Serdar Yücel
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
syucel@reelymm.com

Elektronik Dönüşüm Süreci: e-Fatura ve e-Arşiv

1.     Giriş:

Günümüzde bilişim teknolojilerinin gelişmesinin ve hızlı bir şekilde yaygınlaşmasının etkisiyle toplumsal ve kurumsal ilişkilerde yadsınmayacak bir dönüşüm yaşanmaktadır. Teknoloji ve internet her alanda sağladığı kolaylıklar, verimlilik ve maliyet avantajı gibi nedenlerle işletmeler tarafından da yoğun kullanım alanı bularak şirketlerin fiziki ortamda sürdürdüğü ilişkileri bilgisayar ortamına taşınmıştır. Fiziki ortamdan bilgisayar ortamına kayan iş süreçleri ve ticaret ile birlikte mükelleflerin elektronik ortamda iş yaptıkları yeni bir dönem şekillenmiştir.

Vergi mevzuatının gelişmeler paralelinde revize edilmesi ve vergi denetimin gelişen teknolojiler çerçevesinde şekillendirilmesi amacıyla Maliye Bakanlığının çalışmaları sürmekte, e-Beyanname ile başlayan e- Maliye projelerini e-Fatura, en son dönemde ise e-Defter, e-Arşiv ve e-Kayıt çalışmaları takip etmektedir. Bu çalışmaların nedeni ilgili oldukları tebliğlerde de belirtildiği üzere; günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinin mükelleflere ait iş süreçlerinde gittikçe daha yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanması, mükellef odaklı hizmet anlayışı ve ekonominin kayıt altına alınması çabasıdır. Bu durum, özellikle yüksek sayıda yasal belge ve kayıt ile ilgili süreçleri kağıt ortamında yürütmek zorunda olan mükelleflere yönelik, gelişen teknolojiye uygun yeni usul ve esasların belirlenmesini zorunlu kılmıştır.

2.     Vergisel e-Dönüşüm:

Maliye Bakanlığı e-Maliye adı altında çeşitli çalışmalar yürütmektedir. SAY2000i projesi, bu alanda atılmış önemli adımlardan biridir. Bunun yanı sıra, vergi idarelerinin modernizasyonu kapsamında, Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi (VEDOP) yürütülmektedir. VEDOP ile İnternet Vergi Dairesi kapsamında mükellefler ve diğer kurumlara çeşitli hizmetler sunulmaktadır. İnternet Vergi Dairesi, kamu idarelerinde saydamlık ve kaliteli hizmet sağlama konusunda devletin bireye ait tuttuğu kayıtlar anlamında ilk uygulamalardandır. Ayrıca e-Maliye kapsamında yürütülen Bütçe Yönetim ve Enformasyon Sistemi (BYES), Milli Emlak Otomasyon Projesi (MEOP), Nakil Vasıtaları Vergi Dairesi Otomasyonu Projesi (MOTOP); gibi birçok proje bulunmaktadır.[1] Türkiye’de e-Devlet yapısı içerisinde e-Maliye uygulamaları çeşitli projelerle desteklenmiştir. VEDOP sonucunda e-Beyanname, e-Fatura, e-Denetim, e-Tahsilat, e-Haciz, e-Defter, e-Kayıt ve e-Belge gibi ortaya çıkan bir takım kavramlar Türk Vergi Sistemi içerisinde yer almaya başlamıştır.[2]

Elektronik vergilendirme uygulamaları kapsamında bir yandan elektronik alt yapı oluşturulurken diğer yandan da vergi kayıt ve düzeni ile ilgili vergi mevzuatında da düzenlemeler yapılmış ve yeni uygulamalara yer verilmiştir. Elektronik defter, elektronik belge ve elektronik kayıt kavramları 2001 yılında Vergi usul kanunun mükerrer 242. maddesinde yapılan düzenlemeyle Türk vergi mevzuatına girmiştir. 2004 yılında ise, vergisel e-Dönüşümün ilk adımı olan elektronik beyanname uygulaması başlamış ve başlangıçta ihtiyari olan uygulama daha sonra zorunlu hale getirilmiştir.

