmişte yapılan değerlendirmelerin doğruluğunun kontrol edilmesi ve karlılık, net nakit akışları ve fiyat değişiminin etkileri arasındaki ilişkiyi değerlendirilebilir.

Nakit akış tablosu farklı muhasebe uygulamalarının etkilerini ortadan kaldırdığı için farklı işletmeler tarafından raporlanan finansal bilgilerin karşılaştırıla bilirliğini arttırır ve finansal tabloya dayanarak karar verecek taraflara, işletmenin nakit ve nakit benzeri yaratma gücünün ve yeteneğinin, işletmenin bu nakit akışlarını kullanma noktalarının ayrıntılı analiz edilebilmesinde çok önemli dayanak oluşturur. Çünkü kullanıcıların aldığı ekonomik kararlar; çoğu zaman işletmenin nakit yaratma yeteneğinin ve söz konusu nakdin yaratılma zamanlamasının ve kesinliğinin değerlendirilmesini gerektirmektedir.

Nakit akım tablosu, tahakkuk esasına göre gelir tablosunda raporlanan dönem karının, finansal durum tablosunda sunulan nakit ve nakit benzerlerine neden eşit olmadığını açıklayan bir tablodur. Nakit akış tablosu, kar ile nakit arasındaki farkı, işletmenin borç ödeme ve temettü dağıtma gücünü göstermek açısından önemlidir.

İşletmeler TMS7 Nakit Akım Tabloları standardına göre nakit akım tablolarını düzenlerler ve her dönem sunulan finansal tabloların ayrılmaz bir parçası olarak aşağıdaki faaliyet türlerine göre ayırarak raporlarlar.

1. İşletme Faaliyetleri: İşletmenin esas gelir getiren ve yatırım, finansman faaliyetleri dışında kalan faaliyetleri kapsar. Temeli gelir tablosunda kar veya zarara neden olan faaliyetlerdir.
2. Yatırım Faaliyetleri: Nakit benzerleri dışındaki varlıklara yapılan yatırımları kapsar.
3. Finansman Faaliyetleri: Sermayenin ve finansal borçların kapsamında ve tutarında değişiklik yapan faaliyetleri kapsar.

Bir işletme nakit akışlarını iş konusuna en uygun olan şekilde sunmalıdır. Faaliyet bazında sınıflandırma kullanıcılara bu tür faaliyetlerin işletmenin finansal durumuna ve nakit akışlarına olan etkisini değerlendirebilmeleri için gereken bilgiyi sağlar. Tek bir işlem farklı bir şekilde sınıflandırılan nakit akışlarını içerebilir. Örneğin, bir kredinin nakit geri ödemesinin hem faiz hem de anaparayı kapsadığı durumda, faiz işletme faaliyeti olarak sınıflandırılırken anapara finansman faaliyeti olarak sınıflandırılabilir.

TMS7 Nakit Akım  Tabloları Standardına göre Nakit Akış Tablosu formatı özet olarak aşağıdaki gibidir:

A- İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışı

B- Yatırım Faaliyetlerinden Nakit Akışı

C- Finansman Faaliyetlerinden Nakit Akışı

D- Yabancı Paralı İşlemlerin Nakit Akışına Etkisi

E- Dönem İçi Nakit Artış veya Azalışı

G- Dönem sonu Nakit Mevcudu

İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞLARININ TESPİTİ

İşletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları, gelir tablosundan elde edilir. Ancak gelir tablosu tahakkuk esasına göre hazırlandığı için tutarların nakit esasına dönüştürülmesi gerekmektedir. Dönüştürme işlemi, nakit girişi sağlamayan gelirlerin ve nakit çıkışına sebep olmayan giderlerin tespit edilmesi ve bunların gelir tablosu üzerindeki etkilerinin giderilmesi ile sağlanabilecektir.

Nakit girişi sağlamayan gelirler ile nakit çıkışına sebep olmayan gider kalemleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Nakit Girişi Sağlamayan Gelirler

• 644 Konusu kalmayan karşılıklar
• 647 Reeskont faiz gelirleri
• 181/281 Gelir Tahakkukları Kaynaklı Gelirler
• 380 Gelecek Aylara Ait Gelirlerin cari döneme gelir kaydı
• 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirlerin cari döneme gelir kaydı
• 350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri Hakkedişlerinin 600 Yurtiçi Satışlara Aktarılması
• Alınan sipariş avanslarının mahsubu
• Diğer nakit girişi sağlamayan gelirler.

Nakit Çıkışına Neden Olmayan Giderler

• Amortisman Giderleri
• Karşılık Giderleri
• Reeskont Faiz Giderleri
• 180/280 Gelecek Aylara Ait Giderler'den cari dönemde gidere dönüştürülen kısım
• 381/481 Gider Tahakkukları Kaynaklı Giderler
• 308/408 Menkul Kıymet İhraç Farklarının çıkarılan tahvilin ve diğer borçlanma belgelerinin vadesine göre gidere dönüştürülmesi
• 170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri'nin 622 Satılan Hizmet Maliyeti'ne aktarılması
• Alınan Avansların mahsubu
• Diğer nakit çıkışı gerektirmeyen giderler

YATIRIM FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞLARININ TESPİTİ

Yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarına örnek olarak aşağıdaki işlemler verilebilir.

• Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların alımı ve capex harcamaları ile ilgili nakit çıkışları.
• Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların satışı ile ilgili nakit girişleri.
• Nakit benzeri veya alım satım amacıyla elde tutulan araçlarla ilgili olmadığı sürece, başka bir işletmeye iştirak etmek veya o işletmenin borçlanma aracını almak için yapılan nakit çıkışları veya bu payların yada borçlanma araçlarının satılması sonucu elde edilen nakit girişleri
• Finansal kurumların yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, işletmeler tarafından üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin nakit çıkışları veya avans ve kredilerden yapılan tahsilatlar.
• Alım satım amacıyla yapılanlar ve finansman faaliyetleriyle ilgili olanlar hariç, vadeli işlem veya forward sözleşmesi, opsiyon sözleşmeleri ve swap sözleşmelerine ilişkin nakit giriş ve çıkışları.

FİNANSMAN FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞLARI

Finansman faaliyeti, işletmenin özkaynak ve yabancı kaynaklarının boyutunda değişikliğe neden olan faaliyetlerdir. Finansman faaliyeti kapsamına, nakit dışındaki özkaynak artış ve azalışları ile işletme faaliyetleri içerisinde yer almayan yabancı kaynak artış ve azalışları girmektedir.

Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışlarına örnek olarak aşağıdaki işlemler verilebilir.

• Hisse senedi ve diğer özsermaye araçlarının ihracından sağlanan nakit girişleri,
• Sermaye azaltılması veya işletmenin kendi hisse senedini almasıyla ilgili nakit çıkışları
• Borçlanma araçları ihracı ve diğer uzun ve kısa vadeli krediler ile sağlanan nakit girişleri
• Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları
• Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları

NAKİT AKIŞLARIN RAPORLANMASI

İşletmelerin işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışlarını dolaysız yönteme göre raporlamaları teşvik edilmekle birlikte uygulamada dolaylı yöntem daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Dolaysız Yöntem, brüt nakit girişlerinin ve brüt nakit çıkışlarının ana gruplarının belirtildiği bir raporlama yöntemidir.

Dolaylı yöntem, net kar veya zararın aşağıdaki kalemlerin etkilerine göre düzeltildiği bir raporlama yöntemidir:

• İşletme sermayesindeki değişiklikler,
• Amortisman, karşılıklar, ertelenmiş vergiler, gerçekleşmemiş döviz kazançları ve zararları, iştiraklerin dağıtılmamış karları ve azınlık payları gibi gayri nakdi kalemler,
• Nakit etkilerinin yatırım veya finansman faaliyetleri ile ilgili nakit akışları ile ilişkili olduğu diğer tüm kalemler ( örneğin, bir varlığın satışından elde edilen kar).

 Çalışmada dolaylı yöntem üzerine durulacaktır.

NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN DOLAYLI YÖNTEME GÖRE HAZIRLANIŞI

Dolaylı yönteme göre nakit akış tablosunun hazırlanabilmesi için cari ve önceki dönem mizanı, cari ve önceki dönem bilançosu, cari dönem gelir tablosu, önceki dönem kar dağıtım bilgileri, cari dönem özkaynak değişim tablosunun hazırlanmış olması ve duran varlık alış ve satışı gibi nakit akışı ile ilgili diğer ek bilgiler gerekmektedir.

Dolaylı yönteme göre nakit akış tablosu, gelir tablosundan tahakkuk esasına göre oluşan kar/zararın nakit çıkışı gerektirmeyen giderler ile nakit girişi gerektirmeyen gelirlerin elimine edilmesi ile hazırlanır.

Bu doğrultuda;

• İşletme faaliyetlerinden nakit akışı cari dönem gelir tablosundan alınacak kar zarar rakamına

 (Dönem Net Karı (Zararı) Mutabakatı İle İlgili Düzeltmeler)

• Cari dönem mizanından alınacak amortisman tutarının eklenmesi
• Değer düşüklüğü ve iptali işlemlerinin önceki dönem ile cari dönem mizanı arasındaki farkının eklenmesi
• Karşılık ayırma işlemlerinin önceki dönem ile cari dönem mizanı arasındaki farklarının eklenmesi
• Vadeli alım ile ilgili ertelenmiş finansman gideri, vadeli satışlardan kaynaklanan ertelenmiş finansman geliri, vadeli hesap faiz tahakkuku ve kur farkları tutarlarının cari dönem mizanından alınıp netleştirilerek eklenmesi
• Cari dönem gelir tablosundan alınacak duran varlıkların elden çıkarılmasından kaynaklanan kayıp/kazançların eklenmesi
• Cari dönem gelir tablosundan alınacak ertelenmiş vergi gelir/giderinin eklenmesi

 (İşletme Sermayesinde Gerçekleşen Değişimler)

• Cari ve önceki dönem bilançosundan alınacak ticari ve diğer alacakların, stokların, ticari ve diğer borçların, çalışanlara sağlanan faydalar kapsamındaki borçların, peşin ödenmiş giderlerin, faaliyetler ile ilgili diğer varlık ve yükümlülüklerin, ertelenmiş gelirlerin önceki dönemden farkının eklenmesi
• Cari dönem mizanından alınacak ödenen net faiz tutarının eklenmesi

İşlemleri ile ulaşılır.

• Yatırım faaliyetlerinden sağlanan nakit akışları dönem içerisinde ek bilgi olarak tutulan maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alım ve satımından kaynaklanan işlemlerden bulunur.
• Finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarına
• Cari dönem öz kaynak değişim tablosundan alıcanak sermaye arttırım ve sermaye avansı ödemelerinin eklenmesi
• Cari ve önceki dönem bilançosundan alınacak kısa ve uzun vadeli borçlanmaların önceki dönem ile farkının eklenmesi ve kiralama yükümlülükleri ile ilgili nakit giriş çıkışlarının önceki dönem farkının eklenmesi

İşlemleri ile ulaşılır.

• Yabancı para çevrim farklarının nakit ve nakit benzerleri üzerine etkisi tespit edilir.

Sonrasında dönem sonu nakit bulunur ve nakit akım tablosu hazır hale gelir.

28.05.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.