Serkan Güneş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmmserkangunes@gmail.com

Dövize Dayalı Forward (Alivre) Sözleşmelerinin KDV Karşısındaki Durumu

Forward sözleşmesi, taraflardan birinin sözleşmeye konu olan finansal varlığı sözleşmede belirlenen fiyat üzerinden gelecekteki belirli bir tarihte satın almasını, karşı tarafın da sözleşmeye konu finansal varlığı satmasını şart koşan bir sözleşme türüdür. Ağırlıklı olarak döviz kurları ve faiz oranları üzerine yazılan forward sözleşmeler; gelecekle ilgili taahhütlerde, olası kur riskinin ve faiz oranları değişimlerinin yarattığı riskleri en aza indirmek amacıyla kullanılmaktadır. Ülkemizde dövize dayalı forward sözleşmesi daha fazla tercih edilmektedir.

Vergi mevzuatımızda bu konuda ayrıntılı düzenlemeler bulunmaması forward sözleşmesinin vergilendirilmesini karmaşık bir hale getirmektedir.

Katma Değer Vergisi Kanununda Geçen İlgili Maddeler;

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Katma Değer Vergisi Kanununun 10’uncu maddesine göre vergiyi doğuran olay, malın teslimi veya hizmetin yapılması; malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi şeklinde ortaya çıktığı hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan Katma Değer Vergisi Kanununun istisnaları düzenleyen 17’nci maddesinin (g) bendine göre; külçe altın ve külçe gümüş teslimleri ile kıymetli taşların Türkiye’de kurulu borsalarda işlem görmek üzere ithali, borsaya teslimi ve borsa üyeleri arasında el değiştirmesi, döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil, varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikaları, Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçları ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının tesliminin istisna olduğu belirlenmiştir.

Konuyla İlgili Verilen Özelgeler;

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 27/05/2014 tarih ve 64597866-125[6-2014]-81 sayılı Özelgesinde; “……………. forward işleminin fiziki teslimle sonuçlanmayacağı belirtilerek; vade kuru ile sözleşme kuru arasındaki farkın vade tarihinde kur farkı gelir veya gideri olarak dikkate alınıp alınmayacağı, kur farkı gideri oluşması durumunda kurumlar vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı …………... hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir. …………………………. Bu hüküm ve açıklamalara göre, forward sözleşmesi çerçevesinde oluşan vade kuru ile sözleşme kuru arasındaki fark, vade sonunda kâr veya zarar olarak tespit edilip kurum kazancına dahil edilecektir.” açıklaması yer almaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı 27/05/2014 tarih ve 64597866- 125[6-2014]-81 sayılı Özelgesinde; banka ve finans kurumu olmayan bir şirketin, Türkiye mukimi bir şirket ile yapılacak forward işleminin fiziki teslimle sonuçlanmayacağını belirtmiştir. Sözleşme süresi sonundaki cari kur ile sözleşmede belirlenen kur arasındaki fark içinde lehine fark ortaya çıkan firmanın verdiği hizmet sonucu ortaya çıktığından bu fark üzerinden KDV hesaplanması gerektiğini belirtilmiştir.

Dövize Dayalı Forward Sözleşmeleri Hangi Durumlarda KDV Kapsamına Girmektedir?

Devamlılık unsuru taşıyan ve Türkiye’de gerçekleşen Forward sözleşmelerden elde edilen kazanç KDV’ye tabidir. Ancak devamlılık unsuru taşımayan kazanç Türkiye’de dahi gerçekleşse, Gelir Vergisi Kanunu’nun 82’nci maddesinin birinci bendine göre arızi kazanç olarak değerlendirilecek ve KDV doğmayacaktır.

Forward sözleşmelerinin en önemli özelliği alım ve satım işleminin gelecekteki bir tarihte yapılması ve şartlarının günümüzde belirlenmesidir. Forward sözleşmelerin hangi şartlarda KDV’ye tabi olup olmadığı hususu sözleşmenin fiziki veya nakdi uzlaşıya bağlı olup olmadığına göre değişmektedir.

Fiziki uzlaşma öngören Forward sözleşmelerinde ön plana çıkan unsur teslimdir.

Dövize dayalı Forward sözleşmelerde eğer fiziki uzlaşı öngörülmüşse, sözleşmede belirlenen vadede yine sözleşmede belirlenen varlığın teslimi söz konusudur. Forward sözleşmelerde fiziki teslim istisna kapsamında değerlendirildiğinden KDV’ye tabi olmayacaktır.

Nakdi uzlaşma öngören Forward sözleşmelerde ön plana çıkan unsur ise hizmettir.

Dövize dayalı Forward sözleşmelerde eğer nakdi uzlaşı öngörülmüşse, sözleşmede belirlenen vadede yine sözleşmede belirlenen fiyat ile vadede piyasa fiyatı arasındaki farkın ifa edilmesi söz konusudur. Lehine fark oluşan tarafından Katma Değer Vergisi Kanununun 1’inci maddesi kapsamında KDV hesaplanacaktır.

Türkiye’de daha sık kullanılan ve tercih edilen fiziki uzlaşı ile sonuçlanan forward sözleşmeler KDV’den istisna tutulurken; finansman temini veya finansal hizmet bedelinin taraflara transferini öngören nakdi uzlaşı ile sonuçlanan Forward sözleşmelerde ise KDV’nin hesaplanması gerekmektedir.

Beyan Edilmesi;

Sözleşme sonunda oluşacak kur farkı Türkiye’deki firma lehine oluşursa, firma tarafından düzenlenen faturada KDV hesaplanarak 1 No’lu KDV beyannamesinde mükellef sıfatıyla beyan edilecektir. Yurtdışındaki firma lehine kur farkı oluşması halinde, Türkiye’de mukim firma kur farkı bedeli üzerinden hesaplanan KDV’yi 2 No’lu KDV beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan ederek ödeyecektir.

Sonuç olarak;

Forward sözleşmeler taraflar arasında serbestçe yapıldığı için karşılıklı güven gerektirir. Riskten korunma amaçlı yapılan bu sözleşmelerin taşıdığı en büyük risk Kredi Riski’dir. Taraflardan birinin yükümlülüğünü yerine getirmeme riski, garanti altına alınmış değildir. Ayrıca iki taraf arasında yapılan forward sözleşmeler diğer piyasa katılımcılarının bilgisine açık olmadığı için forward sözleşmeler net bir şekilde geleceğe yönelik fiyatlar için referans özelliği taşımazlar. Forward sözleşmelerde genellikle taraflar vade sonuna kadar pozisyonlarını kapatamazlar. Pozisyonların kapatılması sözleşmenin iptali ile mümkündür.

Vergi yasaları açısından tam bir netliği olmayan forward sözleşmeleri ve uygulamalarının sağlam bir zemine oturtulması piyasa oyuncuları ve vergi uygulayıcıları açısından önem taşımaktadır.

KAYNAKÇA;

1-KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU. Kanun Numarası. : 3065. Kabul Tarihi. : 25/10/1984. Yayımlandığı Resmî Gazete : Tarih : 2/11/1984. Sayı : 18563.

 2-MALİ ÇÖZÜM-FORWARD SÖZLEŞMELERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNE AYRINTILI BİR BAKIŞ-İsmail KARAKOÇ-Vergi Müfettiş Yrd. 28(150), 109 - 124

06.02.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.