3.     e-Fatura Nedir.?

e-Beyanname uygulamasını e-Fatura uygulaması adımı takip etmiştir. e-Fatura uygulaması elektronik belge olarak düzenlenen faturaların tarafları arasında dolaşımı ile ilgili oluşturma, gönderme ve alma zamanı gibi önemli kayıtların tarafsız bir biçimde tutulmasını sağlamak ve elektronik belge olarak oluşturulmuş herhangi bir belgenin şekli olarak uygunluğundan emin olmak amacı ile Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan uygulamanın genel adıdır.[3] Elektronik fatura uygulamasının kademeli olarak yaygınlaştırılması ve en nihayetinde uygulama zorunluluğu getirilmesi öngörülmüştür. Keza yapılan düzenlemeler de bu yönde olmuştur.

Vergi Usul Kanununun Maliye Bakanlığına tanıdığı yetkilere istinaden, yaygın olarak kullanılan belgelerden biri olan faturanın elektronik belge olarak düzenlenmesi, elektronik ortamda iletilmesi, muhafaza ve ibraz edilmesine ilişkin usul ve esasları belirleyen 05/03/2010 tarihli ve 397 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile anonim ve limited şirketlerin elektronik fatura oluşturmalarına, alıcısına iletmelerine, muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmelerine izin verilmiştir. 416 sıra numaralı Genel Tebliği ile Vergi Usul Kanununun 232. maddesi kapsamında fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflere elektronik fatura uygulamasından yararlanma hakkı tanınmıştır. Daha sonra 421 numaralı genel tebliğ ile ihtiyari olan uygulama mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının arttırılması ve kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla bazı mükellef grupları için elektronik fatura kullanma zorunluluğu olarak düzenlenmiştir. Söz konusu 421 sıra numaralı tebliğ ile;

a) 04/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanların,

b)06/06/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenler ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanların ve

c)  421 veya 397 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında elektronik fatura uygulamasından ihtiyari olarak yararlanan mükelleflerin birbirlerine yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için elektronik fatura düzenlemeleri zorunlu kılınmıştır.

433 sıra numaralı tebliğ ile; zorunluluk getirilen mükellef grupları da dahil olmak üzere e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler için elektronik fatura alma ve gönderme zorunluluğu 01.04.2014 tarihi itibariyle başlayacaktır. Bu tarihe kadar mal ve hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek zorunda olan mükellefler, genel hükümler çerçevesinde elektronik fatura ya da kağıt fatura düzenleyebileceklerdir. Fakat aynı mal veya hizmet satışında kağıt ve elektronik faturanın bir arada düzenlenmesi mümkün değildir. Sistemde kayıtlı kullanıcılar kendilerine gelen e-Faturaları kabul etmek zorundadırlar.

4.     e-Arşiv Nedir?

Mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının arttırılması ile kayıt dışılığın izlenerek önlenmesi amacıyla e-Fatura kullanma zorunluluğunun getirilmesini takip eden aşamada Vergi Usul Kanunun 30/12/2013 tarihli ve 433 sıra numaralı genel tebliği ile e-Arşiv Uygulaması getirilmiş ve e-Fatura zorunluluğu getirilen mükelleflerin daha önce bahsedildiği gibi e-Fatura uygulamasına geçiş tarihi 01/04/2014 tarihine kadar ertelenmiştir.

433 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile düzenlenen e-Arşiv uygulaması; Vergi Usul Kanunu uyarınca kâğıt ortamında düzenlenmek, muhafaza ve ibraz edilmek zorunluluğu bulunan faturanın elektronik ortamda düzenlenmesi ve ikinci nüshasının elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesine imkân tanımaktadır. Bu uygulamada elektronik faturanın alıcısına kâğıt olarak gönderilen veya elektronik ortamda iletilen şekli belgenin aslı, düzenleyicisi tarafından elektronik olarak muhafaza edilen hali ikinci nüshası hükmündedir.

e-Arşiv uygulaması kapsamında mükellefler elektronik ortamda oluşturulacak faturaların ikinci nüshasını elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edebileceklerdir. Bilindiği üzere kanuni defter ve belgelerin vergi kanunları ve diğer kanunlar uyarınca öngörülen yasal sürelerde saklanma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu nedenle yıllar itibariyle yığın haline gelen kağıt ortamda oluşturulan belgelerin reel fiziki ortamlarda depolanmasının ve tüm bu yığın içerisinde aranan belge ya da bilgiye manuel tarama sonucunda ulaşılmasının bir takım maliyetleri içerdiği ortadadır. e-Faturanın tamamlayıcısı olarak dizayn edilen e-Arşiv uygulaması ile elektronik faturanın elektronik ortamda arşivlenmesi sağlanarak; mükelleflerin, özellikle çok sayıda belge düzenleyenlerin katlandığı yüksek arşivleme maliyetlerini azaltacaktır. Ayrıca e-Arşiv ile depolanan faturalara sistem sorgusuyla erişebilme olanağı aranan belge ve bilgiye anında ulaşma imkanı sunacaktır.

e-Arşiv uygulamasından e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve e-Arşiv izni alan mükellefler yararlanabileceklerdir.

e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler; 416 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile genel hükümler çerçevesinde fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflerden e-Fatura uygulamasından yararlanmayı tercih edenler ile 421 sıra numaralı vergi usul kanunu genel tebliği ile zorunluluk kapsamına alınıp söz konusu yükümlülüğe uyarak e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellef gruplarıdır.

4.1.E- Arşiv İzni:

e-arşiv izni alan mükellefler,  kendi bilgi işlem sistemi veya Gelir İdaresi Başkanlığından izin almış özel entegratör bilgi işlem sistemi üzerinden olmak üzere iki ayrı yöntem kullanabileceklerdir.

Uygulamayı kendi bilgi işlem sistemleri üzerinden kullanmak isteyen mükelleflerin Gelir İdaresi Başkanlığına başvuru yapmaları gerekmektedir. Başvuruları uygun bulunan mükelleflere yazı ile e- arşiv izni verilmesi halinde uygulamayı kendi sistemi üzerinden kullanan tüzel kişiler elektronik ortamda oluşturdukları faturalarını kendi mali mühürleri ile gerçek kişiler ise kendi mali mühürleri ya da nitelikli elektronik imzaları ile onaylayarak düzenleyebileceklerdir.

Ayrıca mükellefler Gelir İdaresi Başkanlığına herhangi bir başvuru yapmaksızın doğrudan e-Arşiv izni alınmış özel entegratöre başvurarak özel entegratörlerin bilgi işlem sistemi aracılığıyla e-Arşiv uygulamasını kullanabileceklerdir. e-Arşiv hizmeti alan mükellefler, fatura ve elektronik arşiv raporlarında özel entegratörün mali mührünün ve zaman damgasının kullanılmasını talep edebileceklerdir.

4.2. e-Arşiv Kapsamında Oluşturulan Faturaların Teslimi:

433 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile;

a)   e-Arşiv uygulamasından yararlanma izni verilen mükellefler, 397 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile getirilen e-Fatura uygulamasına kayıtlı olanlara düzenleyecekleri faturaları bu tebliğe göre e-Fatura olarak oluşturmak, iletmek, muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmek zorundadırlar. Alıcı ve satıcının her ikisinin e-Fatura uygulamasına kayıtlı olması durumunda düzenlenen faturanın; e-Fatura olması zorunludur. Düzenlenen bu elektronik faturanın ikinci nüshası da elektronik ortamda muhafaza ve istenildiğinde ibraz edilecektir.

b)   e-Arşiv uygulamasından yararlanma izni verilen mükellefler, e-Fatura uygulamasına kayıtlı olmayan vergi mükelleflerine düzenleyecekleri faturaları e-Arşiv uygulaması kapsamında oluşturmak, oluşturulan bu faturaların ikinci nüshasını elektronik ortamda muhafaza ve ibraz etmek zorundadırlar. e-Arşiv uygulaması kapsamında düzenlen faturanın e-Arşiv uygulamasına kayıtlı olmayan vergi mükelleflerine teslimi ise kâğıt ortamında yapılacaktır.

c)   e-Arşiv uygulamasından yararlanma izni verilen mükelleflerin vergi mükellefi olmayanlara düzenleyecekleri faturaları ise, e-Arşiv Uygulaması kapsamında oluşturmaya, müşterilerinin talebi doğrultusunda elektronik ortamda iletmeye veya kâğıt ortamında göndermeye, oluşturulan faturaların ikinci nüshasını elektronik ortamda muhafaza etmeye ve istenildiğinde ibraz etmeye zorunludurlar. e-Arşiv Uygulaması kapsamında, vergi mükellefi olmayanlara düzenlenen fatura, alıcının rızasına bağlı olarak kâğıt veya elektronik ortamda teslim edilir. Vergi mükellefi olmayan alıcı tarafından elektronik ortamda teslimi istenen fatura internet dâhil olmak üzere her türlü elektronik araç ve ortamlar vasıtasıyla iletilebilir.

Mükellefler tarafından alıcısına kağıt olarak teslim edilecek olan elektronik faturanın baskı işlemi mükelleflerin kendisi tarafından yapılabileceği gibi anlaşmalı matbaa işletmelerine ya da özel entegratörlere de yaptırılabilecekler ve bu durumda anlaşmalı matbaa işletmelerinin veya özel entegratörlerin Gelir İdaresi Başkanlığına basımı yapılan belgelere ilişkin herhangi bir bildirim yapmaları veya bilgi formu göndermeleri söz konusu olmayacaktır.

e-Arşiv uygulamasından yararlanan mükellefler ayrıca sevk irsaliyesi düzenlemeyeceklerdir. E-Arşiv kapsamında düzenlenecek elektronik faturada, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi halinde elektronik faturanın kâğıt çıktısı irsaliye yerine geçecektir. Söz konusu kâğıt çıktıya "İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için elektronik faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gerekir.

Ödeme kaydedici cihazlar üzerinden gerçekleştirilen ve e-fatura veya elektronik arşiv faturası ile belgelendirilen satışlarda ise, ödeme kaydedici cihazlardan (yeni nesil dâhil) düzenlenecek bilgi fişi, ilgili tebliğde yer alan düzenlemeyle beraber, satış anında düzenlenmek ve satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanmak şartıyla irsaliye olarak kullanılabilecektir.

4.3. e-Arşiv Raporu:

Günümüzde milyonlarca insana ait bilgi ve kayıtların, saklanması ile gerektiğinde bir birimden diğerine transfer edilmesi geleneksel bürokrasinin ve iş görme yöntemlerinin yetersiz kalmasına yol açan devasa iş yükleri oluşturmaktadır. Özellikle çok büyük kitlelere hizmet sunan kamu kuruluşları için sözü edilen teknolojiler yaşamsal bir önem taşımaktadır. Bu durumda kamu hizmetlerinin gereksinim duyduğu bilginin elektronik yöntemlerle işlenmesi, iletilmesi ve elektronik veri tabanlarında saklanması alternatifsiz bir çözüm gibi görülmektedir.[4] Dolayısıyla alternatifsiz olan bu çözüm e-Arşiv uygulamasıyla hayata geçirilmiştir.

E-Arşiv izni alan mükellefler ve özel entegratörler, elektronik ortamda oluşturdukları bu faturalara ilişkin olarak e-Arşiv Raporu oluşturmak ve Gelir İdaresi Başkanlığının sistemine aktarmak zorundadır. 433 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Gelir İdaresi Başkanlığının elektronik faturaların ve e-Arşiv raporlarının arızi veya devamlı olarak kendisine gönderilmesini ve e-Arşiv Raporlarının ve elektronik ortamda arşivlenen belgelerin uzaktan erişimine açılmasını isteyebileceğini düzenlenmiştir. Öngörülen bu sistematik bilgi akışı ve uzaktan erişim yetkisi vergi idaresine mükelleflere ait elektronik bir bilgi havuzu oluşturarak istatistik elde etme olanağı vereceği gibi aynı zamanda mükellefler arası elektronik çapraz veri kontrollerini de mümkün kılacağı açıktır. Böylece elektronik ve uzaktan denetime girdi sağlanması ve veri ambarı oluşturulması olanaklı kılınmıştır.

Ayrıca erişim ve raporlama gereklerinin yerine getirilmiş olması, mükellefin e-Arşive konu belgelerinin muhafazası ve ibrazı ödevlerini ortadan kaldırmayacak yine vergi kanunları ve diğer kanuni düzenlemelerin kâğıt nüshalar için öngörmüş olduğu süreler dâhilinde e-Arşiv uygulaması dahilindeki mükellefler muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmekle yükümlü olacaklardır.

Mükelleflere, ikinci nüsha elektronik belgelerini ve e-Arşiv raporlarını kendi bilgi işlem sistemlerinde veya Gelir İdaresi Başkanlığından saklama izni almış kuruluşlarda muhafaza edebilme olanağı tanınmıştır. Ayrıca muhafaza yükümlülüğünün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarının geçerli olduğu alanlarda yerine getirilmesi zorunludur. Dolayısıyla üçüncü kişiler nezdinde ya da yurt dışında yapılan muhafaza işlemi hiçbir hüküm ifade etmeyecektir fakat ikincil bir arşivlemeye yani yedeklemeye engel teşkil eden bir düzenleme söz konusu değildir.

4.4. Kayıtların Elektronik Ortamda Oluşturulması, Saklanması ve İbraz Edilmesi:

Vergi denetim faaliyetlerinin gelişen teknolojilere uygun bir şekilde yürütülebilmesi amacı ile belirlenen konulara ilişkin kayıtların elektronik ortamda oluşturulması, muhafazası ve ibraz edilmesine (Kayıt Saklama Gereksinimleri) dair usul ve esaslar 431 sıra nolu Tebliğ ile düzenlenmiştir. Bahsi geçen Tebliğ kapsamına giren mükellefler 01/01/2015 tarihinden itibaren satış, alış, dönem başı ve dönem sonu mal stoklarına ilişkin envanter kayıtları, ithalat, ihracat ve üretim kayıtlarını oluşturarak vergi kanunları çerçevesinde istenildiğinde ibraz edilmek üzere elektronik ortamda muhafaza edilmek zorundadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus,  mükelleflerin kayıtlara ilişkin oluşturma işlemini işlemlerin yasal defterlere kaydedilmesi ile birlikte tamamlamaları gerekir. Bu kapsamda işlem yapmak zorunda olan mükellefler aşağıdaki gibidir.

a) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu ekinde yer alan (I) sayılı liste kapsamında ÖTV mükellefiyeti olanlar ile ÖTV mükellefiyeti olmasa dahi aşağıdaki faaliyetlerde bulunanlar;

1) 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında bayilik, taşıma, dağıtıcı, depolama (deniz taşıtları dâhil), madeni yağ, serbest kullanıcı, ihrakiye teslimi, iletim, rafinerici ve işleme lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

2) 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında CNG, depolama, toptan satış, dağıtım, iletim, ithalat ve ihracat lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

3) 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu kapsamında dağıtıcı, depolama, taşıma ve otogaz bayilik lisanslarından herhangi birisine sahip olanlar,

b) Özel Tüketim Vergisi Kanunu ekinde yer alan (III) sayılı listenin B cetvelinde yer alan ürünlerle ilgili olarak,

1) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan Tütün Ticareti Yetki Belgesi almış gerçek ve tüzel kişiler,

2) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan Üretim ve Faaliyet Uygunluk Belgesi almış gerçek ve tüzel kişiler,

3) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan Üretim ve Faaliyet Uygunluk Belgesi almış gerçek ve tüzel kişilerin mamullerinin, Toptan Satış Belgesi sahibi mükelleflere pazarlama ve dağıtımını gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişiler.

(2) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamındaki kurum, kuruluşlar, kamu iktisadi kuruluşları ve sermayesinin yüzde 50 veya daha fazlası kamuya ait olan kurum ve kuruluşlar yukarıda belirlenen kapsamın dışındadır.

4.5. İnternet Üzerinden Mal ve Hizmet Satışında e-Fatura Zorunluluğu:

Doksanlı yıllardan itibaren bilgi iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişme, ticaret kavramının kapsamını uluslararası elektronik ticaret boyutuyla genişletmiştir. Bu süreçte elektronik vergilendirme ve kayıt konusunda bazı sorunlar meydana çıkmıştır. Gelir idareleri bu sorunların çözümüne yönelik bilişim teknolojilerinden faydalanmakta ve yenilikleri takip etmektedirler. Hem elektronik ticaretin vergilendirilmesi amacıyla hem de gelir idaresinin idari süreçteki işlerinin otomasyona bağlı bir sistem içerisinde gerçekleştirmek için bilişim teknolojilerinden en üst düzeyde faydalanmak gerekmektedir. Gelişen elektronik ticaret olgusu, ödeme şekillerini ve ödemelerin kayıt altına alınması ve vergileme ile ilgili konuları da beraberinde getirmiştir.[5] Çünkü elektronik ticaret; mal ve hizmet ticaretindeki geleneksel yapıyı değiştirerek; alıcı ve satıcıya elektronik platformda değiş tokuş imkanı sunmuş, geleneksel bilgi ve belge düzenini ortadan kaldırmıştır. Dolayısıyla elektronik alışverişle gelen yeni ticari yapının vergisel olarak izlenebilmesinin sağlayıcısı elektronik belge düzeni olacaktır. Bu kapsamda 433 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile internet üzerinden satış yapan bazı mükelleflere e-Arşiv ve dolaysıyla e-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu öngörülmüştür.

İnternet üzerinden mal ve hizmet satışı yapan ve 2014 yılı gelir tablosu brüt satış hasılatı tutarı 5 milyon lira ve üzerinde olan mükelleflere en geç 01/01/2016 tarihine kadar e-Arşiv Uygulamasına geçme zorunluluğu getirilmiştir.  Kapsama giren mükelleflerin belirlenen tarihten önce e-Fatura ve e-Arşiv başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlamaları gerekmektedir. Bu zorunluluk İnternet üzerinden yaptıkları satışlarda münhasıran bilet, sigorta poliçesi vb. belgeleri düzenleyenler için geçerli değildir.

e-Arşiv izni olan mükelleflerin internet üzerinden vergi mükellefi olmayanlara mal ve hizmet satışı yapmaları durumunda;  yaptıkları bu satışlara ilişkin faturaların elektronik ortamda iletilmesi ve bu işleme ilişkin e-faturaya ait kâğıt çıktının sevk edilen malın yanında bulunması gerekmektedir. Malın yanında bulundurulacak söz konusu kağıt çıktının üzerinde düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi ,"İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması durumunda çıktı irsaliye yerine geçecektir.

Müşteri malı iade etmek istemesi durumunda elektronik ortamda kendisine iletilen faturanın kâğıt çıktısında bulunan iadeye ilişkin bölümü doldurarak mal ile birlikte malı satana geri göndermesi gerekir.

5.     SONUÇ:

Vergi idaresinin sahip olduğu elektronik alt yapının ve gerekli yasal mevzuatın elektronik dönüşümün gerisinde kalması mükelleflere vergisel açıdan izlenemeyen bir sahada hareket imkanı tanır. Çünkü ortaya çıkan yeni teknolojik süreçler ile gerçekleştirilen gelir sağlayıcı faaliyetler vergi idaresinin uyguladığı mevcut sistemlerle vergi denetimi dışında kalabilmektedir. Dolayısıyla vergi idaresi bu kapsamda gerekli otomasyonu sağlayıp vergi mevzuatını revize etmek zorundadır. Ülkemizde de vergi mevzuatına bazı yeni kavramlar girmiş ve uygulamaya e-Beyanname ile geçilmiştir. Sonrasında e-fatura ve e-faturanın arşivlenmesi hususları ele alınmıştır. Böylece kağıt sistemler yerini elektronik süreçlere bırakmaya başlamıştır. Henüz başlangıç adımları atılan vergisel dönüşümün yakın vadede daha ileri taşınacağı ve yoğun kullanım alanı bulacağı açıktır. e-Dönüşümün amacına uygun olarak yasal düzenlemelerle uygulamaya dahil edilen mükelleflerin kademeli olarak arttırılması ve bir ileri aşamada zorunluluğun genele yayılması beklenmektedir. Gerek vergi idaresinin gerekse mükelleflerin gelişmeler çerçevesinde uyum içinde olması vergi yönetimini kolaylaştıracak ve kayıt dışılığın önüne geçilmesini sağlayacaktır.

Mükelleflerin hakim olduğu teknolojik uygulamalara paralel olarak gerekli otomasyonun kurulması, vergi mevzuatının yenilenmesi ve e-İmza teknolojisinin kullanılması kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesini, elektronik ticaretin vergisel anlamda izlenebilmesini, vergi gelirlerinin arttırılmasını, vergileme maliyetlerinin minimize edilmesini ve vergileme sürecinin şeffaflaşmasını beraberinde getirecektir. Dolayısıyla söz konusu dönüşümün gerisinde kalınması vergi idaresi için olumsuz sonuçlar doğururken elektronik trendin yakalanması ile olumsuz görünüm aksine dönecek ve sağlıklı bir vergi denetiminin de sağlayıcısı olacaktır.

KAYNAKÇA

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

397 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

416 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

421 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

431 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

433 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

BAŞTAN Serhat, GÖKBUNAR Ramazan, ‘’Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devlet ile ilgili Yeni Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet sistemlerine Doğru’’, D.E.Ü.İ.İ.B.F Dergisi, Cilt 19, Sayı:1,2004, s. 71-89

ÖZ Ersan, BOZDOĞAN Doğan, ‘’Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamaları’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 17,  Sayı 2, 2012,  s. 67-92

KARADENİZ Salim, ‘’Elektronik Defter ve Fatura Uygulaması’’, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:366, İstanbul, s. 4-8

ÇETİN Güneş, ‘’Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Vergilemede Kayıt Düzeni Ve Denetim Uygulamalarına Etkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s. 79-86, 2010 ISSN:1309-8020(Online)

---

[1] Serhat BAŞTAN, Ramazan GÖKBUNAR, ‘’Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devlet ile ilgili Yeni Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet sistemlerine Doğru’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı:1, 2004, s. 84’den Can Coşkun AKTAN, ‘’Türkiye’de E-Devlet’’ >http://www.canaktanorg/politika/e-devlet/turkiyede.htm>, 2004

[2] Doç. Dr. Ersan ÖZ, Arş. Gör. Doğan BOZDOĞAN, ‘’Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamaları’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 17,  Sayı 2, 2012,  s.89

[3] Salim KARADENİZ, ‘’Elektronik Defter ve Fatura Uygulaması’’, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:366, İstanbul, s.5

[4] Serhat BAŞTAN, Ramazan GÖKBUNAR, ‘’Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devlet ile ilgili Yeni Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet sistemlerine Doğru’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı:1,2004, s. 75

[5] Güneş ÇETİN, ‘’Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Vergilemede Kayıt Düzeni Ve Denetim Uygulamalarına Etkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s.80, 2010 ISSN:1309-8020(Online)

15.12.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.